مبانی پیشگیری از جرایم در آموزه‌های دینی

گروه اجتماعی دفاع‌پرس - سردار «منوچهر امان اللهی» فرمانده انتظامی چهارمحال و بختیاری؛ محققان و جرم شناسان همواره در تلاشند تا راهکار‌های جدیدی را برای جلوگیری از بزهکاری و طرق پیشگیری از جرم ارائه دهند که در این رهگذر اعمال حتمی و سریع مجازات برای نشان دادن ضمانت اجرایی کیفری یکی از این روش هاست، در اینجا به راهبرد‌های و مبانی پیشگیری در آموزه‌های دینی و نظریه‌های جرم شناسی که به کنترل بزهکاران و کاهش جرایم خرد می‌انجامد، پرداخته شده است.

 

هدف، تعریف جرم و معرفی تعدادی از شیوه‌های معمول در پیشگیری از جرایم و بررسی مبانی پیشگیری از جرم در آموزه‌های دینی و نظریه‌های جرم شناسی به روش توصیفی است.

 

تحقیات صورت گرفته نشان می‌دهد که پیشگیری از وقوع جرایم از طریق اقدامات پلیسی، غیر قهر آمیز و غیر کیفری بودن، پیشگیری کنشی، ترویج و توسعه فریضه امر به معروف و نهی از منکر در مشارکت‌های مدنی و استفاده از توان نهاد‌های مردمی در راستای پیشگیری از وقوع جرم می‌تواند به کاهش هزینه‌های دادگستری و تعدیل نرخ جرایم کمک کند.

 

مدیریت پیشگیری از وقوع جرم غالباً یا از جهت گیری کیفری برخوردار است یا از جهت جرم شناختی (کنشی). میان کنش این دو تفکر، نشان می‌دهد که می‌توان با ترکیب این دو الگو و استخراج یک مدل پیشگیرانه ترکیبی بر محور تکنیک زاویه بندی (نقاط مثبت مشترک) امیدوار بود.

 

 

مواجهه خردمندانه با کجروی و آسیب‌های اجتماعی همواره یکی از دغدغه‌های متولیان سلامت و امنیت جامعه بوده است. در این میان نقش بازدارندگی دین نیز در کانون توجه متفکران اجتماعی و سلامت قرار داشته است.

 

اسلام بر خلاف متفکران غربی که به دین بیشتر، نگاه کارکردی دارند؛ معتقد است دین فقط کارکرد دنیوی نداشته و به توجیه سرخوردگی‌ها نمی‌پردازد، بلکه کلیتی است که به ترسیم سعادت دنیوی و اخروی می‌پردازد و اخلاق در این کلیت بر رابطه انسان با خود و دیگران و جهان طبیعی و اجتماعی پیرامون او متمرکز است.

 

با این اوصاف فریضه امر به معروف و نهی از منکر در ساحت اخلاقیات دین اسلام جاری می‌گردد. بررسی جامعه شناختی فریضه امر به معروف و نهی از منکر از دیگر موضوعاتی است که در اینجا به آن پرداخته و با ارائه راهکار‌های مناسب زمینه‌های نقش و تأثیر این واجب الهی در پیشگیری از جرم و آسیب‌های اجتماعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

از طریق روش اسنادی (کتابخانه ای) به بررسی قدرت بازدارندگی دین در برابر جرم و مطالعه تأثیر یکی از فروع دین اسلام یعنی فریضه امر به معروف و نهی از منکر در سطح تذکر لسانی بر ارتکاب به جرم پرداخته شده است و به تعریف دین و ارتباط و همبستگی اخلاق با آن، ارائه برخی نظریات متفکران غربی و دانشمندان اسلامی تشریح نظر اسلام در خصوص فریضه امر به معروف و نهی از منکر و بررسی تفاوت دیدگاه‌ها در این رابطه اشاره شده است.

 

 

سازمان پلیس یک سازمان دولتی است که مهمترین مأموریت و مسئولیتش برقراری و حفظ نظم و امنیت عمومی در جامعه است. پلیس در کشور‌های مختلف بنا به اقتضا، وابسته به وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی مانند وزارت کشور، دادگستری، شهرداری و ... است.

 

پلیس امروزه از فراز‌های اقتدارگرایی و صرفاً حل مسئله فرود آمده و تعامل گرایی و حل مشکلات را پیشه خود ساخته است، خود محوری در کنترل تخلفات و جرایم چندان موفقیتی را نصیب پلیس ننموده، به همین دلیل، مردم محوری و بهینه سازی عملکرد را در دستور کار خود قرار داده است.

 

امروزه پلیس نوین تغییر موضع داده و به جای عملیات ضربتی و مأموریت‌های انحصاری، پیروزی و پایداری خود را در مشارکت عمومی و روابط اجتماعی می‌داند. پلیس پیشگیری به عنوان مهمترین نشان و نماد پلیس موفق تجلی یافته است، راهبرد پلیس پیشگیری به منظور موفقیت در انجام ماموریت براین مبناست: تدابیر و تدارکات پلیس مردمی بایستی با مردم و برای مردم تدوین و تنظیم شده و به مرحله اجرا در آید.

 

حال در اینجا به صورت توصیفی به بررسی و تبیین نقش پلیس مکتبی در کنترل و پیشگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی پرداخته و شناخت و علل و عوامل جرایم و بزهکاری، برخورد انتظامی با عوامل جرم زا، افزایش اعتماد بین مردم و پلیس با ارائه خدمات مناسب، افزایش ضریب احساس امنیت بر پایه همکاری و همیاری و ... را از شاخصه‌های موفقیت پلیس مکتبی در پیشگیری از جرم بر می‌شمرد.

 

 

لازمه اینکه انسان حیات عقلی و انسانی داشته باشد باید تابع اصول و معینی باشد. بهترین و عالی‌ترین راه این است که انسان در روح خود حالت و مصونیتی ایجاد کند که آن حالت حافظ و نگهدار او باشد؛ بنابراین تقوا به معنای عام کلمه لازمه زندگی هر فردی است که می‌خواهد انسان باشد و تحت فرمان عقل زندگی کند و از اصول معینی پیروی نماید. تقوای دینی و الهی یعنی اینکه انسان خود را از آنچه از نظر دین و اصولی که دین در زندگی معین کرده، خطا و گناه و پلیدی و زشتی، حفظ و صیانت کند و مرتکب آن‌ها نشود.

 

 حال در اینجا با بهره گیری از اسناد و مطالعات کتابخانه‌ای به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تبیین نقش تقوی در پیشگیری از جرم پرداخته شده است که بعضی از آن‌ها به شرح ذیل می‌باشد.

 

۱-کرامت نزد خدا: اناکرمکم عندالله اتقیکم، گرامی‌ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست. (حجرات، ۱۳)

 

۲-استوارترین بنیان: افمن اسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیرام من اسس بنیانه علی شفا جرف هار فانهار به فی نار جهنم؛ آیا کسی که بنیان خود را بر اساس تقوا و رضای الهی بنا نهاده بهتر است یا کسی که اساس خود را بر پرتگاه بی بنیادی بنا کرده که ناگهان در آتش دوزخ فرو می‌ریزد؟ (توبه، ۱۰۹)

 

۳-گشایش امور و وسعت روزی: من یتق الله یجعل له من امره یسرا؛ هرکس که تقوای الهی را پیشه خود سازد، خداوند کار را برای او آسان می‌گرداند. (طلاق، ۴)

 

۴-سرانجام نیک؛ والعاقبه للمتقین: سرانجام نیک برای پرهیزکاران است (اعراف، ۱۲۸)

 

۵-محبت الهی؛ ان الله یحب المتقین: خدا پرهیزکاران را دوست دارد. (توبه، ۴)

 

۶-پشتوانه قبولی اعمال: انما یتقبل الله من المتقین؛ خداوند عمل صالح را فقط از پروا پیشگان می‌پذیرد (مائده، ۲۷).

 

یافته‌ها حاکی است با برنامه ریزی هماهنگ و منسجم از سوی کلیه نهاد‌های اجتماعی می‌توان آثار و برکات تقوا را در جهت پیشگیری از جرایم فرهنگ سازی کنیم.

 

انتهای پیام/ 241