به گزارش خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، «ولادیمیر پوتین» در شرایطی عازم تهران شده که از آغاز جنگ اوکراین در ۲۴ فوریه تاکنون تنها یک بار، به منظور شرکت در ششمین اجلاس کشور‌های حاشیه خزر در عشق آباد ترکمنستان خاک روسیه را ترک کرده و سپس از آنجا راهی تاجیکستان شده بود.
سفر ولادیمیر پوتین به ایران از این حیث اهمیت دارد که از آغاز درگیری‌ها در اوکراین روسیه وارد جنگی غیر مستقیم با غرب شده و غرب تلاش دارد تا کرملین را منزوی کند. در شرایطی که روسیه تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی از جانب غرب قرار دارد، با خروج دونالد ترامپ از توافق برجام و اعمال کمپین فشار حداکثری علیه ایران، دو کشور از شرایط مشابهی رنج می‌برند.
بدین ترتیب، این سفر از نظر نمادین می‌تواند تلاشی باشد برای نمایش شکست سیاست انزوا از سوی غرب علیه دو کشور. این در شرایطی است که با روی کار آمدن حجت‌الاسلام رئیسی در سال گذشته، دولت ایران سیاست نگاه به شرق را به عنوان محور سیاست خارجی خود اعلام کرده است.
از سوی دیگر سفر ولادیمیر پوتین به ایران در فاصله تنها چند روز پس از تور خاورمیانه‌ای جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده نیز می‌تواند نشانه‌ای باشد از تلاش کرملین برای واگذار نکردن بازی منطقه‌ای در شرایطی که گرفتار جنگ اوکراین است.
در شرایطی که گفته می‌شود یکی از مهمترین اهداف سفر بایدن تشکیل ائتلاف امنیتی منطقه‌ای جدید با محوریت ایالات متحده و اسرائیل و با شرکت کشور‌های خلیج فارس با هدف رویارویی با آنچه تهدید ایران می‌خوانند، سفر پوتین به ایران می‌تواند نوعی تقابل‌جویی و مخالف خوانی با این سفر تلقی شود.
اگرچه در هفته‌های پیش، سخنگوی کرملین سفر پوتین به تهران را تائید کرده، ولی اظهار داشته بود که تاریخ آن هنوز قطعی نشده، با این حال اعلام سفر او به تهران در فاصله کوتاه از سفر بایدن بدون تردید دلالت بر نوعی اعلام حمایت از شریک خاورمیانه‌ای خود و در تقابل با طرح‌های منطقه‌ای دولت بایدن دارد.
سفر پوتین به ایران مطمئناً توجه بسیاری از کشور‌ها به ویژه هند و چین را به خود جلب خواهد کرد و همین کشور‌ها مترصد تشکیل ائتلافی جدید علیه آمریکا هستند.
تشکیل چنین محوری با اضافه شدن ترکیه دور از دسترس نخواهد بود؛ البته مسائل اقتصادی و نظامی کنونی به ویژه در زمینه حمایت‌های تسلیحاتی غرب از اوکراین و همچنین تشکیل محوری اقتصادی از کشور‌های فوق می‌تواند زمینه ساز چنین پیوندی در آینده نزدیک باشد. تحقق این موضوع را شاید بتوان نمونه‌ای از نظم نوین جهانی مطرح شده از سوی ایران دانست.
با توجه به تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه در زمینه‌های مختلف به ویژه در زمینه انرژی و غذایی، نگاه روسیه به سمت ایران و ترکیه است. ایران به لحاظ موقعیت ژئوپولتیکی منحصر به فرد و دسترسی به آب‌های گرم، مقابله با ایدئولوژی آمریکا در منطقه و همچنین مخالفت با توسعه ناتو برای روسیه از اولویت بیشتری برخوردار است. این مزیت‌ها در کنار موقعیت جغرافیایی ایران و همکاری‌های دو کشور در موضوعات منطقه‌ای به ویژه در زمینه سوریه و حتی اوکراین، شرایط را برای روابط پایدارتر فراهم آورده است.
گرچه بعد از جنگ اوکراین و روسیه اختلاف‌هایی میان روسیه و ترکیه به دلیل حمایت‌هایی که ترکیه به ویژه در زمینه پهپادی از اوکراین داشت به وجود آمد، اما در مقطع فعلی که آمریکا به دنبال قطب‌بندی‌های جدید در منطقه است، سایر بازیگران همچون روسیه مترصد تشکیل چنین ائتلافی در منطقه هرچند با بازیگری همچون ترکیه هستند. در واقع روسیه نمی‌خواهد در موضوع توازن قوا در منطقه از آمریکا عقب بماند.
درباره احتمال وقوع این سناریو نیز باید گفت به چند دلیل احتمال تشکیل آن بالا است؛ نخست، اینکه سه کشور در زمینه بحران سوریه و تشکیل نشست‌های آستانه همکاری‌های خوبی داشتند، این همکاری‌ها مسبوق به سابقه است و اکنون نیز در قالب‌های جدید می‌تواند ادامه دار باشد. دوم، اینکه ترکیه در زمینه جنگ اوکراین به عنوان بازیگر میانجی فعالیت دارد و مترصد برگزاری مذاکرات دوجانبه میان هیئت‌های روسی و اوکراینی است و نیاز دارد در مقطع فعلی نوعی همکاری مشترک با روسیه هرچند در قالب دیگر داشته باشد. سوم، اینکه حضور مجدد بازیگرانی همچون آمریکا در قالب ائتلاف‌های منطقه‌ای برای هر سه کشور تهدیدزاست و رفع این تهدید تنها با ائتلاف امکانپذیر است.
تشکیل محور ایرانی- روسی
بسیاری بر این باورند حضور ترکیه در ایران بیشتر در راستای همکاری‌های بیشتر میان سه کشور در زمینه پرونده سوریه است. اما محور اصلی ایران و روسیه هستند و سفر پوتین در این رابطه بسیار حائز اهمیت است و با توجه به همکاری‌های دو کشور در موضوعات اخیر، می‌توان تشکیل چنین محوری را در آینده نزدیک شاهد بود.
وقوع هر دو سناریو امکانپذیر و سناریوی دوم محتمل‌تر است، زیرا ترکیه در سیاست خارجی نشان داده عملگرا و شاهد چرخش‌های گوناگون در سیاست خارجی‌اش بوده است.
انتهای پیام/341
