ورود همزمان ترکیه به جنگ در سه جبهه؛ داعش پوششی برای حمله به کُردها

حال سوال این است که چه عواملی موجب شده که ترکیه به طور همزمان به این سه اقدام متوسل شود و چه آثار و پیامدهایی را می توان برای آن تصور کرد؟

عوامل موثر بر حملات همزمان ترکیه علیه داعش و پ.ک.ک

خیلی از تحلیلگران علت را در حمله انتحاری اخیر در شهر کردنشین سوروچ جستجو می کنند که در جریان آن32 نفر از داوطلبان کرد برای شرکت در بازسازی شهر سوری عین العرب موسوم به کوبانی کشته و حدود یکصد نفر دیگر از آنان زخمی شدند. از این دید این حمله تعرض به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ترکیه محسوب میشد و خطر گسترش داعش به ترکیه را گوشزد می کرد و لذا ترکیه چارهای جز ضرب شست نشان دادن در برابر این حمله نداشت.

اما از انجا که اولا قربانیان این حمله کردها بودند که با دولت ترکیه چالش پیدا کردهاند و از طرف دیگر پ.ک.ک دو مامور مرزی ترکیه را به اتهام قصور در مقابله با عامل انتحاری مورد حمله قرار داده و به قتل رساندند لذا نمیتوان چندان به این باور رسید که واکنش تند ترکیه در برابر داعش حتما در واکنش به حمله انتحاری در شهر سوروچ صورت گرفته باشد.

علاوه بر این همچنانکه گفته شد ارتش ترکیه حمله به داعش  و پ.ک.ک را همزمان را در دستور کار قرار داده و از این طریق خواسته این دو را در یک ردیف قرار دهد. علت اینکه ترکیه به این اقدام دست زده این است که مبارزه با داعش در عراق و بخصوص سوریه به گونهایی پیش رفته است که به بهای تقویت موقعیت کردها در منطقه تمام شده است و آنچه در این میان برای دولت ترکیه نگران کننده و دغدغه آمیز شده این است که از یکسو طرح و برنامهای که دولت ترکیه برای گفتگو با کردها طراحی کرده بود به علت شکست پروژه اخوانی کردن منطقه موضوعیت خود را از دست داده است و از طرف دیگر با پیروزی حزب کردی  دموکراتیک خلقها در انتخابات اخیر قدرت چانه زنی کردها در مذاکرات احتمالی آینده افزایش یافته است و در چنین شرایطی ادامه گفتگو با کردها چندان برای دولت ترکیه مطلوب به نظر نمی رسید.

همچنین عملکرد ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا در سوریه به گونهایی بود که بر نگرانی امنیتی ترکیه دامن میزد زیرا حملات هوایی این ائتلاف و بخصوص آمریکا علیه اهداف و مواضع داعش به گونه ایی هدایت و مدیریت میشد که به تقویت مواضع کردهای سوریه می انجامید. بر این اساس میتوان گفت مهمترین خطری که ترکیه از تحولات جدید در سوریه احساس می کند از جانب کردهاست و به همین علت در حملات خود بیشتر اهداف و مواضع کردها را مورد هدف قرار می دهد و در واقع داعش پوشش و بستر روانی لازم را برای مقابله با کردها فراهم می کند. از این دید شاید بتوان بیشترین نتیجه ملموس همکاری ترکیه با ائتلاف ضد داعش را در دادن مجوز استفاده از پایگاه هوایی اینجرلیک به ناتو و آمریکا ارزیابی کرد.

آن سوی ایجاد منطقه حائل در مرز سوریه و ترکیه

ترکیه همواره در پی ایجاد منطقه پرواز ممنوع و یا ایجاد منطقه حائل در داخل خاک سوریه بوده است تا از این طریق هم به هدف براندازی دولت سوریه دست یابد و هم اینکه از آثار ناشی از جنگ سوریه بر خود جلوگیری کند. بر این اساس اگر اخبار مربوط به تصمیم ترکیه برای ایجاد چنین منطقهای در خاک سوریه صحت داشته باشد در اینصورت میتوان گفت که تفاوت جدی را نمیتوان در اهداف قبلی ترکیه مشاهده کرد مگر اینکه مسئولان این کشور دیگر همچون گذشته به صراحت از براندازی دولت سوریه حرف نمی زنند.

در گزارشی که شبکه  تلویزیونی روسیاالیوم منتشر کرد نمایی از اهداف ترکیه را از ایجاد منطقه حائل می توان تصور کرد. در این گزارش آمده است: " ترکیه قصد دارد با حمایت آمریکا منطقهای حائل در سوریه از جرابلس در شرق تا مارع در غرب به طول 90 کیلومتر و به عمق 50 کیلومتر ایجاد کند و در مقابل آن، ترکیه به هواپیماهای ائتلاف ضد داعش به فرماندهی آمریکا اجازه میدهد از آسمان ترکیه و پایگاه اینجرلیک در شمال این کشور استفاده کنند. این اقدام ترکیه هدفهای متعددی را دنبال می کند مانند: 1- دور کردن خطر داعش و دیگر سازمانهای تندرو از مرزهایش، در حالی که بخش اعظم اعضای این گروهها از طریق ترکیه وارد سوریه شده اند؛ 2- جلوگیری از ایجاد تشکیلات یکپارچه کردها نزدیک مرزهایش؛ 3- تامین امنیت منطقه حائل با استفاده از هواپیماها و دیگر ادوات نظامی؛ 4- ایجاد منطقه ای برای اسکان دادن آوارگان سوری که اکنون در ترکیه هستند؛ 5- انتقال کابینه تشکیل شده به دست مخالفان سوری به این منطقه با حمایت ارتش ترکیه. "

همچنانکه ملاحظه میشود هنوز نمیتوان به تغییر رویکرد ترکیه در قبال سوریه مطمئن بود بخصوص آنکه امکان دارد در پوشش استقرار آوارگان سوری در منطقه حائل نیروهای نظامی که طی ماههای گذشته در خاک سوریه آموزش دیده اند به این کشور فرستاده شوند.

نتیجه گیری

از آنچه که گفته شد مشخص میشود که حملات همزمان ترکیه به داعش، پ.ک.ک و بازداشتهای گسترده مخالفان در داخل طبق یک برنامه و نقشه قبلی صورت گرفته و برخلاف آنچه که در اغلب محافل سیاسی و رسانهای گفته می شود اقدامی شتاب زده علیه حمله انتحاری در شهر سوروچ نبوده است. در واقع بخشی از این طرح به تفاهماتی مربوط می شود که بین ترکیه و آمریکا صورت گرفته و البته این تفاهم به مفهوم توافق کامل میان دو کشور در قبال تحولات منطقه نیست و همچنانکه گفته شد در برخی موارد از جمله نحوه تعامل با کردها اصطکاکی در مواضع  دو طرف نیز دیده می شود.

با این حال نمی توان از اهمیت همکاری نسبی ترکیه با ائتلاف ضد داعش در مقابله با این گروه غافل بود و هر چند این مسئله از یک جهت میتواند به نفع دولت سوریه باشد و خطر داعش و تکفیریها را بر این کشور کم کند اما از جهت دیگر در صورت اجرای منطقه حائل میتواند  تهدیدات جدیدی را برای این کشور فراهم آورد.

از طرف دیگر هر چند دولت ترکیه به گونه ایی برنامه ریزی کرده است که با یک تیر بتواند سه نشان بزند  (یعنی از یکسو با  پیوستن دیرهنگام به ائتلاف ضد داعش خود را از زیر فشارهای بین المللی و از مظان اتهام به همکاری با داعش خارج کند و در عین حال زمینه را برای ایجاد منطقه پرواز  ممنوع در خاک سوریه در پوشش ایجاد مناطق خالی از داعش فراهم سازد و از دیگر سو به احزاب کرد اعم از حزب کارگران کردستان موسوم به پ.ک.ک و حزب دموکراتیک خلق ها ضرب شستی نشان دهد  که در پی  تحولات سوریه به تقویت موقعیت خود بر آمده اند ) اما ورود به جنگ در سه جبهه نیز هزینه های خاص خود را به همراه خواهد داشت.

انتهای پیام/