به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس به نقل از اشراف، اندیشکده آمریکایی «موسسه بینالمللی مطالعات راهبردی» در گزارشی به بررسی وضعیت موشکهای بالستیک قارهپیمای ایران پرداخت و نوشت: اسرائیل مدعی شده که ایران در حال توسعه موشکهای بالستیکی است که قابلیت حمله به ایالات متحده را دارند، و بر این ادعای خود پافشاری میکند. «بنیامین نتانیاهو» اخیراً هنگام دیدار از آمریکا، چندین بار این ادعا را تکرار کرد. با این حال، ارزیابی اسرائیل از زمانبندی احتمالی، به شکل قابل توجهی با زمانبندیهای واشنگتن متفاوت است؛ و تجزیه و تحلیلهای مستقل نشان میدهد که بعید است تهران پیش از پایان این دهه، به چنین سلاحی دست پیدا کند.
تلاش فراوان نتانیاهو و اسرائیل برای القای ایرانهراسی
در فوریه 2012، «موشه یعلون» که در آن هنگام وزیر امور استراتژیک اسرائیل بود، اظهار داشت که ایران در حال توسعه یک موشک با برد 10 هزار کیلومتر است که توانایی هدف قرار دادن آمریکا را دارد. «یووال اشتاینیتز»، که در آن هنگام وزیر مالی بود، ادعا کرد که سازمان اطلاعات اسرائیل معتقد است که « ایران در عرض دو یا سه سال به نخستین موشک بالستیک قارهپیمایی که توانایی رسیدن به ساحل شرقی آمریکا را دارد، دست خواهد یافت.» اندکی پس از اظهارات او در 1 اکتبر 2013 در سازمان ملل در نیویورک، «نتانیاهو» در اخبار سیبیاس حاضر شد تا اعلام کند که «ایران در حال ساخت موشکهای بالستیک قارهپیما برای رسیدن به سرزمین آمریکا در عرض چند سال آینده است.» یک هفته بعد، «نتانیاهو» در مصاحبهای با «چارلی رز» هشدار داد که «جمهوری اسلامی در حال توسعه موشکهای بالستیک قارهپیما، نه برای حمله به ما، بلکه برای حمله به شماست.» او اضافه کرد که «سازمان اطلاعات آمریکا به همان خوبی که ما میدانیم، از توسعه موشکهای بالستیک قارهپیما در ایران آگاه است.»
آمریکا و اسرائیل شواهد و مدرکی علیه ایران در اختیار ندارند
در نگاه اول به نظر میرسید که این ادعاها با پیشبینیهای آمریکا مطابقت دارد، پیشبینیهایی که تازهترین آنها در جولای 2013 توسط مرکز اطلاعات هوا و فضای ملی نیروی هوایی آمریکا، آژانس اطلاعات دفاعی و دفتر اطلاعات نیروی دریایی، منتشر شد. این گزارش که به طور مشترک ارائه شد، با عنوان «تهدید موشکهای بالستیک و کروز 2013» ، خاطرنشان میسازد که «ایران میتواند تا سال 2015، یک موشک بالستیک قارهپیما که قابلیت رسیدن به ایالات متحده را داشته باشد، بسازد و آزمایش کند.» با این حال، برآوردهای اسرائیل و آمریکا، بسیار متفاوت هستند. سازمان اطلاعاتی آمریکا در خصوص توانایی ایرانیان برای توسعه موشکهای بالستیک قارهپیما، در صورتی که تهران چنین تصمیمی بگیرد، هشدار میدهد. مقامات اسرائیلی در سوی دیگر، ادعا میکنند که ایران فعالانه به دنبال ساخت و توسعه موشکهای قارهپیماست و تهدید ناشی از موشکهای دوربرد، قریبالوقوع است. نه آمریکا و نه اسرائیل شواهد و مدرکی از اینکه ایران فعالانه در حال توسعه یا «ساخت» موشکهای قارهپیما باشد در اختیار ندارند.
ایران برای ساخت و استفاده از موشک قارهپیما به یک دهه زمان نیاز دارد
بررسی فعالیتهای موشکی ایران و پایگاههای صنعتی بومی، و همچنین تلاشهای دیگر کشورها در توسعه موشکهای دوربرد، نشان میدهد که ایران پیش از پایان این دهه، یک موشک قارهپیمای نظامی در اختیار نخواهد داشت. ممکن است مهندسان بتوانند تا سال 2015 یک نمونه از این موشکها را آزمایش کنند، همانطور که در ارزیابیهای اطلاعاتی آمریکا نیز چنین فرض شده، اما بسیار بعید است که ایران بتواند کمتر از چهار تا پنج سال پس از نخستین تست پرواز، یک موشک قارهپیمای کاربردی بسازد.
ایران هیچ برنامهای برای ساخت موشکهای قارهپیمای دوربرد ندارد
- مسیرهای بالقوه
ایران اصرار دارد که برنامهای برای توسعه، تست، یا بکارگیری موشکهای بالستیک با برد بیشتر از 2000 کیلومتر ندارد. (برای آن که یک موشک بتواند به ساحل شرقی آمریکا برسد، باید 10 هزار کیلومتر برد داشته باشد) سرتیپ «امیرعلی حاجیزاده» ، فرمانده بخش هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که ناظر برنامه موشکی ایران است، در 2 اکتبر 2013 بیانیهای منتشر ساخت و طی آن خاطرنشان شد: «در حال حاضر، بُرد موشکهای دوربرد ما 2000 کیلومتر است.» او افزود که ایران علاقهای به تخصیص منابع خود به توسعه موشکهایی با برد بیشتر ندارد چرا که «دشمنان ما در همین برد قرار گرفتهاند.» اظهارات «حاجیزاده» بازتابی از سخنان «احمد وحیدی» در آوریل 2010، که در آن هنگام وزیر دفاع بود، میباشد. «وحیدی» گفته بود که ایران «هیچ برنامهای برای ساخت چنین موشکی ندارد.»
دو مسیر بالقوه برای دست یافتن به موشکهای قارهپیما
با این که مقاصد و اهداف اعلام شده ایران اطمینانبخش هستند، اما ممکن است تغییر کنند، بنابراین ارزیابی ظرفیت طراحی، توسعه و تولید موشکهای دوربرد ایران، و پیشبینی چارچوبهای زمانی تقریبی برای بکارگیری اسمی آنها، ضروری است. گزارشی که در سال 2010 توسط موسسه بینالمللی مطالعات راهبردی منتشر شد، نشان داد که اگر ایران بتواند به راحتی به اجزای حیاتی موشکها، ابزار تولیدی و مواد لازم دسترسی داشته باشد، از زیرساختهای فنی و تولیدی لازم برای مونتاژ موشکهای قارهپیما برخوردار است. این مطالعه، دو مسیر بالقوه برای دست یافتن به موشکهای قارهپیما را شناسایی کرد.
- مسیر سجّیل2
مسیر اول در پی توسعه بر پایه زیرساختهای تولیدی سوخت جامد و اطلاعاتی است که منجر به تولید نمونههای اولیه از سجیل-2، یک موشک دو مرحلهای با برد متوسط شد، که برای اولین بار در سال 2008 به طور آزمایشی به پرواز درآمد. سه پرواز آزمایشی دیگر نیز در سال 2009 انجام شد. با این حال، از آن زمان ایران تنها یک آزمایش دیگر انجام داده و این نشان میدهد که تلاش برای توسعه، با مشکلات فنی جدی روبرو شده است.
ایران تقریباً به طور قطع بر موانع غلبه خواهد کرد
اگرچه ایران تقریباً به طور قطع بر این موانع غلبه خواهد کرد، اما زمان آن نامعلوم است. اگر ایران، توسعه موشکهای JL-1/DF-21 چین را الگوی خود قرار دهد، انتظار میرود که آزمایش سجیل-2 را از سرگیرد و توسعه آن را در دو یا سه سال آینده تکمیل نماید. هنگامی که مشکلات فنی برنامه سجیل-2 حل و فصل گردد، تهران احتمالاً تصمیم خواهد گرفت با افزودن یک مرحله سوم به این موشک، برد 2000 کیلومتری آن را افزایش دهد. دو گزینهای که بیش از همه محتمل هستند، منجر به افزایش تقریبی برد این موشک به 2700 و 3500 کیلومتر خواهند شد، که هنوز از 10 هزار کیلومتر لازم برای رسیدن به آمریکا، بسیار کمتر است.
موتور مرحله اول سجیل-2، 14 تن، با قطر 1. 25 متر، و دارای سوخت جامد، میباشد. یک موشک با برد 10 هزار کیلومتر، نیازمند آن است که موتور مرحله اول آن وزنی دو برابر این موتور داشته باشد، و قطر آن حدود 2 متر باشد. فرانسه، که برنامه توسعه موشکهای دارای سوخت جامد آن با سرعتی بیش از برنامه ایران به تکامل رسید، به بیش از یک دهه زمان نیاز داشت تا بتواند از موشکی با برد متوسط که قدرت خود را از موتوری با جرم و قطر مشابه موتور مرحله اول سجیل-2 دریافت میکرد، به یک موتور 20 تن برای موشک M4 میانبُرد پیشرفت کند. 14 سال دیگر طول کشید تا فرانسه توانست موشک M51 با برد 10 هزار کیلومتر را بسازد و استفاده کند.
چین نیز هنگام توسعه موشکهای JL-1/DF-21 و JL-2/DF-31، یک چارچوب زمانی مشابه را برای پیشرفت از سیستمهای میانبرد به دوربرد تجربه کرد. بنابراین، منطقی است چنین نتیجهگیری کنیم که بعید است ایران بتواند در عرض پنج سال آینده، به سمت تولید یک موشک میانبرد کاربردی که قدرت خود را از یک موتور مرحله اول 20 تا 25 تن دریافت میکند، حرکت نماید. یک موشک قارهپیما که قدرت خود را از یک موتور مرحله اول بیشتر از 30 تن دریافت کند، احتمالاً نیازمند پنج تا ده سال کار خواهد بود، شاید هم بیشتر. با وجود چنین چارچوب زمانی، انتظار نمیرود که ایران پیش از اواسط دهه بعد، بتواند به یک موشک قارهپیمای کاربردی دست یابد.
ممکن است ایران تصمیم بگیرد مستقیماً به سمت ساخت یک موشک قارهپیما پیش رود
ممکن است ایران خود را از تجربیات توسعه موشکی دیگر کشورها جدا کند، و تصمیم بگیرد از توسعه موشکهای میانبرد چشمپوشی کرده، و مستقیماً از سجیل-2 به سمت ساخت یک موشک قارهپیما پیش رود. چنین جهشی، خطرات فنی قابل توجهی در پی خواهد داشت، و با رویکرد مهندسی ساختاریافتهای که ایران قبلاً برای برنامههای موشکی خود اتخاذ نموده، همخوانی ندارد. هیچ مدرکی در دست نیست که ایران موتوری با سوخت جامد که بزرگتر از موتور مرحله اول سجیل-2 باشد را آزمایش کرده باشد، و اگر ایران بخواهد پروازهای آزمایشی موشکهای دوربرد را آغاز نماید باید اول حتماً این مرحله را پشت سر بگذارد. اگر آزمایش یک موتور 30 تن همین امروز آغاز شود، نخستین پرواز آزمایشی دو تا سه سال دیگر، و در زودترین حالت در اواخر سال 2015، شروع خواهد شد. بر اساس تجربیات دیگران، پروازهای آزمایشی برای تأیید پارامترهای طراحی، مشخصههای عملکرد، و قابلیت اطمینان موشک جدید در شرایط مختلف عملیاتی، به چهار سال دیگر، شاید هم بیشتر، زمان نیاز خواهد داشت.
در این سناریو زودترین زمان ممکن اواخر سال 2019 است
در این سناریو زودترین زمانی که ممکن است ایران بتواند یک موشک قارهپیمای کاربردی و دارای سوخت جامد در اختیار داشته باشد، اواخر سال 2019 است. اما این زمان با این فرض تخمین زده شده که ایران ظرفیت فنی و تولیدی خود را به آرامی و با کارایی بالا تکمیل نماید، و در عین حال پیش از تلاش برای ساخت یک موشک قارهپیما، از مرحله مهم تکامل یک موشک میانبرد صرفنظر کند. همچنین فرض شده که ایران بتواند سریعتر از تلاشهای فرانسه، چین، یا هند برای توسعه موشکهای دوربرد، عمل نماید. هیچ موردی در تاریخچه توسعه موشکی ایران وجود ندارد که نشان دهد این اتفاق امکانپذیر است. بنابراین بسیار بعید است که ایران بتواند در دهه آینده، با موفقیت از یک موشک قارهپیمای کاربردی بر اساس تکنولوژی سوخت جامد، استفاده نماید.
فناوریهای سوخت مایع، مسیری دیگر برای ساخت یک موشک قارهپیما
- مسیر سوخت مایع
فناوریهای سوخت مایع، مسیری دیگر را برای ساخت یک موشک قارهپیما ارائه میدهند. موشک قدر ایران، یک سیستم تک مرحلهای است که از موشک نو-دانگ کره شمالی الهام گرفته، و توانایی رساندن یک بار 700 کیلوگرمی را به بردی حدود 1600 کیلومتر دارد. قدر یک سیستم عملیاتی است که دستخوش تغییرات اندک برای بهبود قابلیت اطمینان و عملکردش میباشد، اگرچه این پیشرفتها احتمالاً چندان ارزشمند نیست، چون هنوز از طریق پروازهای آزمایشی آزموده و تأیید نشدهاند.
ایران در 2 فوریه 2009، با استفاده از سفیر دو مرحلهای، یک پرتابگر فضایی که درون کشور طراحی و توسعه یافته بود، ماهواره امید، یک ماهواره کوچک 27 کیلوگرمی، را در مدار قرار داد. مرحله اول آن یک نسخه گسترش یافته از موشک قدر، به جز بخش کلاهک است، در حالی که مرحله دوم آن متشکل از یک جفت موتور کم فشار است که در اصل نیروی محرکه موشک R-27 روسی که اکنون کنار گذاشته شده است را تأمین میکرده است. اگر تغییرات زیادی روی سفیر انجام شود و به عنوان یک موشک بالستیک آزمایش گردد، میتواند یک کلاهک 700 کیلوگرمی را به بردی حدود 2100 کیلومتر برساند.
از پروژه سیمرغ، یک پرتابگر ماهواره جاهطلبانهتر و قدرتمندتر، در فوریه 2010 پردهبرداری شد. رسانههای ایران اظهار داشتند که پرتاب اولیه سیمرغ در مارس 2011 انجام خواهد گرفت، اما هنوز هیچ پروازی شناسایی نشده است. دلایل این تأخیر مشخص نیست، اما ممکن است ناشی از تأخیر در تکمیل تأسیسات پرتابگر سمنان باشد.
شاید هم فعالیتهای توسعه سیمرغ، به علت بررسی و حل سه علت شکست متوالی راکت سفیر، به تعویق افتاده باشد. مرحله اول سیمرغ، از چهار موتور نو-دانگ قدرت میگیرد. پیکربندی بخش دوم نامشخص است، اما احتمال میرود به مشخصات پرتابگر سفیر شباهت داشته باشد. ظاهراً طراحی کلی با طراحی یک وسیله پرتابگر ماهواره همخوانی دارد، هرچند میتوان با جایگزین کردن بخش دوم آن با یک موتور مناسبتر، آن را برای استفاده به عنوان یک موشک بالستیک تغییر داد. اگر سیمرغ تغییر کند و بهبود یابد، حداکثر بردی که میتواند طی کند حدود 4 الی 6 هزار کیلومتر برآورد میشود.
با استفاده از موتورهای نو-دانگ و دیگر موتورهای دارای سوخت مایع که ایران در اختیار دارد، میتوان نسخهای بزرگتر از سیمرغ را هم طراحی کرد و ساخت. با این حال، با توجه به قابلیتهای اثباتنشده طراحی سیمرغ، بعید است مهندسان ایرانی بدون بررسی و آزمایش سیمرغ، به خطرات احتمالی آن تن دهند. علاوه بر این، هیچ نشانهای حاکی از آن که سازمانهای اطلاعاتی خارجی نشانهای از تلاش ایران برای تقلید ساخت یک موشک قارهپیما یافته باشند، وجود ندارد.
ایران بیش از یک سال با آزمایش یک نمونه اولیه از موشک قارهپیما فاصله دارد
- چارچوب زمانی طولانی
منطقی است چنین نتیجهگیری کنیم که برآوردهای اطلاعاتی اخیر آمریکا دقیق هستند، و ایران بیش از یک سال با آزمایش یک نمونه اولیه از موشک قارهپیما فاصله دارد. در واقع، این چارچوب زمانی، با در نظر گرفتن بدترین شرایط تخمین زده شده و در حقیقت بدترین سناریوی ممکن است.
اگر این تخمینها تحقق یافته و ایران بتواند یک نمونه اولیه از موشکهای قاره پیما را به پرواز درآورد، سوابق تاریخی نشان میدهند که پروازهای آزمایشی ایران به حداقل سه سال زمان، و به احتمال زیاد چهار سال یا بیشتر، زمان نیاز خواهند داشت. تجربیات محدود ایران در آزمایش موشکها یا پرتابگرهای فضایی که فراتر از مرزهای آن و بر فراز اقیانوسها به پرواز درآیند، نشان میدهد که پروازهای آزمایشی موشک قاره پیما، بیش از پنج سال به طول خواهد انجامید، و در واقع نخستین زمانی که ایران میتواند از یک موشک کاربردی قادر به رسیدن به سرزمین آمریکا استفاده کند را به بعد از سال 2020 موکول خواهد کرد.
ایران علاقهای به موشکهای دوربردی که قادر به حمله به اهداف در اروپا یا آمریکا باشند ندارد
لازم به ذکر است که موشک قارهپیمایی که در این متن توصیف شد، حدود 30 متر بلندی و وزنی بیش از 90 تن خواهد داشت، در نتیجه بزرگتر از آن است که بتوان آن را روی یک سکوی متحرک قرار داد. این موشک را میتوان در یک تونل یا غار نگهداری کرد، سپس به یک پایگاه پرتاب منتقل ساخت، سوختگیری نمود و شلیک کرد. با این حال، زمان آمادهسازیهای پیش از پرتاب چندین ساعت به طول انجامید، اما یک روز کامل نخواهد شد. چین در دهههای 50 و 60 میلادی، از چنین تاکتیکهایی با موشکهای دوربرد استفاده کرد. چین همچنین از مزیت قرار دادن موشکها در عمق خاک قلمرو خود برخوردار بود. ایران در مقایسه با چین چنین عمق استراتژیکی ندارد.
ایران اصرار دارد که هیچ علاقهای به توسعه موشکهای دوربردی که قادر به حمله به اهداف در اروپا باشند ندارد، چه برسد به آمریکا. هیچ اطلاعاتی در دست نیست که نشان دهد ایران در حال حاضر در پی توسعه یک موشک قارهپیما است. اما ارزیابی از ظرفیت فنی و صنعتی ایران، و سوابق آن در توسعه موشکهای میانبرد و نسل اول از وسایل پرتابگر ماهواره، نشان میدهد که اگر تهران چنین تصمیمی بگیرد، مهندسانش قادر به طراحی و ساخت یک موشک قارهپیما خواهند بود.
چنین تلاشهایی نیازمند یک برنامه پرواز آزمایشی طولانی مدت است
چنین تلاشهایی نیازمند یک برنامه پرواز آزمایشی طولانی مدت است. از آن جا که پروازهای آزمایشی را نمیتوان مخفی ساخت، آمریکا و دیگر سازمانهای اطلاعاتی میتوانند این پرتابها را شناسایی کرده و سالها زمان در اختیار خواهند داشت. برنامههای توسعه موشکهای دوربرد که توسط دیگر کشورها دنبال شد، نشان میدهد که سیاستگذاران آمریکایی و ارتش آن، پس از نخستین تست پرواز، حداقل سه، و احتمالاً چهار تا پنج سال برای پیادهسازی اقداماتی برای مقابله با موشکهای قارهپیمای ایرانی، زمان در اختیار خواهد داشت.
اگه ایران نمیتونه یک موشک قاره پیما بسازه پس کجاش یه کشور قدرت منده.داریم خوبشم داریم 
