به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، امام خمینی(ره) ابر مرد تاریخ انقلاب ایران با نگاه ژرفای خود به آینده انقلاب مینگریست. انتخاب رهبر پس از امام خمینی(ره) مهمترین مسئلهی بود که در دوران حیات بنیان گذار انقلاب، گام دوم نهضت پس از تشکیل حکومت اسلامی به شمار میآمد.
حساسیت امام خمینی(ره) برای انتخاب قائم مقام زمانی مشخص شد که ایشان در پاسخ به استعفای آیت الله منتظری نوشت: «رهبری نظام جمهوری اسلامی کار مشکل و مسئولیت سنگین و خطیری است که تحملی بیش از طاقت شما میخواهد. و به همین جهت، هم شما و هم من از ابتدا با انتخاب شما مخالف بودیم، و در این زمینه هر دو مثل هم فکر میکردیم. ولی خبرگان به این نتیجه رسیده بودند؛ و من هم نمیخواستم در محدودۀ قانونی آنها دخالت کنم. از اینکه عدم آمادگی خود را برای پست قائم مقامی رهبری اعلام کردهاید پس از قبول، صمیمانه از شما تشکر مینمایم. همه میدانند که شما حاصل عمر من بودهاید؛ و من به شما شدیداً علاقهمندم.»8/1/1368
تلاش امام(ره) برای مطرح کردن رهبر آینده کشور و شناساندن شخصیت مورد نیاز کشور از بیانات و سخنان در جمع افراد معتمد، برخی سخنرانی ها و دیدارها شروع شد که فراتر از یک علاقه معمولی، دوستی عاطفی و یا حتی رابطه کاری مطرح است.
امام خمینی مدتی پیش از ارتحال در دیدار با برخی از مسئولین درباره آیت الله خامنهای می فرماید: «شما اگر گمان بکنید که در تمام دنیا، رئیس جمهورها و سلاطین و امثال اینها، یک نفر را مثل آقای خامنهای پیدا بکنید که متعهد به اسلام باشد و خدمتگزار، و بنای قلبیاش بر این باشد که به این ملت خدمت کند، پیدا نمیکنید. ایشان را من سالهای طولانی میشناسم، و در آن زمانی که اوّل نهضت بود ایشان وارد بود و به اطراف برای رساندن پیامها تشریف میبردند، و بعد از این هم که این انقلاب به اوج خودش رسید، ایشان حاضر واقعه بود همه جا، تا آخر و حالا هم هست. یک نعمت خدا به ما، این است که داده. صحیفه امام خمینی، جلد ۱۷، صفحه ۲۷۲.»
صبح روز ارتحال امام خمینی(ره) وصیتنامه سیاسی ـ الهی ایشان توسط آیتالله خامنهای در مجلس خبرگان رهبری قرائت شد، ابتدا تصمیم بر این گرفته شد تا شورائی یا فردی بودن رهبری به بحث گذاشته شود، زیرا در اصل 107 قانون اساسی سال 58 و هم در وصیت امام(ره)، آمده است رهبری یا شورای رهبری.
آن زمان، شخص آیتالله خامنهای جزو موافقان بحث شورایی بودن رهبری بودند. در این مجلس سه شکل شورا بهصورت زیر به حاضران در مجلس ارائه میشود، شکل اول شورا شامل آیتالله خامنهای، آیتالله مشکینی و آیتالله موسوی اردبیلی میشود، در شکل دوم این شورا آیتالله خامنهای، آیتالله مشکینی، آیتالله موسوی اردبیلی، آیتالله هاشمی و حجتالاسلام سیداحمد خمینی حضور داشتند و آیتالله خامنهای، آیتالله مشکینی و آیتالله موسوی اردبیلی، آیتالله فاضل لنکرانی و آیتاللهالعظمی جوادی آملی از افراد شورای پیشنهادی در شکل سوم بودند.
طبق رأیگیری انجام شده در مجلس خبرگان، 20 نفر موافق و 45 نفر مخالف شورایی بودن رهبری میشوند، بنابراین بحث فردی بودن مطرح و به رأی گذاشته میشود، در ابتدا آیتالله سیدمحمدرضا گلپایگانی بهعنوان فرد منتخب مطرح میشوند، ایشان همان فردی بود که بر پیکر امام خمینی(ره) نماز میت را اقامه کرد.
افرادی که آیتالله اراکی را بهعنوان منتخب معرفی میکنند پشنهاد میدهند حضرت آیتالله خامنهای بهعنوان قائم مقام ایشان منصوب شود اما رهبری آیتالله اراکی نیز به نتیجهای نمیرسد لذا تصمیم گرفته میشود که شخص آیتالله خامنهای را بهعنوان رهبر انتخاب کنند.
آقای هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود، حوادث این جلسه را اینگونه تعریف میکند: «بحثهای زیادی شد. بعضیها طرفدار رهبری شورایی و بعضی خواهان رهبری فردی بودند. بعضی آیتالله خامنهای و بعضیها آیتالله [سید محمدرضا] گلپایگانی را مطرح کردند و برای شورا هم اسمهایی برده شد.
قبلاً در مشورتهای سران قوا و جمعی دیگر از بزرگان به این نتیجه رسیده بودیم که شورایی مرکب از آیات خامنهای، موسوی اردبیلی و مشکینی رهبری را به عهده بگیرند ولی در مذاکرات، رهبری فردی رأی بیشتری آورد. آیتالله خامنهای با رهبری فردی مخالفت کردند. من هم مخالف بودم. نوبت نرسید.
ابتدا به پیشنهاد اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که عضو مجلس خبرگان بودند، آیتالله گلپایگانی مطرح شد. حدود 14 نفر به ایشان رأی دادند. سپس پیشنهاد رهبری آیتالله خامنهای مطرح شد. خود ایشان پشت تریبون رفتند و گفتند: من با رهبری شورایی مطابق قانون اساسی موافقم و با رهبری فردی مخالفم. پس چگونه نامزد شوم؟ من که جلسه را اداره میکردم، گفتم اکنون با رأی خبرگان، رهبری فردی قانون شده و چارهای نیست. سرانجام آقای خامنهای با 60 رأی از 74 عضو حاضر رأی آوردند و مسئله به این مهمی به این خوبی حل شد. من هم در چند مورد صحبت کوتاهی کردم و نظرات امام را درباره صلاحیت رهبری آقای خامنهای نقل کردم. از قول حاج احمد آقا و آیتالله موسوی اردبیلی هم که در جلسه حاضر بودند، همین مضامین تأیید شد.»
امام فرمودند: این عصای آقای خامنه ای عظمت اسلام است
حاج احمد آقا روی صندلی نشست چای بخورد. ما نشستیم با ایشان صحبت کردن. احمدآقا گفتند: من توی اتاق امام و جاهایی که امام تردد می کرد و آن جایی که سخنرانی می کرد، یک میکروفن و یک کلید داشتم که اگر امام حالشان مساعد نبود، هر جا حالشان به هم خورد، یکی از این کلید ها را فشار بدهند تا دکتر طباطبایی و من بدویم توی اتاق. چون این اواخر دیگر امام مشکل قلبی شان خیلی حاد شده بود.
من توی اتاق خودمان دراز کشیده بودم. ساعت هفت غروب، صدای زنگ خطر امام درآمد. من یادم نیست که چیزی پوشیدم یا نه، از اتاقمان تا توی اتاق امام دویدم. وقتی آمدم کنار امام، فکر کردم امام دوباره سکته کرده اند. امام چمباتمه نشسته بود و جفت دست هایش جلوی زانوهایش بود و به تلویزیون داشت نگاه می کرد. من با این صحنه که روبه رو شدم، با تلویزیون کاری نداشتم؛ همة ذهنم امام بود. گفتم: آقا!
تا گفتم آقا، ایشان گفتند: احمد! بشین، بشین.
من نشستم. گفتند: نگاه کن.
نگاه کردم دیدم اخبار ساعت هفت، دیدار آقای خامنه ای و کیم ایل سونگ را نشان می دهد. در آن دیدار چند روزة آقای خامنه ای از کره. گفتند: نگاه کنید، نگذارید دیر بشود، چند بار من به شما و آقای هاشمی گفتم مطرح کنید آقای خامنه ای را. این عظمت را آدم می بیند کیف می کند! این عصایی که آقای خامنه ای بلند می کند تو سان نظامی، این عظمت اسلام است، کیف می کنم من می بینم این را.
