به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتباربخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.
دفاع مقدس به عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت‌ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام‌بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و ... شده است که می‌تواند به عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گران‌بهایی را بر جای گذارد.
از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش از این مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد. بخشی از نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» از پژوهشگران و نویسندگان حوزه دفاع مقدس در ادامه آمده است.
اسناد سال ۶۰ قابل ساخت نیست/ خاطرات شخصی در دفاع مقدس نداریم
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: کمی درباره اعتبار بخشی بیشتر توضیح می‌دهید؟
قلعه‌قوند: اعتباربخشی همان افزودن به غنایی هست که نتیجه‌اش چیزی می‌شود کیفی. یعنی اثری که اعتبار داشته باشد. کار سطح‌سنجی و مستندسازی بشود. صحت‌سنجی بشود و برپایة اسناد و مدارک باشد. حتی خاطرات باید اینگونه باشد. چه کسی گفته یک خاطره شخصی است؟ وقتی من در گروه دفاع مقدس و دایرة دفاع مقدس قرار می‌گیرم، به تنهایی خاطره‌ساز نیستم و صحبت‌هایم باید بر پایه اسناد و مدارک باشد، والاّ هیچ ارزشی ندارد.
در یک برهه‌ای اسناد و مدارک بوده و دیگر هم ساخته نمی‌شود. سند سال ۶۰ – ۶۲ دیگر ساخته نمی‌شود، ولی ذهن فعال من می‌تواند خیالپردازی کند و مطالب جدید بسازد، ولی آن اسناد تولید نمی‌شود. وقتی من حرفی را می‌زنم که بر پایة اسناد باشد، دهان همه بسته می‌شود، اما متأسفانه ما به اسناد بها نمی‌دهیم.
مدتی پیش برای یک کار پژوهشی به دفتر یک روزنامة رفتم. آرشیوی در اختیار من قرار دادند که وقتی داشتم ورق می‌زدم روزنامه‌ها پودر می‌شد. همانجا گریه‌ام گرفت و گفتم خدای من، چطور یک سند به این راحتی در حال از بین رفتن است. میبینم در فضای مجازی می‌گویند هویدا وقتی آمد قیمت خودکار یک قیمت بود و وقتی می‌خواست برود قیمت همان بود، خب خلاف این موضوع در روزنامه‌های آن زمان هست، اما متاسفانه این سند‌ها دارد از بین می‌رود. چرا فکری برای ترمیم آن‌ها نمی‌کنیم؟
نه فقط ایران و عراق که منطقه خاورمیانه درگیر دفاع مقدس شد
دفاع مقدس: نظر شما در اینباره چیست آقای فخر زاده؟
فخرزاده: پدیده‌های اجتماعی فی‌نفسه ارزش تحقیق دارند. چون به نسبت اشراف و اطلاعات و دانایی از پدیده‌ها دست به برنامه ریزی می‌زنیم. مثل یک پزشک که وقتی می‌خواهد نسخه‌ای برای شخص بیماری بپیچد اول از بیمار می‌خواهد چکاپ انجام دهد و براساس علائمی که دریافت می‌کند درمان را شروع می‌کند و نسخه می‌پیچد. برای جامعه هم ناچاریم که اول جامعه را بشناسیم بعد برنامه ریزی کنیم.
دفاع مقدس دامنة وسیعی از جامه ما را پوشش داده و فقط در یک بخش کوچک از جامعه نبوده، بلکه همه سرزمین را درگیر خودش کرده است. جنگ، زمان زیادی را به خود اختصاص داد. هشت سالی که ۲۹۲۰ روز ملت ایران را درگیر خود کرد و از این بابت هم پدیدة بسیار بزرگی است. وقتی به قرن گذشته نگاه می‌کنیم، شاید ما جنگی به بزرگی جنگ عراق علیه ایران نداشتیم. بنابر این از نظر وسعت زمانی هم قابل توجه است. این که اکثریت مردم ایران درگیر بودند و اختصاص به بخش خاصی از جامعه نداشت. تمام اقشار شامل پزشکان، معلمان، مهندسان، کارگران کارخانه‌ها، راه‌آهن، هواپیمایی و... همه درگیر بودند و نمی‌توانیم جایی را مشخص کنیم که درگیر آن نبوده باشد.
کشور‌های زیادی غیر از کشور ما درگیر این جنگ بود. آمریکا به عنوان قدرتمندترین کشور در آن زمان درگیر بود، شوروی درگیر بود، فرانسه، آلمان، انگلیس، ژاپن و... همه درگیر بودند. کل کشور‌های عربی حاشیة خلیج فارس هم درگیر جنگ شدند، سوریه و ترکیه و مصر و الجزایر و لبنان و همة این‌ها و حتی اسرائیل به نوعی درگیر این جنگ بوده است. هرکدام به جهات مثبت و یا منفی. بنابر این، این جنگ تأثیر بین‌المللی هم داشت.
مدینه فاضله گم شده انقلابیون ما در دفاع مقدس بود/ دفاع مقدس زمینه تحول ساختار در عراق را هم ایجاد کرد
دفاع مقدس تحولی را در ساختار عراق ایجاد کرد. در انقلاب ما، مردم ایران این ساختار را تغییر دادند،، اما در عراق، جنگی که صدام علیه ما به راه انداخت، باعث شد ساختار تغییر کند. بنابر این دفاع مقدس ما زمینة تحول در عراق را هم فراهم کرد. این یک پدیدة چند بعدی و گسترده‌ای است که باید راجع به آن کار کنیم، چون ما هنوز هم با آثار جنگ درگیر هستیم. هنوز پزشکان ما دارند جانباز‌ها را درمان می‌کنند، آزادگان ما در این جامعه هستند، جانبازان حضور دارند، خانوادة شهدا و همه و همه آثارشان هست.
یک نکته دیگری که می‌خواهم بگویم و شاید این موضوع از موضوعات دیگر برای من مهمتر باشد، مسئله فرهنگی است که در جبهه خلق شد. یک فرهنگی در جبهه در کنار جنگ و بمب وگلوله و کشتار خلق شد که رزمندة ما با رفتار و اعمال خودشان آن را به وجود آوردند. این پدیده‌ای که خلق شد، به نظر من و به زعم من، همان مدینة فاضلة گمشده انقلابیون ماست.
وقتی که انقلاب به پیروزی رسید، مردم براساس شناخت‌هایی که از اسلام داشتند که یا از پای منبر‌ها شنیده بودند و یا با مطالعه کتاب‌های اندیشمندان به آن دست یافته بودند، یا تحقیقاتی که خودشان داشتند، به یک معرفتی رسیدند که مثلاً حکومت اسلامی باید این ویژگی‌ها را داشته باشد. مثل اینکه باید شایسته‌سالاری حاکم باشد، تلاش شاخصة اصلی فعالیت‌ها باشد. تلاش جهادی و ایثار از ویژگی‌های آن جامعه باشد. شهادت‌طلبی در جامعه باشد، انس با خدا در جامعه حاکم باشد، صرفه‌جویی، روابط عمیق و محبت‌آمیزی، ساده‌زیستی، احترام متقابل، ابتکار، مشارکت و ... همه ویژگی‌هایی است که در مورد جامعه اسلامی باید دیده می‌شد.
انتهای پیام/ ۱۴۱
