جهاد سازندگی نهادی انقلابی است که در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی کبیر (ره) با هدف رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده کشور تاسیس شد. اندیشه تاسیس جهاد سازندگی، نخستین بار با عنوان طرح اعزام گروههای ۱۰ نفره دانشجوئی به مناطق محروم و با پیشنهاد یکی از اعضای هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، مطرح شد. سپس، طرح موضوع به امام خمینی(ره) داده شد و ایشان در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ فرمان تشکیل جهاد را صادر فرمودند.
مهمترین اهداف تشکیل جهاد سازندگی
• رفع محرومیت از روستاهایی که از سادهترین امکانات رفاهی محروم بودند.
• حرکت به سوی استقلال و خودکفائی کشور با تلاش در جهت بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی روستاها و مناطق عشایری از طریق توسعه کشاورزی، دامداری، صنایع روستائی و...
• ایجاد زمینه لازم جهت رشد شخصیت والای انسانی روستائیان از طریق مشارکت و نظارت آنان در فعالیتهای روستائی
• بسیج اقشار مختلف مردم جهت سازندگی روستاها و فراهم کردن امکان تلاش برای رشد و تکامل آنها که به علت ابعاد گستردة ویرانیها و محرومیتهای به جا مانده از رژیم پهلوی، جهاد سازندگی اولویت در امر سازندگی را به روستاهای دورافتاده و محروم اختصاص داد.
اولین گروه های اعزامی جهادگر
اولین گروه های جهادگری که برای توسعه بخشی از مناطق کشور اعزام شدند، به شرح زیر هستند که تا 15 اسفند 1357 به مناطق مورد نظر اعزام شدند و در مدت سه ماه که در آنجا اقامت داشتند، سعی کردند به نیازهای آن محدوده ها رسیدگی کنند.
• گروه اعزامی پلی تکنیک به سرپرستی محسن میردامادی و علی اکبر مهرفرد به کردستان.
• گروه اعزامی دانشگاه صنعتی آریامهر به سرپرستی حسین شوریده و ابراهیم اصغرزاده به گنبد و بندر ترکمن.
• گروه اعزامی دانشگاه ملی به سرپرستی عبدالله و سیفی کار به خوزستان و مسجد سلیمان.
• گروه اعزامی دانشگاه صنعتی اصفهان به سرپرستی محمود حجتی به شهرکرد.
• گروه اعزامی دانشگاه تهران به سرپرستی مرحوم جواد خیابانی (احتمالاً) به سیستان و بلوچستان.
وزارتخانه جهاد سازندگی
نهضت جهاد سازندگی در روز ۷ آذر ۱۳۶۲ در طرحی در سه فصل شامل: اهداف، وظایف و مقررات عمومی در ۱۱ ماده و ۵ تبصره با تایید مجلس شورای اسلامی به وزارتخانه جهاد سازندگی تبدیل شد.
این طرح ۱۰ روز بعد به تأیید شورای نگهبان رسید، وزارت جهاد سازندگی به کمیتههای مختلف با شرح وظایف مختلف تقسیم شد که مهمترین آنها عبارتند از:
• کمیته فرهنگی
• کمیته عمران و فنی
• کمیته کشاورزی
• کمیته بهداشت و درمان
• کمیته پشتیبانی مناطق جنگی
• کمیته صنایع
جنگ و جهاد سازندگی
جنگ 8 ساله عراق علیه ایران، فرصتی بود تا جهاد سازندگی، خود را نشان دهد. کمک به امور جنگی توانست نقش بسیار مهمی را از این نهاد انقلابی بر جای بگذارد و برگ زرینی بر عملکرد این نهاد باشد تا جایی که به گفته برخی فرماندهان جنگ یکی از دلایل عدم شکست ایران در آن جنگ، حضور این نهاد انقلابی در جنگ بود.
جهاد در جنگ حضور مهندسی داشت و با ساخت پل، سنگر، خاکریز و جاده در مناطق مختلف باعث پیشرفت سربازان در جنگ میشد که در این زمینه میتوان به ساخت پل بعثت بر رودخانه اروند اشاره کرد.
جهاد در جنگ یک قرارگاه مرکزی و ۵ قرارگاه محور عملیاتی شامل قرارگاه کربلا، نوح، نجف، حمزه سیدالشهدا، رمضان داشت همچنین از ۶ تیپ مهندسی سه گردانه در مناطق جنگی مانند تیپ های مهندسی استان فارس، اصفهان، کرمان و سمنان تشکیل میشد ضمن اینکه ۴۵ گردان مستقل نیز از استان های مختلف فعالیت مهندسی داشتند.
از جهادگران در جنگ ۱،۱۰۰ نفر شهید، ۲۲،۰۰۰ نفر جانباز و بیش از ۸۰۰ نفر اسیر شدند.
بهترین توصیف برای جهادگران
لقب «سنگرسازان بیسنگر» توسط امام خمینی(ره) رهبر ایران به جهادگران جهاد سازندگی به دلیل نقش بزرگ شان در جنگ داده شد. لقبی که بهترین توصیف می توانست برای همدلی، همکاری و تلاش های بی وقفه جهادگران به ایشان داده شود.
جهاد و سازندگی پس از جنگ
با پایان یافتن جنگ تحمیلی و دفاع جانانه ایرانیان از مرز و کیان کشور، ایران به سوی توسعه و پیشرفت و سازندگی گام برداشت. روزهایی که باید صرف می شد تا زخم های ناشی از جنگ که بر پیکر برخی شهرها افتاده بود، زدوده شود و آرامش و آسایش به صاحبان شان باز گردد. بازهم نقش بی بدیل جهادگران جهاد سازندگی در سال های سازندگی، ردی است بر سال ها سازندگی که بی منت به روستاهای جنگ زده رفتند و دست به آبادانی و توسعه روستاها زدند.
توسعه و ارائه خدمات زیربنایی از جمله راه، آب، گار، برق، مخابرات و... کارهای مهمی است که جهادگران این نهاد انقلابی، پس از سال های دفاع مقدس در روستاها به ثمر رساندند و حالا نه تنها روستاهای جنگ زده که همه ی روستاهای کشور آنچه را که از برخوردارند مدیون تلاش جهادگرانی هستند که طرح های مهم عمرانی و توسعه بخش را اجرا کردند.
روحیه جهادگرانه هنوز لازم است
درست است با پایان یافتن سال های سازندگی و رسیدن ایران به دانش های مختلف و دست یازیدن به قله های بلند افتخار در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، هنری، فرهنگی، ورزشی و ... روز به روز افزایش یافت اما هنوز ایران برای رسیدن به نقطه ی آسایش راه های نرفته بسیاری دارد.
هنوز هم نقاطی در کشور هست که نیاز به رسیدگی دارند که این مهم شدنی نیست مگر به داشتن روحیه ای جهادگران؛ چرا که کارهای سخت و طاقت فرسایی است که مرد میدان می خواهد. امروز اجرای بسیاری از طرح های مهم عمرانی ، حتی در شهرهای کوچک و بزرگ هم نیازمند تلاشی بی وقفه و روحیه ی جهادگری دارد.
