عوامل شکل‌گیری راهپیمایی خونین ۱۷ شهریور ۱۳۵۷

به گزارش گروه اخبار داخلی دفاع‌پرس، «محمدحسین صفار هرندی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران با اشاره به واقعه ۱۷ شهریور سال ۵۷ اظهار داشت: درباره واقعه خونین ۱۷ شهریور از جهت اینکه از آن واقعه زمان قابل توجهی می‌گذرد و نسل‌هایی بعدا متولد شدند که نه‌تنها آن روز را ندیدند، بلکه شاید در تاریخ هم نخوانده باشند که چه اتفاقی افتاده، بد نیست اشاره کوتاهی به زمینه‌های وقوع این حادثه داشته باشیم.

صفار هرندی افزود: در جریان شروع حرکت عمومی نهضت که منتهی به انقلاب شکوهمند در بهمن ۵۷ شد، در ماه مبارک رمضان سال ۵۷ نهضت با غلیان احساسات دینی و افزایش معرفت نسبت به حقایق به نقطه اوج رسید که عید فطر آن سال را باید متناسب با آن عظمت برپا می‌کردند. در همین راستا شهید مفتح امام جماعت مسجد قبا بود، اعلام کرد که در همان جا نماز عید فطر را اقامه خواهد کرد. اما مردمی که صبح عید فطر به مسجد قبا رفتند، شنیدند که قرار شده تا نماز عید در تپه‌های قیطریه برگزار شود.

وی ادامه داد: نماز که تمام شد، قرار شد از خیابان شمیران یا دکتر شریعتی فعلی جمعیت برای راهپیمایی حرکت کند؛ مردم در مسیر راهپیمایی خودجوش به تناسب وضعیت به پذیرایی راهپیمایان آب و هرآنچه که در خانه‌هایشان داشتند، پرداختند. این جمعیت تا عصر آن روز در خیابان‌ها بود و از خیابان عباس آباد یا شهید بهشتی فعلی عبور کردند و به سمت میدان گمرک حرکت کردند؛ البته به تدریج از میزان جمعیت کم شد، ولی پس از عبور از میدان خراسان نیز حدود ۲ یا ۳ ساعت دیگر ادامه پیدا کرد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: این راهپیمایی عظیم مردمی پیش چشم نیرو‌های نظامی رژیم که متحیر شده بودند، اتفاق افتاد؛ بنابراین سران هدایت جریان انقلاب در داخل کشور که روحانیت مبارز و در رأس آن‌ها شهید بهشتی بود به این تصمیم رسیدند که این ظرفیت را تکرار کنند؛ لذا قرار گذاشتند که در پنجشنبه همان هفته، واقعه پس از نماز عید فطر را تکرار کنند؛ همین طور هم شد و جمعیت پرشورتر در روز پنجشنبه به سمت میدان شهیاد یا آزادی فعلی تجمع کردند.

وی گفت: وقتی جمعیت از آن تجمع بازمی‌گشتند با خود قرار گذاشتند که این بار تجمع را در فردای آن روز در خیابان شهدا تکرار کنند. نکته جالب این است که تجمع‌کنندگان پیش از حادثه ۱۷ شهریور نیز نام میدان ژاله را میدان شهدا گذاشته بودند. علت آن نیز این بود سه شب قبل از آن گروهی به سمت میدان ژاله حرکت کردند و با نیرو‌های نظامی شاه برخورد داشتند و همان جا شهید شدند و از آن زمان میدان شهدا نام‌گذاری شد؛ لذا راهپیمایان روز ۱۶ شهریور به هم وعده می‌دادند که در روز جمعه قرارشان در میدان ژاله سابق باشد.

صفار هرندی ادامه داد: رژیم شاه با ترس ادامه این وضعیت بود که حکومت نظامی اعلام کرد و تاکید کرد که از ۶ صبح روز ۱۷ شهریور حکومت نظامی است، اما بسیاری از مردم از این مسئله اطلاع نداشتند و جمعیت حاضر در روز جمعه نهایتاً غافلگیر شد و توسط نیرو‌های رژیم که دستور داده شده بود که باید زهر چشمی از مردم گرفته شود به رگبار بسته شدند.

وی با اشاره به تعداد شهدای حادثه ۱۷ شهریور ۵۷ عنوان کرد: روایات از میزان شهدای آن واقعه متناقض است و از هزار تا چهار هزار نفر گفته شده است که البته بعد‌ها مشخص شد تعداد شهدا به این اندازه هم نبوده است، اما شاید خداوند به این تعداد شهدا ضریب داد تا سایر مردم را برای حضور در میدان نهضت و انقلاب ترغیب کند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه تاریخ قبل و بعد از روز ۱۷ شهریور ۵۷ را می‌توان متمایز کرد، خاطرنشان کرد: پس از حادثه خونین ۱۷ شهریور یک حالت بهت سنگینی حادث شده بود و برخی دچار تحیر شده بودند که چه خواهد شد و در آن زمان پیام امام خمینی (ره) به گونه‌ای بود که این احساس به وجود آمد که شرایط در مسیر مقدر خدا در حال پیشروی است و یکی از جا‌هایی که می‌توان گفت ما طعم شیرین هدایت‌های نائب امام زمان (عج) را چشیدیم بعد از حادثه خونین ۱۷ خرداد بود. امام (ره) در پیام‌شان آرزو کردند که‌ای کاش در میان شهدای روز ۱۷ شهریور بودند.

وی ادامه داد: رژیم پهلوی تصور می‌کرد با اقدام جنایتکاران ۱۷ شهریور ۵۷ ماجرای نهضت تمام می‌شود؛ البته گروه‌های دیگری هم بودند که از فهم این واقعه عاجز بودند. برخی می‌گفتند که حادثه ۱۷ شهریور عاقبتِ رویارویی با حکومت شاه است. منافقین در تحلیل خودشان گفته بودند که فاجعه اتفاق افتاده و نهضت دیگر به این زودی‌ها نمی‌توانند سر بلند کند و حرکت مردم در روز ۱۷ شهریور را محکوم می‌کردند.

صفار هرندی افزود: برخی تحلیلگران مسائل بین‌الملل در تلویزیون‌های خارجی نیز که تبدیل به مرجع شده بودند، می‌گفتند با این اتفاق حداقل تا ۱۰ سال آینده تهدیدی متوجه رژیم شاه نخواهد بود که البته نادرستی همه این تحلیل‌ها پس از چند ماه مشخص شد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: دلیل اصلی امام (ره) برای اعتماد به مردم این بود که معتقد بود مردم مومن و معتقد به اسلام هستند. امروز نیز این شور و اشتیاق مردم کشورمان برای حضور در راهپیمایی اربعین بیانگر همان روحیه ابتدای انقلاب اسلامی است. امام (ره)‌ هیچ‌گاه در طول نهضت کلمه خدا از زبانشان نیفتاد؛ بنابراین هر وقت می‌گفتند که شما می‌خواهید کمونیست‌ها را شریک کنید می‌گفتند شرکت سهامی نیست که هرکس بخواهد سهمی از آن بردارد. آن جماعتی که آن روز دنبال شرکت سهامی بودند، چون آن سهم نصیبشان نشد روبه‌روی انقلاب مردم ایستادند و منافقین حتی علیه نیرو‌های نظامی کشور خودشان و علیه ملت ایران عملیات نظامی انجام دادند.

وی افزود: بخشی دیگر که دچار توهمات بودند و در برابر جریان عمومی انقلاب می‌خواستند خودی نشان دهند به مرور زمان مشخص شد مردمی که به واسطه حسینی بودنشان شانه‌های خود را زیر بار انقلاب قرار دادند، این انقلاب را به این راحتی رها نخواهند کرد.

انتهای پیام/ ۱۳۴