به گزارش خبرنگار گروه بینالملل دفاع پرس، ایران و عربستان از زمان تاسیس این کشور در سال 1932 تاکنون به اشکال گوناگونی در حال رقابت بودهاند. خاندان آل سعود که با پشتیبانی انگلیس روی کار آمدند، تحت تاثیر احساس قدرت کاذبی که از حمایت انگلیس به دست آورده بودند، برآن شدند تا با غلبه بر کشورهای عرب منطقه در مقابل نفوذ ایران در خاورمیانه قدعلم کنند. در این راستا کشف نفت و پترودلارهای فراوانی که به خزانه ریاض سرایز می شد، رهبران عربستان بیش از پیش جسور ساخت.
از این رو شاهد هستیم که در دوره حکومت پهلوی نیز این کشور درصدد بود تا قدرت ایران را به چالش بکشد. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و برهم خوردن نظم طراحی شده از سوی ایالات متحده تحت عنوان «سیاست دوستونی»، آل سعود این بار به دلیل ترس از گسترش اندیشههای مذهبی-انقلابی کشورمان، از در تضاد و نه رقابت، با تهران وارد شد. زیرا تا پیش از این، ریاض نگران بود که حکومت پهلوی گوی رقابت را در نزدیکی به آمریکا از این کشور برباید اما با ظهور حاکمیتی جدید در تهران، نوع نگرانی این کشور نیز تغییر یافت.
در این شرایط عربستان در اولین قدم خود، با حمایت لجستیکی و مالی عراق، تلاش کرد ضمن از بین بردن یکپارچگی ایران، به طور کلی کشورمان را از گردونه رقابت خارج کند. همچنین این کشور در اقدامی غیرانسانی در سال 1366 بیش از 250 زائر ایرانی خانه خدا را به بهانه شعارهای ضد استکباری به شهادت رساند.
از آن زمان تاکنون نیز، ریاض علاوه بر تسلیح گروه های تروریستی مستقر در بلوچستان پاکستان مانند جندالله، تلاش برای نفوذ در میان اعراب جنوب کشور، تشکیل شورای همکاری خلیج فارس با جهت گیری ضد ایرانی، سعی کرده است در مجامع بین المللی ایران را متهم به دخالت در امور کشورهای منطقه کند. چنانکه عربستان هرگونه خیزش مردمی و اعتراضات مدنی در کشورهای عربی را نتیجه نفوذ و تحریک ایران می داند.
همچنین عربستان تلاش کشورمان برای تقویت قدرت بازدارندگی نظامی در برابر تسلیحاتی غربی خریداری شده توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس را اقدامی در راستای زمینه سازی برای حمله به این مناطق عنوان می کند.
در آخرین موضع گیریهای این کشورعلیه کشورمان نیز باید به بیانیه پایانی سازمان همکاری اسلامی در استانبول اشاره شود که در چهار بند ایران به عدم حسن همجواری و مداخله در کشورهای منطقه و حمایت از گروه تروریستی! حزب الله متهم شد.
این در حالی است که تحولات مذکور در شرایطی پیش میرود که ایران طبق روال 37 سال گذشته، در نظر دارد کمترین تنش را با کشورهای خاورمیانه داشته باشد تا زمینه حضور کشورهای فرامنطقهای از بین برود. اما نکته قابل تامل اینجا است که هرگونه تلاش تهران برای حذف شرایط حضور کشورهای خارجی در منطقه، از سوی عربستان و متحدانش به عنوان اقدامی در مسیر افزایش نفوذ خود و بدون مزاحمت خارجی قلمداد میشود.
وضعیت مذکور در حالی ادامه یافته که بحران پنج ساله سوریه، اختلافات داخلی عراق، وضعیت نامشخص سیاسی لبنان، جنگ یمن و سرکوب معترضین بحرینی، خاورمیانه را تا مرز فروپاشی و بازتعریف مرزها پیش برده است.
از این رو این سوال مطرح است که بهترین تصمیم و سیاست ایران در برابر عربستان چیست و چگونه می توان به تلاشهای ریاض برای به چالش کشاندن کشورمان پاسخ داد؟
تجربه تاریخی نشان داده است اگر ایران برای مقابله با اقدامات عربستان دست به دامان کشورهای فرامنطقهای شود، تنها شدت این تقابل افزایش خواهد یافت. همچنین سکوت و یا بی پاسخ گذاشتن اتهامات ریاض، این کشور و متحدانش را دچار خیال خام می کند.
بر این اساس به نظر می رسد آنچه میتواند جوابی در خور به اقدامات عربستان علیه ایران دهد، افزایش توان داخلی کشور و بهبود روابط خارجی است. زیرا هر زمان آل سعود احساس کرده است ایران در موضع ضعف قرار داد، بر شدت حملات خود به انحا گوناگون افزوده است. شاهد مثال این مساله حمایت بی دریغ عربستان از عراق در هشت سال جنگ علیه کشورمان است.
همچنین در دوره تحریمهای غرب علیه کشورمان، ریاض تلاش کرد از فرصت مذکور برای تقویت توان نظامی خود استفاده کند و در سال 2010 بزرگترین قرارداد نظامی آمریکا با این کشور به ارزش 29.4 میلیارد دلار منعقد شد.
اما اگر ایران بتواند توان داخلی خود در حوزههای مالی، اقتصادی و سیاسی ارتقا دهد، افزایش پیوندهای تجاری کشور با دنیا از میزان چالشهای عربستان خواهد کاست. زیرا هرگونه تهدید علیه منافع اقتصادی ایران، تهدیدی علیه اقتصاد سایر کشورهای جهان و بعضا همپیمان ریاض خواهد بود.
از سوی دیگر بهبود روابط خارجی و تنوع بخشی در این حوزه نیز بر کاهش ایجاد چالشهای آل سعود علیه ایران تاثیر مثبت خواهد گذاشت. زیرا تا زمانی که تعامل متقابل سازنده با جهان وجود نداشته باشد، عربستان و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس قادر به گسترش ایران هراسی خواهند بود. موضوعی که بر میزان هزینههای نظامی و نگرانیهای امنیتی مرزی کشور خواهد افزود.
همچنین توسعه روابط با محیط بین الملل، پتانسیلهای داخلی ما را بالفعل خواهد کرد و این مساله می تواند از عرض اندامهای عربستان بکاهد. لازم به ذکر است در پیش گرفتن این استراتژی با موقعیت استراتژیک ایران در خاورمیانه کاملا همخوانی دارد.
کشور ما باید بتواند با حفظ آرمانهای داخلی خود، از موقعیت جغرافیاییاش بیشترین بهره را ببرد. چنانکه امروز هند برای توسعه «جاده ابریشم دریایی» خود نیازمند قدرت دریایی ایران در حفظ امنیت این مسیر است.
درواقع اگر ایران بتواند با استفاده از پتانسیلهای داخلی زمینهای برای ایجاد وابستگی کشورهای خارجی به منابع خود ایجاد کند، عربستان دیگر قادر به فرافکنیهای دورغین علیه کشورمان نخواهد بود.
قطعاً بهبود روابط ایران با جهان، بزرگ ترین آسیب اقتصادی را به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس وارد می کند و اقتصادشان را تضعیف می کند. ضمن آنکه ارتقاء سطح روابط بین المللی ایران، خلأهای موجود در منطقه را پر میکند و کشورهای از خاورمیانه، به جایگاه واقعی خود در منطقه باز می گردند.