به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، این مجلد در سال 1384ش به صورت مصور و با 284 صفحه منتشر شده است. تدوین دایرة المعارف انقلاب اسلامی در سال 1379ش با هدف آشنا کردن گروه های سنی مورد نظر با مفاهیم انقلاب، گروههای مبارز، شخصیتها، رویدادها ومکانها و زمانهایی که به نحوی با این پدیده مرتبط بودند به تصویب رسیده و پس از نشستهای متعدد، 870 مدخل برای نگارش کتاب برگزیده شد که حوزه زمانی این مدخلها از ابتدای دهه 40 یعنی سالهای آغازین شکلگیری انقلاب تا پیروزی آن در 1357ش است. در این بین دفاع هشت ساله مردم ایران (1359-1367ش)، برخی از مفاخر ادب، حوادث مهم تاریخی و موضوعهایی از جهان اسلام، به ویژه تاریخ تشیع در شمار مداخل دایرةالمعارف درآمدند تا مخاطبان، غیر از آشنایی با مختصات انقلاب، با برخی از حوادث تاریخی و شخصیتهای بزرگ نیز مأنوس شوند. از جمله مداخل این مجلد که میتوان به آن اشاره کرد مدخل اصلاحات ارضی، امام خمینی، علی امینی، انجمنهای ایالتی و ولایتی، انقلاب سفید، آیتالله بروجردی، پانزده خرداد1342و پیشوای ورامین هستند.
تصویب و اجرای لایحههایی چون اصلاحات ارضی، انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید در دهه چهل -که در کتاب بطور کامل به آنها پرداخته شده- به تدریج مخالفت و نارضایتی مردم را فراهم آورد. ضمن آنکه رفته رفته خود بستری برای شکلگیری و پیدایی نهضت عظیم 15 خرداد شد. این نهضت خودجوش مردمی با حمایت و روشنگری روحانیون آغاز شد که در رأس آنها آیتالله بروجردی بود که با طرح و اجرای اصلاحات ارضی شاه مخالفت کرد و پس از درگذشت وی امام خمینی (ره) با جدیت بیشتری به مسائل پرداخت و توانست بسیاری از طلبههای حوزه علمیه را با خود همراه سازد. روشنگریهای امام خمینی در جریان تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی، رفراندوم مورد نظر شاه در انقلاب سفید و در نهایت قانونی کردن کاپیتولاسیون در ایران، زمینهسازهایی بودند که حوادث سیاسی- اجتماعی بزرگی نظیر قیام پانزده خرداد 1342 را به دنبال داشت.
دو روز پس ازبرگزاری مراسم عاشورا، نیروهای امنیتی و مأموران مسلح، خانه امام خمینی را در قم محاصره، سپس ایشان را دستگیر و به تهران بردند و چند روز بعد در چهارم تیر ماه به پادگان عشرتآباد منتقل کردند. امام خمینی دو روز پیش از آن در مراسم عاشورای حسینی که در مدرسه فیضیه قم برگزار شده بود، درجمع زیادی از مردم عزادار سخنرانی کرده، با حمله به سیاستهای شاه به ویژه حمایتهایش از اسرائیل، او را به عبرت گرفتن از سرنوشت پدرش فراخوانده بود. ساواک در آن روز در اطلاعیهای، خبر دستگیری امام خمینی را اعلام کرد. مردم نیز با شنیدن خبر دستگیری امام، در حرم و اطراف مدرسه فیضیه گرد آمدند و به سخنان حاج سید مصطفی خمینی و چند نفر از علما گوش سپردند خبر دستگیری امام خمینی دهان به دهان در شهر پخش شد و مردم با تعطیل کردن مغازهها در بازار گرد هم آمدند. دانشگاهیان نیز با تعطیل کلاسهای درس خود، با اجتماع در خیابانهای اطراف دانشگاه تهران به سمت میدان 24 اسفند (انقلاب) راه افتادند که مأموران ژاندارمری مانع از حرکت آنان شدند. درگیری در بازار تهران به اوج خود رسید و کشتار مردم به دست سربازان آغاز شد. سرلشکر اویسی وقوایش به تظاهر کنندگان در سبزه میدان و بازار حمله برده و آنان را به مسلسل بستند. مردم ورامین نیز با شنیدن خبر دستگیری امام، کفن پوشان به طرف تهران حرکت کردند و در نزدیکی پل باقرآباد، مأموران نظامی به سوی آنان آتش گشودند و شمار زیادی از آنان را به خاک و خون کشیدند. مشابه همین اتفاقات در تبریز و شیراز و برخی دیگر از شهرهای کشور رخ داد. دولت اگر چه شمار کشته شدگان حوادث روز پانزده خرداد را تنها در تهران و قم 86 نفر اعلام کرد، اما گفته شده است که در روز 15 خرداد 1342، صدها تن در سراسر کشور به شهادت رسیده اند و اجساد اغلب آنان را مخفیانه در گورهای جمعی دفن کرده اند. مراجع تقلید قم، مشهد و نجف اشرف نیز با صدور اطلاعیه هایی اقدامات رژیم را محکوم کرده خواستار آزادی سریع امام خمینی و دیگر علما شدند.
صفحات پایانی کتاب نیز به فهرست مداخل(مرجع، کتاب ها)، منابع خارجی(کتابها، نشریات)، نشریات فارسی و فهرست مداخل جلدهای بعدی دایره المعارف انقلاب اسلامی اختصاص داده شده است.
* جلد دوم دایرةالمعارف انقلاب اسلامی ویژه نوجوانان به چاپ سوم رسید
جلد دوم دایرةالمعارف انقلاب اسلامی ویژه نوجوانان که از حرف ج (جاما) تا ش (شیمیایی) را شامل میشود همراه با 252 مقاله و 260 عکس به صورت رنگی برای سومین بار توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد.
برای نگارش مقالات این کتاب گروهی از برگهنویسان به تهیه اطلاعات هر مدخل پرداختند و پس از جستوجو در اوراق صدها عنوان کتاب و نشریه داخلی و خارجی و بهرهگیری از شبکه جهانی اینترنت برای هر مدخل پروندهای ساختند.
دو بایگانی فرهنگ ناموران معاصر ایران و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی که از مهمترین ذخایر اطلاعاتی درباره شخصیتهای معاصر و حوادث مرتبط با انقلاب است، از منابع اصلی برگهنویسان این دایرهالمعارف بود. اطلاعات گردآمده در هر پرونده، پس از بازنگری و تأیید به نویسندگان سپرده شد.
مداخل نگاشته شده در شورای عالی نگارش دایرهالمعارف انقلاب اسلامی طی شصت جلسه بررسی شده و در نگارش مدخلها حوصله مخاطبان این دایرهالمعارف نیز مورد توجه بوده است. سادگی در نگارش، یادکرد جزئیات، دوری از جملات فرمایشی و رسمی (به طوری که خواننده جوان را به یاد خستگی کتابهای درسی نیندازد) و مصور بودن از تلاشهای صورتگرفته در این مجموعه است.
دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در جمعآوری اطلاعات خود از آرشیو کتابخانه ملی ایران، کتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر ایران (حوزه هنری)، کتابخانه جنگ (حوزه هنری)، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، سازمان بهشتزهرا و ... استفاده کرده است.
