رشته جغرافیا و دفاع مقدس؛ از ارائه پیشنهاد پژوهشگاه دفاع مقدس تا ورود به دانشگاه‌ها

شهاب قهرمانی، مدیر گروه جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه خوارزمی در گفتگو با خبرگزاری دفاع مقدس درباره روند راهاندازی رشته جغرافیا و دفاع مقدس در مقطع کارشناسی ارشد اظهار داشت: بر اساس مصوبه شورای اسلامی شدن دانشگاهها ونیز مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که بر گرفته از منویات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مبنی بر ورود علوم و معارف دفاع مقدس به مدارس و دانشگاه های کشور است، انتقال مفاهیم دفاع مقدس به مدارس و دانشگاهها در دستور کار پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس قرار گرفت.

روند شکل گیری و تاسیس رشته جغرافیا و دفاع مقدس در دانشگاه خوارزمی تهران

قرمانی با اشاره به برگزاری سلسله جلسات مداوم و طولانی با حضور مسئولین و نمایندگان پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس در وزارت علوم بیان کرد: این جلسات منجر به تشکیل کمیته برنامهریزی علوم و معارف دفاع مقدس به مسئولیت دکتر رحیم صفوی در شورای برنامهریزی آموزش عالی معاونت آموزش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شد.

دبیر گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تصریح کرد: یکی از پیشنهاداتی که پژوهشگاه به این کمیته ارائه داد، راهاندازی مقطع کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و دفاع مقدس بود. ماموریت تولید و تدوین برنامه درسی و سرفصلهای آن به گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس که دبیر این گروه را من بر عهده دارم واگذار شد. پژوهشگاه در زمان مسئولیت شهید سوداگر این کار را آغاز کرد و در زمان مسئولیت سردار پیری نیز تحقیقات و پیگیریها ادامه پیدا کرد تا مقطع کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و دفاع مقدس در این کمیته تصویب شد و بعد برای تصویب نهایی به کمیته علوم جغرافیایی در وزارت علوم ارجاع داده شد؛ این کمیته که در وزارت علوم، برنامهریزی علوم جغرافیایی را بر عهده دارد، با ارائه پیشنهاداتی، ادامه کار را به کمیسیون نظامی و انتظامی خود واگذار کرد.

دعوت بیش از صد نفر از جغرافیدانان برتر کشور برای ارائه نظرات درباره رشته جغرافیا و دفاع مقدس

وی با بیان اینکه بعد از تصویب طرح در کمیته علوم و جغرافیایی وزارت علوم، همایشی به همت پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس و  وزارت علوم برگزار شد، بیان کرد: بیش از صد نفر از جغرافیدانان برتر کشور را به آن مراسم دعوت کردیم و نظراتشان را درباره این رشته جویا شدیم، سپس این رشته در شورای گسترش وزارت علوم جهت اجرا به تصویب نهایی رسید.

قهرمانی با اشاره به اجرای این رشته در دانشگاههای معتبر کشور اظهار داشت: دانشگاه خوارزمی تهران، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه رازی کرمانشاه و دانشگاه ارومیه از جمله دانشگاههای متقاضی تاسیس رشته جغرافیا و دفاع مقدس در مقطع کارشناسی ارشد بودند که در سال جاری تنها دانشگاه خوارزمی موفق به جذب دانشجو شد.

وی گفت: آیین افتتاحیه این رشته 5 آذر ماه امسال همزمان با سالروز تشکیل بسیج مستضعفین در دانشگاه خوارزمی تهران با حضور سردار سرلشگر دکتر رحیم صفوی برگزار شد و همزمان در این جلسه شواری راهبردی دفاع مقدس جهت تصمیم گیری در رابطه با این رشته در دانشگاه تشکیل شد.

پذیرش در رشته جغرافیا و دفاع مقدس در سال تحصیلی 94-93

مدیر گروه جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه خوارزمی با اشاره به حضور فرماندهان 8 سال دفاع مقدس در بین اعضای هیئت علمی این رشته تصریح کرد: به پیشنهاد رییس دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، سردار سرلشگر دکتر صفوی به عنوان یکی از اساتید این رشته در ترم آینده قرار است درس جغرافیای نظامی را برای دانشجویان این رشته تدریس کند.

قهرمانی در ادامه با اشاره به وضعیت پذیرش دانشجو در سالهای آینده گفت: در دفترچه کنکور سراسری کارشناسی ارشد سال تحصیلی 94 - 93 در مجموعه علوم جغرافیایی رشته جغرافیا و دفاع مقدس به عنوان رشتهای مستقل آورده شده که دانشجویان سراسر کشور میتوانند این رشته را انتخاب کنند.

فرایندی که دانشگاهها برای ایجاد رشته جدید باید به آن توجه کنند

دبیر گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس بیان کرد: فرآیند راهاندازی یک رشته در وزارت علوم به این ترتیب است که دانشگاه باید ملزوماتی را برای راهاندازی آن رشته دانشگاهی فراهم نماید و به وزارت علوم و شورای گسترش ارائه دهد تا شورای گسترش بعد از بازدید به دانشگاه، مجوز اجرای یک رشته علمی در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را اعطا کند.

وی گفت: دانشگاههای دیگری که ضمن همکاری با پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس اقدام به تاسیس این رشته مینمایند باید ملزومات این رشته مانند هیئت علمی متخصص، کتابخانه تخصصی دفاع مقدس و ... را به وزارت علوم و شورای گسترش ارائه دهند تا مجوز راهاندازی این رشتهها به دانشگاه داده شود.

 
درخواست دانشگاه های معتبر برای ارائه این رشته

مدیر گروه جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: برخی از دانشگاههای معتبر کشور مکاتباتی را برای پذیرش دانشجو در این رشته با پژوهشگاه دفاع مقدس انجام دادهاند که راهنماییها و اقدامات لازم به آنها ابلاغ گردیده است. امیدواریم به زودی بتوانند مجوز پذیرش دانشجو را اخذ نمایند.

قرمانی در ادامه تصریح کرد: در پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، پژوهشکده علوم نظامی و مهندسی وجود دارد و در این پژوهشکده گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس مشغول فعالیت است که یکی از مأموریتهای این گروه تدوین سرفصل دروس رشته کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس بود. در این گروه سردار سرلشکر دکتر صفوی مسئولیت ریاست گروه و بنده مسئولیت دبیری این گروه را بر عهده داریم.

سرفصلهای جغرافیا و دفاع مقدس با رویکرد آینده پژوهی به دفاع مقدس و تأثیر تجربیات دفاع مقدس بر استراتژی دفاعی کشور تصویب میشود

قهرمانی بابیان اینکه ما با رویکرد آینده پژوهی به دفاع مقدس و تأثیر تجربیات دفاع مقدس بر استراتژی دفاعی کشور در حال حاضر، اقدام به تدوین سرفصلهای جغرافیا و دفاع مقدس نمودیم، خاطرنشان کرد: یکی از عناوین درسی در مقطع کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس با هدف آینده پژوهی و تاثیر دفاع مقدس بر روند آینده دفاعی کشور است.

مدیر گروه جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه خوارزمی گفت: یکی از دروس، آمایش، دفاع و امنیت است، در دوران دفاع مقدس یک بار در غرب کشور دلاورانه از مرزهایمان دفاع کردیم و از این به بعد نیز مرزهای کشور باید حفظ و حراست شوند.

دبیر گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس (پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس) افزود: امروز پس از گذشت 25 سال از دوران دفاع مقدس گرمای خوزستان، رملها و هورهای استان خوزستان به گرمی دوران دفاع مقدس باقی است و در غرب کشور در استان کرمانشاه قله های سر به فلک کشیده به صلابت همان دوران دفاع مقدس باقی است. در سیستان و بلوچستان نیز  مرزهای ماسه ای، رملی و بیابانی پا برجاست.

هیچ ابزاری بهتر از تجربیات دفاع مقدس برای دفاع از مرزهای کشور وجود ندارد

این استاد دانشگاه گفت: امروز هم باید مرزهای کشور مورد دفاع، حفظ و حراست جوانان و غیور مردان ایران قرار گیرد و هیچ ابزاری بهتر از تجربیات دوران دفاع مقدس نمیتواند مفید باشد. ما در درس آمایش، دفاع و امنیت به این مسئله میپردازیم که تجربیات دفاع مقدس چه تأثیری و چه کاربردی بر استراتژی دفاعی کشور و آمایش سرزمین در حوزه دفاع خواهد داشت؟

جغرافیا و دفاع مقدس خدمات متقابلی را به یکدیگر ارائه داده اند

قهرمانی با اشاره به نبرد همه جانبه رزمندگان در هور، عملیاتهای آبی - خاکی،  نبرد در کوهستان و نبرد در نیزار، گفت: هر کدام ملاحضات خاص خودشان را میطلبید که دانش جغرافیا از اولین روز جنگ با حمله سراسری رژیم بعثی عراق به کمک ما آمد زیرا به نقشه استان خوزستان و مناطق غربی کشور نیاز پیدا کردیم و این یعنی ورود جغرافیا به دفاع مقدس. جغرافیا و دفاع مقدس خدمات متقابلی را به یکدیگر ارائه داده اند به طوری که دفاع مقدس ما را ملزوم کرد تا پیشرفت در جغرافیای نظامی و جغرافیای سیاسی کشور را دنبال کنیم و این رشته در کشور روزآمد شد. یکی از اهداف رشته جغرافیا و دفاع مقدس نیز تبیین خدمات متقابل دفاع مقدس به جغرافیا و جغرافیا به دفاع مقدس می باشد.

وی ادامه داد: به دلیل آشنایی کامل دانشجویان رشته جغرافیا به مبانی دانش جغرافیا، هدف ما جذب دانشجویان کارشناسی رشته جغرافیا می باشد اما دانشجویان رشته های غیر مرتبط با گذراندن دروس پیش نیاز می توانند رشته کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس را انتخاب کنند و ادامه تحصیل دهند.

اهداف این رشته پرورش دانشجویان محقق و پژوهشگر ورزیده است

مدیر گروه جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه خوارزمی یکی از اهداف این رشته را پرورش دانشجویان محقق و پژوهشگر ورزیده در حوزه دفاع مقدس و دانش جغرافیا دانست و گفت: باید دانشجویان منابع علمی و مطالعاتی حوزه دفاع مقدس را به خوبی بشناسند و بتوانند از این پژوهش ها در رفع نیازهای دفاعی کشور استفاده نمایند.

دبیر گروه پژوهشی جغرافیا و دفاع مقدس (پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس) افزود: فارغ التحصلان رشته جغرافیا و دفاع مقدس به راحتی خواهند توانست تدریس درس آشنایی با دفاع مقدس در دانشگاهها، دروس آمادگی دفاعی در دبیرستان ها، روایت گری در سطح مناطق عملیاتی و اردوهای راهیان نور دانشجویی و راهنمایی با غ موزه های دفاع مقدس در مراکز استان ها را بر عهده بگیرند و به بازدید کنندگان موزه اطلاعات دقیق و مستند ارائه نمایند.

مراکز به کارگیرنده فارغ التحصیلان رشته جغرافیا و دفاع مقدس

وی اظهار کرد: مجریان طرحهای پژوهشی دفاع مقدس در مرکز مطالعات و تحقیقات دفاع مقدس در سپاه، هیئت معارف جنگ در ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین به عنوان مجریان طرح و پژوهشگران دفاع مقدس در پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس مشغول کار و ارائه خدمت شوند.

قهرمانی در پایان با اشاره به نوع به کارگیری فارغ التحصیلان این رشته گفت: فارغ التحصیلان رشته جغرافیا و دفاع مقدس در مقایسه با سایر رشتههای جغرافیا و علوم انسانی دارای پتانسیلهای بکارگیری بیشتری خواهند بود و احتمال به کارگیری دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس نسبت به سایر رشتههای جغرافیا از جمله جغرافیایی شهری و روستای بسیار بیشتر است.

گفتوگو: ولی منصوریان