به گزارش گروه فرهنگ دفاع‌پرس، سومین دوره آموزشی «اقلیم قلم» با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان شمالی، از ۳۰ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۴ همزمان با نمایشگاه کتاب استانی خراسان شمالی برگزار می‌شود.
غلامرضا طریقی؛ معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران درباره این دوره آموزشی گفت: این دوره ویژه داستان‌نویسان استان‌های تهران، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سمنان، سیستان و بلوچستان، گلستان و مازندران است. بر همین اساس ۱۰۰ شرکت کننده از هشت استان در این دوره حضور خواهند داشت و از آموزش استادان برجسته مجید قیصری، علیرضا محمودی ایرانمهر، رامبد خانلری و اسماعیل حاجی علیان بهره‌مند می‌شوند.
وی همچنین به اهداف برگزاری سومین دوره آموزشی «اقلیم قلم» اشاره کرد و ادامه داد: در چند سال گذشته و در جریان جایزه ادبی جلال آل‌احمد، آثار ادبی را به‌طور مداوم رصد کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که نثر فارسی امروز با یک خطای جدی روبه‌رو است. بسیاری از نویسندگان در نقاط مختلف کشور به یک سبک مشخص، یعنی سبک تهرانی، می‌نویسند؛ سبکی که شباهت زیادی به نثر ترجمه‌ای دارد و از زبان فارسی معیار فاصله گرفته است. این مسئله هم در داستان کوتاه و هم در رمان به‌روشنی دیده می‌شود.
طریقی با یادآوری دوران درخشان ادبیات اقلیمی، افزود: بعد از دو دهه درخشان که ادبیات اقلیمی آثار مهمی از خود به‌جا گذاشت، به‌تدریج از آن فضا دور شدیم. در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ نویسندگانی، چون احمد محمود، محمود دولت‌آبادی، غلامحسین ساعدی و صادق چوبک و... از بطن زیست‌بوم خود می‌نوشتند. محمود دولت‌آبادی از خراسان، احمد محمود از خوزستان، ساعدی از تبریز و چوبک از جنوب روایت می‌کردند. همین آثار الهام‌بخش سینماگرانی، چون داریوش مهرجویی و... شد و به ساخت فیلم‌های ماندگار انجامید.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران اضافه کرد: در دهه ۶۰ هم با تغییر فضای اجتماعی، بسیاری از نویسندگان دوباره به اقلیم‌های خود برگشتند و از دل تجربه‌های زیسته، آثارشان را خلق کردند. نویسندگانی مثل امیرحسین فردی و محمدرضا بایرامی با محوریت اردبیل و دیگر نویسندگان در استان‌های مختلف، رنگ‌ها، مزه‌ها، بو‌ها و طعم‌های زندگی روزمره را وارد ادبیات کردند و همین باعث تنوع روایت‌ها شد.
او با تأکید بر لزوم بازگشت به این تنوع فرهنگی گفت: در سال‌های اخیر این رنگ‌ها و صدا‌ها در ادبیات کم‌رنگ شده‌اند؛ هم از نظر زمان و آیین‌ها و هم از نظر مکان و رسوم محلی. همین باعث شده بخش مهمی از روایت‌های بومی به حاشیه برود.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران درباره رویکرد محوری این دوره توضیح داد: هدف ما این است که هر نویسنده به اقلیم خودش بازگردد و از دل آیین‌ها، رسوم، باور‌ها و اسطوره‌های محلی قصه‌هایی بنویسد که کمتر به آنها پرداخته شده است. این قصه‌ها می‌توانند پایه یک جریان تازه و جدی در ادبیات بومی کشور باشند. وقتی نویسنده از نثر تهرانی‌زده فاصله بگیرد و به زبان بومی خودش نزدیک شود، خلأ زبانی و روایی این سال‌ها هم تا حد زیادی جبران خواهد شد. هدف نهایی ما این است که نویسندگان درباره رنگ، طعم و مزه خاص زیست‌بوم خود بنویسند و این تجربه‌های محلی را به تجربه‌ای ملی تبدیل کنند.
طریقی با تأکید بر اینکه هدف اصلی این رویداد تربیت نویسنده است نه منتقد، بیان کرد: کارگاه‌های اقلیم قلم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تمرکز اصلی آنها بر پرورش نویسندگان اقلیم‌محور است. تربیت منتقد البته بخشی از فعالیت ماست، اما در اولویت دوم قرار دارد. تاکنون دو دوره اقلیم برگزار شده است. اقلیم نخست ویژه مرکز و جنوب کشور و شامل هشت استان کرمان، یزد، اصفهان، شیراز، کهگیلویه و بویراحمد، بندرعباس و بوشهر و... بود. اقلیم دوم نیز در اردبیل برگزار شد و استان‌های اردبیل، قزوین، کردستان، البرز، گیلان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان را دربر می‌گرفت. در هر یک از این دوره‌ها، حدود ۱۰۰ نفر آموزش دیدند و پس از ارسال آثار، دو داور آنها را ارزیابی کردند و برگزیدگان به مرحله بعدی راه یافتند.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران یادآور شد: در دو دوره گذشته، ۳۰ نفر از میان شرکت‌کنندگان انتخاب شدند که ۱۴ نفر آنها به مرحله نهایی راه یافتند. آثار این نویسندگان اکنون در حال ویرایش است و قرار است در اختتامیه هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد رونمایی شود.
او با اشاره به برنامه‌های حمایتی از برگزیدگان توضیح داد: نویسندگانی که انتخاب می‌شوند، وارد مرحله متوسطه آل جلال می‌شوند و موظفند یک داستان اقلیمی بنویسند. هدف این است که چراغی در ذهن آنها روشن شود؛ چراغ اینکه آنها می‌توانند از دل زندگی خودشان روایت کنند و لازم نیست به سراغ زبان ترجمه‌ای یا تهران‌زده بروند. در همین مسیر، تعدادی از آثار به مرحله پیشرفته می‌رسند و از دل آنها آثار نهایی انتخاب می‌شود.
طریقی افزود: از میان ۱۴ داستان برگزیده، قصد داریم طرح رمان‌های اقلیمی نیز دریافت کنیم و با هدایت‌گری (منتورینگ) همراهشان شویم تا اثرشان به مرحله چاپ برسد. انتشار این آثار باعث می‌شود نویسندگان وارد جریان حرفه‌ای ادبیات شوند. در مرحله بعد نیز در صورت تمایل، کتاب‌ها در اختیار سینماگران علاقه‌مند به ساخت فیلم‌های بومی و اقلیمی قرار می‌گیرد تا زمینه تبدیل داستان به تصویر فراهم شود.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به اینکه هدف از این دوره فراهم کردن بستری برای پرداختن نویسندگان به زیست‌بوم خود و فرهنگ محلی است، گفت: در این مسیر هیچگاه به نویسنده نمی‌گوییم چه بنویسد یا چه ننویسد. اساتید حاضر در این دوره‌ها صرفاً رئوس کلی را مطرح می‌کنند و هیچ دخالتی در مسیر خلاقیت نویسنده ندارند. هر فرد وقتی درباره فرهنگ و اقلیم خود می‌نویسد، در واقع آن را بازتولید می‌کند و از دل این جریان، نه ادبیات دستوری بلکه فرهنگ زنده بیرون می‌آید.
او درباره انتخاب خراسان شمالی به‌عنوان میزبان گفت: در ابتدا قصد داشتیم این دوره را در مشهد برگزار کنیم، اما به دلایل مختلف این امکان فراهم نشد و خوشحالم که بجنورد میزبان این رویداد است. خراسان شمالی استانی است که تاکنون در ادبیات کمتر به آن پرداخته‌ا‌یم و شناخت اندکی از زیست‌بوم و فرهنگ آن وجود دارد. برگزاری این دوره فرصتی است تا توجه بیشتری به این منطقه جلب شود.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران با قدردانی از میزبانی بجنورد افزود: همزمانی این رویداد با نمایشگاه کتاب استانی، امکان تعامل گسترده‌تر نویسندگان با فضای فرهنگی و ادبی منطقه را فراهم می‌کند. نویسندگان برجسته در این دوره حضور دارند و علاوه بر برگزاری کارگاه‌ها، شب‌های داستان‌خوانی و گفت‌و‌گو‌های ادبی پیش‌بینی شده است. این رویداد نه‌تنها فرصتی برای آموزش و تبادل تجربه است بلکه به رونق و پویایی نمایشگاه کتاب استانی نیز کمک می‌کند.
طریقی درباره معیار‌های انتخاب مدرسان کارگاه‌ها توضیح داد: اولویت اصلی، تسلط بر داستان‌نویسی و تجربه در جشنواره‌های معتبر ادبی است. ما به سراغ اساتیدی می‌رویم که علاوه بر آشنایی عمیق با داستان، توانایی افزودن ارزش به نویسندگان نوقلم را داشته باشند و خود را در جمع داوران و هیئت‌های علمی ثابت کرده باشند. مدرسان باید تجربه کارگاه‌داری داشته باشند و پیش از آغاز دوره، طرح درس خود را ارائه کنند تا محور‌های اقلیمی به بهترین شکل به شرکت‌کنندگان منتقل شود. طرح درس‌ها بر پایه داستان اقلیمی تنظیم می‌شوند و در کارگاه‌ها علاوه بر گفت‌و‌گو، روی شخصیت‌پردازی و فضاسازی اقلیمی نیز تمرکز می‌شود.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به تجربه عملی اساتید گفت: معمولاً مدرسان از میان نویسندگان شهرستانی انتخاب می‌شوند تا تجربه زیسته‌ای از فضای بومی داشته باشند. برای مثال آقای قیصری که در این دوره حضور خواهند داشت، در آخرین اثر خود با عنوان «سنگ اقبال» یک داستان بومی را روایت کرده‌اند. چنین تجربه‌ای برای ما بسیار ارزشمند است. طرح درس نهایی، پس از مکاتبه و گفت‌و‌گو با مدرسان، به صورت حضوری و شفاهی نهایی می‌شود و در طول کارگاه‌ها از صفر تا صد اجرایی خواهد شد.
گفتنی است، سومین دوره آموزشی «اقلیم قلم» از ۳۰ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۴، همزمان با نمایشگاه کتاب استانی بجنورد برگزار خواهد شد. مهلت ثبت‌نام برای علاقه‌مندان تا ۲۵ مهرماه اعلام شده است. علاقه‌مندان می‌توانند برای ثبت‌نام و ارسال نمونه اثر، از طریق این نشانی اقدام کنند و یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۶۳۶۳ داخلی ۸۱۱ تماس حاصل کنند.
انتهای پیام/ 121
