به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، نوزدهمین جلسه درس اخلاق آیت الله کمیلی پیرامون شرح کتاب آداب نماز امام خمینی (ره) با حضور شاگردان و علاقمندان به معارف الهی در مسجد سلماسی قم برگزار شد.
آیت الله کمیلی در ادامه مباحث فصل سوم کتاب شریف آداب الصلاة راجع به آداب قلبیه سالک در خصوص انجام وضو و غسل اظهار داشت: از منظر امام راحل (ره) یک طهارت در ظاهر و یک طهارت در باطن وجود دارد و سالک طهارت در ظاهر را برای طهارت باطنی می‌خواهد. لذا وقتی چشم فرد در هنگام وضو گرفتن به آب می‌افتد یک دستوری دارد؛ وقتی آب را مضمضه و استنشاق می‌کند یک دستوری دارد. و همین‌طور وقتی دست را می‌شوید، آب به صورت می‌ریزد و هنگام مسح و ... تمام این‌ها بر روی ضوابط، ادعیه و نیاتی است و حکایت از معانی باطن می‌کند.
این استاد اخلاق افزود: حضرت امام راحل (ره) فصل سوم کتاب را به بیان حدیث مفصلی از کتاب مصباح الشریعه حضرت امام صادق (علیه‌السلام) اختصاص داده است. این مطلب اهمیت این کتاب را نشان می‌دهد که مورد نظر امام بوده و در قسمت‌های دیگر نیز مطالبی را از این کتاب نقل می‌کند.
وی اظهار داشت: عده‌ای راجع به این کتاب حرف‌هایی زده‌اند ولی بنده مطالب این کتاب را به عنوان یک کاربرد عملی و سلوکی در بیش از صد جلسه در طی سال‌های مختلف برای شاگردان خود بازگو کرده‌‌ام. الحمدلله جلد اول این کتاب به نام عرفان اهل‌بیتی چاپ شده است و دو جلد دیگر نیز ان شاءالله به زودی به چاپ می‌رسد.
این فقیه عارف به قرائت و شرح این حدیث شریف پرداخت و گفت: عَنْ مِصْبٰاحِ الشَّریعَةِ، عَنِ الصّاِدقِ عَلَیْهِ السَّلاٰمُ: اِذٰا اَرَدْتَ الطَّهٰارَةَ وَ الْوُضُوءَ فَتَقَدَّمْ اِلَی الْمٰاءِ تَقَدُّمَکَ اِلی رَحْمَةِ الله؛ وقتی در هنگام وضو، چشمت به آب افتاد، نگاهت به رحمت خدا باشد. فَاِنَّ الله تَعٰالیٰ قَدْ جَعَلَ الْمٰاءَ مِفْتٰاحَ قُرْبَتِهِ وَ مُنٰاجٰاتِهِ وَ دٰالاًّ اِلیٰ بِسٰاطِ خِدْمَتِهِ؛ خداوند، آب را کلیدی برای مناجات خود قرار داده است و این نشان می‌دهد که باید به تمام اشیاء این جهان یک نظر الهی و توحیدی داشت.
آیت الله کمیلی گفت: امام راحل از نکات این حدیث در معامله انسان با خودش، خلق و خالق بهره برده است. مثلاً در جایی که انسان با نفس خود معامله می‌کند به تطهیر اعضا اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ اسْتَعْمِلْهُ فی تَطْهیرِ الاْعْضٰاءِ». درباره تعامل با خلق نیز می‌فرماید: عٰاشِرْ خَلْقَ الله تَعٰالیٰ کَامْتِزٰاجِ الْمٰاءِ بِالاَشْیٰاءِ؛ یعنی در معاشرت با خلق خدا مانند آب باش که با همه اشیاء ممزوج می‌شود و به آن نیاز است.
این فقیه عارف جهت تفهیم این مطلب به یکی از بندهای کتاب نورالوحده حورا مغربی اشاره کرد و راجع به این کتاب گفت: علامه طباطبایی، آیت‌الله شیخ علی پهلوانی و آیت‌الله سید عبدالله جعفری تهرانی تعلیقیه‌ای بر این کتاب نوشته‌اند و بنده هم شرحی بر این رساله در دو مجلد نوشته‌ام که به زودی جلد اول آن چاپ می‌شود.
آیت الله کمیلی گفت: در این رساله آمده است: ای سید! نزاع و جدالِ مطلق از میان بردار و انکار را بالکلیه از میان بردار تا وحدت ظهور نماید و بسیار سعی باید کرد تا خشم و غضب سخت ظهور نکند. لب و درون چه گنجایش دارد؟ همه را معذور باید داشت، چه درون خانه چه بیرون خانه و با فرزندان، متعلقان و بیگانگان مثل آب حیات باید بود؛ و اگر کسی با تو بدی کند زنهار از آن دل بد نکنی و نرنجی؛ و او را از خود خوش و رضا داری؛ و مکافات بدی به نیکویی کنی؛ این کلی است و در طریقت تنها نشستن و تنها بودن دخل تمام در جمعیت دارد.
وی گفت: مقصود از جمعیت همان جمعیت خاطر است. لذا انسان برای محفوظ ماندن از خواطر غیر الهی باید مقداری با خودش خلوت کند.
استاد حوزه علمیه اظهار داشت: مکافات بدی را به نیکویی کردن در آیه ۳۴ سوره فصلت (وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ) و فرازی از آیه ۲۲ سوره رعد (وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ) نیز آمده است.
آیت الله کمیلی به ذکر حدیث ۹۴۱۳ از کتاب غررالحکم در مورد بدی را به نیکویی پاسخ دادن، پرداخت و گفت: مِن كَمالِ الإيمانِ مُكافاةُ المُسيءِ بِالإحسانِ؛ یعنی مخالفت با نفس و بدی را به نیکویی پاسخ دادن از کمال ایمان شخص است.
این فقیه عارف به عبارت «وَلْیَکُنْ صَفْوَتُکَ مَعَ الله» درباره تعامل با خالق در این حدیث اشاره کرد و گفت: همیشه باید صفای قلب انسان با خدا و محبوبش باشد.
آیت الله کمیلی خراسانی گفت امام راحل (ره) در این حدیث به سه نوع تطهیر اشاره کرده و می‌فرماید: یک نوع تطهیر، مربوط به ظاهر و مرتبط با اعضا است. نوع دوم، تطهیر نفس است و نوع سوم تطهیر، نحوه برخورد با مردم و خدا است و همه این موارد به تفصیل در این حدیث بیان شده است.
در ادامه این استاد حوزه علمیه به شرح فراز دیگری از حدیث پرداخت و گفت: فَاِنَّ الله تَعٰالیٰ قَدْ جَعَلَ الْمٰاءَ مِفْتٰاحَ قُرْبَتِهِ وَ مُنٰاجٰاتِهِ؛ این مطلب بسیار عجیب است. مناجات هنگامی است که انسان در آب تفکر توحیدی داشته باشد و با آن نجوای الهی کند و به خداوند عرضه بدارد که این چه نعمت بزرگی است. این یک نمونه از آن نمونه‌های فراوان است.
این استاد اخلاق افزود: انسانی که در راه سیر و سلوک است همیشه در ذکر خداست و همیشه بهانه طلب است تا از یک راهی با خدای خود حرف بزند. مثلاً هر جا می‌رود (مانند مسجد و حرم و ...) و هر کاری که می‌کند ( مانند نماز خواندن و ...) برای آن است که تقربی به سوی خدا حاصل شود. اگر آبِ رحمت الهی نبود چه می‌شد؟ چگونه خدا این آب را کلیدی برای قرب و مناجات خود قرار داده است؟ انسان اگر وضو نگیرد نمی‌تواند وارد نماز شود و با خدا راز و نیاز کند. لذا طبق فرموده حضرت امام صادق (علیه‌السلام) و تحلیل‌های حضرت امام (ره) در این فصل، این آب مفتاح و کلیدی است تا بندگان خدا، خود را به او نزدیک کنند. و این یک نوع راهنمایی است تا بتوان بر روی بساط خدمت و طاعت الهی پای گذاشت.
این فقیه عارف در ادامه شرح این حدیث گفت: وَ کَمٰا اَنَّ رَحْمَتَهُ تُطَهِّرُ ذُنُوبَ الْعِبٰادِ، فَکَذٰلِکَ النَّجٰاسٰاتُ الظّاهِرَةُ یُطَهِّرُهَا الْمٰاءُ لاٰ غَیْرُ؛ همان‌طور که غفران و آمرزش رحمت الهی باعث پاک شدن و شست‌و‌شوی گناهان باطنی می‌شود. در وضعیت ظاهر نیز این‌گونه است. انسان باید نجاسات را از روی بدن، لباس، زمین یا مواضعی که انسان می‌خواهد با آن نماز بخواند را پاک کند و تمام این نجاسات فقط به وسیله آب تطهیر و پاک می‌شود.
وی افزود در فراز دیگری از این حدیث آمده است: فَکَمٰا اَحْییٰ بِهِ کُلَّ شَی ءٍ مِنْ نَعیمِ الدُّنْیٰا؛ به وسیله آب، نعمت تولید می‌شود. اگر آب روی زمین کشاورزی جاری نشود، گیاهان و نعمت‌های خدا رشد نخواهند کرد. لذا یک آب رحمتی هم وجود دارد که مربوط به باطن ماست و آن را هم باید در نظر گرفت.
سپس امام می‌فرماید: کَذٰلِکَ بِفَضْلِهِ وَرَحْمَتِهِ جَعَلَ حَیٰوةَ الْقُلُوبِ بِالطّاعٰاتِ؛ در دستگاه خدا این رحمت، فضل و کرم او بوده که این طاعات و عبادات را وسیله‌ای برای طاعت، نجوا و تقرب او قرار داده است.
آیت الله کمیلی در پایان گفت: امیدواریم با توضیحات و بیانات گفته شده در این جلسه اخلاقی، توجه بیش‌تری نسبت به امور عبادی علی الخصوص نماز جلب شود.
انتهای پیام/ 241
