نظارت ضعیف ناشران بر محتوای کتاب‌های دفاع مقدس/ تاثیر کتاب‌های داستان در سبک زندگی جوانان
گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، اهمیت پژوهش و تحقیق در عرصه‌های مختلف بر کسی پوشیده نیست. هرجا موضوعی از پژوهش و اعتبار تحقیقاتی برخوردار باشد ماندگارتر و اثرگذار خواهد بود و در طول زمان از گزند آسیب‌ها در امان می‌ماند. سرلشکر محمد باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح بهمن سال ۱۳۹۹ در مراسم اختتامیه آثار پژوهشی دفاع مقدس، جایزه سردار سلیمانی در خصوص اهمیت تحقیق و پژوهش در آثار دفاع مقدس گفته بود: «مهمترین دلیل در چرایی پژوهش مسئله تحریف است. هر واقعه‌ای که می‌تواند برای آیندگان اثربخش باشد سریع تحریف به سراغش می‌رود و دفاع مقدس از این موضوع مستثنی نیست. تنها پژوهش‌های دقیق می‌تواند این جریان سالم را از آلودگی‌ها مصون بدارد.»
در همین راستای و به منظور بحث درباره چرایی و لزوم بحث پژوهش در آثار دفاع مقدس، خبرگزاری دفاع مقدس با همکاری سازمان اسناد و تحقیقات دفاع مقدس نشستی را با حضور دو تن از نویسندگان حوزه دفاع مقدس برگزار کرده است. در این نشست «شیرین زارع پور» نویسنده کتب دفاع مقدس و پژوهشگر و نیز «سید احمد معصومی نژاد» نویسنده و مستندساز به بیان نقطه نظرات خود پرداختند. بخش اول و دوم و سوم و چهارم روز‌های گذشته منتشر شد و در ادامه بخش پنجم صحبت‌های ارائه شده در این نشست را می‌خوانید.
ناشران باید ناظر به محتوا تولید کرده باشند
دفاع‌پرس: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: وضعیت کمّی و کیفی آثار به خصوص در قالب داستان‌نویسی چگونه است؟ آیا به درستی از پژوهش استفاده می‌شود و راستی آزمایی صورت میگیرد؟
معصومی‌نژاد: قبلاً گفتم که خیلی به وضعیت پژوهش دلگرم نیستم، شرایط بد است و ناشر‌ها کوتاهی می‌کنند. گاه مطالب کتاب خودم را در کتاب‌های دیگر می‌بینم بدون عوض شدن یک واو و الف. ناشر فایل صوتی مصاحبه را از نویسنده نمی‌خواهد و نمی‌گوید مصاحبه‌ای که انجام دادی کجاست؟ فیلم مستند درست کردم و طرف مستند را تبدیل به کتاب کرده. زمانی که در حال نگارش کتاب شهید علی امرایی ربودم همزمان فیلمش هم در تلویزیون پخش شد. به وسط‌های کتاب که رسیدم، دیدم یک کتابی در دست خانواده‌اش است، گفتم قرار نبود این کتاب چاپ بشود. کتاب از زبان مادر و پدر شهید بود، تماس گرفتم و پرسیدم با شما مصاحبه شده؟ گفتند نه. بعد متوجه شدم که از روی فیلم مستند آن‌ها را پیاده‌سازی کردند. من این عیب را از ناشر می‌بینم، وقتی ناشر خودش به اینگونه مسائل توجه نداشته باشد و تنها کمیّت را لحاظ کند، این اتفاق می‌افتد. زمانی آثاری ماندگار در عرصة ادبیات، در نقاشی، فیلمسازی و ... تولید می‌شود که همة جنبه‌های قضیه را به خوبی رعایت کرده باشیم.
دفاع‌پرس: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: یکی از درد‌های ما در جامعة پژوهشی این است که خیلی از رساله‌ها کپی است. حتی برخی منبع را هم ذکر نمی‌کنند و فقط رساله را ارائه می‌دهند تا قبول شوند و در جایی که مشغول هستند مدرکی ارائه بدهند و حقوقی بگیرند. در حالی که ما با این کار به خودمان ضربه وارد می‌کنیم. گاه کتاب می‌خوانیم تا موضوعی را دنبال کنیم سپس به کتاب دیگری مراجعه می‌کنیم می‌بینیم همان مطلب را کار کرده است.
زارع‌پور: این برمی‌گردد به بحث پژوهش در دانشگاه‌ها که اصلاً نباید اجازه دهند مطالب کپی در رساله و پایان‌نامه بیاورند، اما می‌گویند باید جملات و حرف‌های شما از کتاب‌های دیگر باشد.
دفاع‌پرس: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: چرا مطالبه‌گری در این زمینه نمی‌شود، یعنی جرأت این کار وجود ندارد؟
معصومی‌پور: من فکر می‌کنم باید نهادی در این قضیه متولی باشد و مجوز‌ها از کانال این نهاد عبور کند، البته ممکن هم هست به مافیا و رانت دیگری تبدیل شود. ما حتی روی کتاب‌هایی که به دست آقا می‌رسد و ایشان تقریظ دارند حرف داریم که چرا بسیاری از کتاب‌های خوب و ارزنده به دست آقا نمی‌رسد و این باعث دلسردی برای نویسنده‌ها می‌شود.
کتاب‌های داستان و روایی در سبک زندگی جوانان امروز تاثیرگذار است
دفاع‌پرس: نظر شما در خصوص قالب‌های نوشتاری در آثار دفاع مقدس به ویژه قالبهایی که می‌توانند پژوهش را بیشتر در خود جای دهند چیست؟
زارع‌پور: هر قالبی مخاطب مخصوص به خود را دارد. مثلاً کتاب روایی را من برای کار تحقیق و پژوهش خودم می‌خوانم، اما جوان ما به سمت آن کتاب نمی‌رود و هیچ جذابیتی برایش ندارد. این برای من مهم است که بدانم عملیات کربلای چهار چه بوده و در آن چه گذشته، ولی برای جوان امروز ما شاید کتاب «یادت باشه» خیلی جذاب‌تر باشد. این کتاب به چاپ‌های بالا می‌رسد به خاطر اینکه سبک زندگی شهید آنقدر خوشگل در قالب داستان روایت شده.
من در حال نگارش کتابی بودم که متوجه مادر شهید شدم، ایشان در تمام ابعاد زنی انقلابی بود تا جایی که آقای بادمچیان می‌گوید ایشان حق استفتا داشت و اوایل انقلاب از طرف امام خمینی به مناطق غرب رفت و حوزه علمیه تشکیل داد. خانم همایی مقدم با هزینه خودش به دنبال جهاد تبیین بود و کتاب «فرشته‌ای که بال نداشت» را درباره زندگی ایشان نوشتم.
قصه زندگی او رمان است و عین واقعیت، ولی آنقدر جذابیت دارد که هر قسمت از زندگی‌اش را بخوانید شگفت‌زده می‌شود. کتاب‌هایی از این دست قابل استناد برای زندگی جوانان امروز هستند.
دفاع‌پرس: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: پژوهش یک موضوع خشک است، با این وجود مهم است و باید به آن نگاه جدی داشته باشیم.
زارع‌پور: اطلس جنگ را کسی که احتیاج دارد می‌خواند، همه نمی‌روند اطلس جنگ را بخوانند، ضمن اینکه لازم است این کتاب باشد. ولی به هرحال یک منبع پژوهشی است.
معصومی نژاد: الان در فضای مجازی بحث تصویر مهم شده. اگر در این فضا تصویرسازی از دفاع مقدس صورت بگیرد می‌تواند جذب مخاطب کند. اگر قرار است فقط به پژوهش تکیه کنیم به جایی نمی‌رسیم و ممکن است درجات بزنیم.
دفاع‌پرس: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس: مسئله مهم دیگر در خصوص پژوهش تعیین هدف و پیگیری موضوع براساس هدف است. موضوع و هدف اگر مشخص و کامل بیان شود پژوهشگر را کمک می‌کند. شاید به قول آقای معصومی نژاد نیازمند موسسه، پژوهشکده یا نهاد دیگری داریم. پژوهشکده‌هایی هم هست مثل همین مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، آیا شما با این موسسات همکاری داشته‌اید؟ نیاز شما در مکسئله پژوهش را حل کرده‌اند؟
نویسنده‌های امروز درگیر فروش شده‌اند
معصومی‌نژاد: من عموماً سوژه‌هایی را انتخاب می‌کنم که احساس کنم جامعه الان به آن نیاز دارد و آن برای من الویت دارد. ضمن اینکه یک پژوهشگر یا نویسنده، وظیفه توجیح خانواده شهید یا شخص نظامی برای بیان حرف‌ها را ندارد، این را باید ارگانی برعهده بگیرد. همان طور که منِ نویسنده یا تولیدکننده مستند نباید درگیر پخش بشوم. کار من تولید است. ولی متأسفانه در ایران، منِ تولیدکننده درگیر همه چیز هستم. یعنی تولید می‌کنم، می‌برم شبکه‌ها که پخش بکنند و درگیر می‌شوم که چرا این ساعت پخش می‌کنید و آن ساعت پخش کنید. در صورتی که اصلاً نباید این باشد.
امروزه نیز متأسفانه ناشر‌ها نویسندگان را هم درگیر فروش کرده‌اند. یعنی می‌گویند شمای نویسنده حتماً باید در این قضیه کمک کنید که این کتاب به فروش برسد. این یک مقدار کم‌لطفی است اینکه بروم و تبلیغ کار خودم را بکنم، خوب نیست. این شأن نویسنده را پایین می‌آورد.
زارع‌پور: به نظر من هم صحبت‌های آقای معصومی نژاد صحیح است. گاهی شده که پیشنهاد نشر بوده که من پذیرفته‌ام و گاهی هم انتخاب خودم بوده و خودم رفتم دنبال سوژه، ولی اصل قضیه این بوده که در زندگی شهید حرف برای گفتن باشد و آنقدر مطلب باشد که بشود از آن کتاب درآورد. گاهی وقت‌ها سوژه جذابیت خاصی ندارد و کتاب به صورت پیاده سازی ساده می‌شود کار را قبول نکردم.
دفاع‌پرس: در کار‌هایی که انجام دادید آیا اتفاق افتاده برای نزدیکی و یا همذات پنداری با سوژه داشتید؟ مثلا بروید منطقه جنگی، یا منطقه زندگی شهید؟
زارع‌پور: بله. من این کار را کرده‌ام. یادم هست برای کتاب میرسیاح منطقة جنگی که نمی‌توانستم بروم، ولی برای آشنایی با ادوات جنگی که هیچ آشنایی نداشتم، رفتم موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و یا جا‌های دیگر که بتوانم این‌ها را از نزدیک لمس کنم. یا برای نوشتن کتاب شهید سیاح طاهری، رفتم آبادان. یا برای دیدن یک فضایی رفتم بابلسر.
انتهای پیام/ ۱۴۱
