قابلیت‌‌ عملیاتی نهنگ‌های غول‌پیکر آسمان

گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس: از آنجا که مسئله پشتیبانی و ترابری یکی از مهمترین ارکان موفقیت در عملیاتهای نظامی بهویژه جنگهای کلاسیک محسوب میشود، ارتشهای جهان همواره خود را به مهمترین تجهیزات نظامی و ترابری همچون هواگردهای سنگین اعم از هواپیما و بالگردها غولپیکر مجهز میکنند.

اهمیت این هواگردهای عظیمالجثه در میادین رزم و پشتیبانی از نیروها به اندازه ای است که هیچ نیروی جایگیزینی را نمی توان برای آن متصور شد؛ انتقال گردان های نظامی، جابهجایی ادوات سنگین، انتقال مجروهان به مناطق امن، انتقال نیروهای ویژه (چترباز) در عقبه دشمن، کمک به اجرای عملیات نظامی با ایجاد هماهنگی و پیوند عناصر سهگانه زمان، مکان و نیروهای عملکننده ازجمله مهمترین پارامترهای این هواگردها است.

هواپیماهای غولپیکر در این حوزه جایگاه ویژهتری نسبت به بالگردها دارند؛ زیرا ضمن جابهجایی نیروها و ادوات سنگین نظامی همچون سامانههای پدافندی، خودروهای زرهی، تانکهای چند تنی، انواع بمبها و موشکها و بالگردهای استراتژیک قادرند با حمل سوخت فزاینده در صحنههای نبرد اقدام به سوخترسانی کرده و بدین ترتیب بر برد عملیاتی جنگندههای تیزپرواز بیافزایند؛ که این خود یکی از مهمترین کارکردهای این هواپیماهای عظیمالجثه محسوب می شود.

این هواپیماها در دوران صلح نیز میتوانند با رویکرد امدادرسانی و اقتصادی در خدمت ناوگان هوایی هر کشوری به اجرای ماموریت بپردازند.

در این رابطه 10 مدل از مهمترین هواپیماهای تاکتیکی-ترابری را جهت آشنایی و اطلاع بیشتر مورد بررسی قرار می دهیم.

* هواپیمای تاکتیکی ترابری G222 با قابلیت جابجایی 9 تن بار

G222 هواپیمای ترابری تاکتیکی دو موتوره است که توسط شرکت Alenia Aeronautica ایتالیا ساخته شده و قادر است تا 9 تن بار و 53 نیروی نظامی را تا فاصله 1300 کیلومتری حمل کند.

این هواپیما که قابلیت سوخترسانی هوایی را بهطور فزاینده دارد جهت حمل تجهیزات و نیرو در وضعیت های مختلف، همچون باندهای کوتاه و زیرسازی نشده با کمترین پشتیبانی فنی طراحی شده است.
 

این هواپیما که دارای دو موتور ملخی شکل ساخته شده توسط شرکت جنرال الکتریک آمریکا است، می تواند با سرعتی بالغ بر 540 کیلومتر بر ساعت پرواز کرده و تا ارتفاعی حدود 8 هزار متر اوج بگیرد.

این هواپیما به غیر از نیروی هوایی ایتالیا در کشورهای آرژانتین، نیجریه، پرو، افغانستان، ونزوئلا، لیبی، سومالی، تایلند، امارات، تونس و ایالات متحده آمریکا نیز حضوری عملیاتی دارد.

C-27J گونه پیشرفتهتری از این هواپیما است؛ که براساس سیستم پیشیران و الکترونیک پروازی هواپیمای C-130J سوپر هرکولس طراحی شده است.
 

همانطوری که در عکس بالا دیده میشود از قابلیتهای ویژه این هواپیما امکان مانور و انعطافپذیری آن است؛ که با توجه به وزن و جثه آن امری خطیر محسوب می شود.

* آنتونوف An-225 مریا؛ رکوردار حمل سنگینترین محموله در جهان

 آنتونوف An-225 مریا نوع ارتقاءیافته هواپیمای باری-ترابری آنتونوف-124 است که توسط شرکت آنتونوف شوروی ساخته شده و در اواخر دهه 1980 فقط یک نمونه از این هواپیما توسط کشور مبدأ (شوروی سابق) در کشور اوکراین ساخته شده است.

این هواپیما که بزرگترین هواپیمای بالثابت جهان است. رکورد حمل سنگینترین محموله واحد جهان به وزن 418,834 پوند (190 تن) و همچنین رکورد مجموع بار حمل شده هوایی به وزن 559,577 پوند (254 تن) را در اختیار دارد. آنتونف ۲۲۵ قابلیت حمل ۱۵۰۰ نفر نیرو را دارا است.

این هواپیما با ۶ موتور قدرتمند قادر است معادل ۱٫۵ میلیون نیوتن نیروی رانش ایجاد کند  مخازن سوخت این هواپیما قابلیت سوختگیری به میزان ۲۸۰ تن را دارا هستند.

آنتونف ۲۲۵ وزنی معادل ۸ فروند بوینگ ۷۳۷ دارد. و در حالت عادی در هر ساعت ۱۸ تن سوخت مصرف میکند.

همانطور که در تصویر مشاهده میشود یکی دیگر از قابلیتهای این هواپیما حمل بار بر روی سقف و بهصورت خارجی است، این هواپیما قادر است با تعبیه بخشی بهعنوان باربند بر روی سقف و بدنه مقادیر سنگینی همچون از ادوات و وسایل نقلیهای چون هواگردها و واگن قطار را حمل کند.
 

* بوئینگ C-17 گلوبمستر؛ پرنده غول پیکری که در هر بستری قادر به نشست و برخاست است

 هواپیمای نظامی ترابری بوئینگ C-17 ، که جزو سریعترین هواپیماهای ترابری جهان محسوب میشود قادر است تا وزنی حدود 4.5 تن را حمل کند و تاکتیکهای ترابری نظامی را با قدرت و سرعت قابل توجه انجام دهد.

همچنین این هواپیما در حوزه تجهیزات قابلیت حمل 3 فروند بالگرد آپاچی مدل AH-64A. یک تانک جنگی، 3 دستگاه نفربر زرهی و همچنین قابلیت حمل 40 کانتینر جهت بار ریزی را دارا است. این هواپیما به 4 موتور کامل ریورسیبل پرات وایتنی سری 2040 تجهیز شده است.

این هواپیما که از سیستم هشدار موشک و Fare Dispensing بهره می برد، قادر است در هر جای دنیا بدون مشکل نشست و برخاست کند.

ارابههای فرود C-17 از پایه یک دماغهای با دو چرخ و همچنین 2 پایه دو چرخ دوقلو پشت سرهم تشکیل شده است؛ که در هر طرف یک پایه و در هر پایه سه چرخ متصل شده است.

این هواپیما که بسیاری از امکانات استاندارد یک جت نظامی در آن گردآوری شده است. دارای 4 موتور توربو فن قوی در زیر بالهایش است.

شاید یکی از انعطافپذیرترین هواپیماهای ترابری نظامی بعد از C-130 را می توان همین هواپیمای C-17 دانست.

* بوئینگ 747 دریملیفتر پرندهای با 1840 متر مکعب فضای خالی

بوئینگ 747-8 فرایتر نسخه باری مدل مسافربری 747-8 اینترکانتیننتال است که توانایی برخاستن از زمین با بیشینه وزن تقریبا 900 هزار پوند (408 تن) را دارد. طراحی بدنه ویژه دریملیفتر این اجازه را به هواپیما می دهد تا بارهای بسیار بزرگ یا با طراحی غیرمعمول را حمل کند.

قسمت بار این هواپیما از تمام هواپیماهای باربری کشیدهتر است و حداکثر وزن آن هنگام برخاستن از زمین 364 تن است و می تواند مسافت 7800 کیلومتری را بدون توقف با سرعت 878 کیلومتر بر ساعت پرواز کند.
این هواپیما با 1840 متر مکعب فضا، بزرگترین محفظه حمل کالا در جهان را دارد که میتوان آن را معادل سه برابر حجم باری 400-747 دانست. تنها 4 فروند از این هواپیما در کشور ایالات متحده تولید شده است.

* لاکهید Galaxy C-5 با قابلیت حمل 6 فروند بالگرد آپاچی

در نیمه سال 1964 نیروی هوایی ایالات متحده برنامهای به نام پروژه CX-HLS را برای ساخت یک هواپیمای ترابری لجستیکی سنگین آغاز کرد، و با شرکت های بویینگ و داگلاس و لاکهید در مورد ساخت پیکره، و با شرکتهای جنرال الکتریک و پرات اند ویتی در مورد ساخت موتورهای توربوفن بسیار قوی، قراردادهای تحقیقاتی مقدماتی برای مدت سه ماه منعقد کرد.

این هواپیما میتواند بارهای سنگین و حجیمی مثل تانکهای جنگی، پلهای متحرک، هلیکوپترهای نیمهسنگین و سنگین را حمل کند، ضمنا به دلیل دماغه بازشونده و درب انتهایی، امکان بارگذاری و باربرداری سنگین هم دارد.

برای مثال می توان گفت C-5 میتواند 2 تانک ام.1 یا شش فروند هلیکوپتر تهاجمی آپاچی را حمل کند. همچنین این هواپیما برخلاف طرح اولیه (سی.5بی)، میتواند 290 سرباز مسلح به همراه تجهیزات مورد نیاز را جابجا کند. گالاسکی با بالهای جدید رکوردهای جهانی پرواز مثل بیشترین وزن برخاستن(920.836 پوند) را بهدست آورد، و در جنگ خلیج فارس با شرکت در عملیات طوفان صحرا 22.4% از مجموع کل ماموریتهای انجام شده ترابری استراتژیک را انجام داد.

C-5 در اواخر جنگ ویتنام و جنگ اعراب و اسراییل (یوم کیپور) خدمات زیادی انجام داد، اما همه این خدمات تحت تاثیر سانحه روز چهارم آوریل 1975 در ویتنام قرار گرفت که به کشته شدن 155 نفر انجامید. این سانحه پس از کنده شدن درهای انتهایی و از دست رفتن کنترل هواپیما رخ داد و باعث شد که اختصاص بودجه برای رفع ضعف سازهای، در اولویت قرار گیرد.
 

* قابلیتهای عملیاتی آنتونوف 74

در سال ۱۹۸۲ شوروی خواهان یک هواپیما با توان نشست و برخاست کوتاه بر اساس مدل آنتنوف ۷۲ برای عملیات در قطب شمال و جنوب شد. کمپانی آنتنوف با ایجاد تغیراتی در افزایش قدرت موتور و اصلاحاتی در بال و بدنه نسخه جدید آنتنوف۷۴ را توسعه داد.

این نسخه در سال ۱۹۹۰ وارد خط تولید و در سال ۱۹۹۱ رسما عملیاتی شد. این هواپیما برای عملیات در مناطق قطبی و فرود با چرخهای مجهز به اسکی در ۶۰ درجه بالای صفر طراحی شده  است. هواپیما دارای نسخه جدید از موتور انتوف۷۲ با نام D-30A2 بود که کمتر از ۱۵۰ پاوند رانش بیشتر ایجاد می کرد؛ ولی اگزوز برای  برخاست کوتاه در اصلاح شده بود.

هواپیما توان حمل ۵۲ سرباز و 10 تن بار را داشته و برد انتقالی آن بدون احتساب 10 تن بار ۵۳۰۰ کیلومتر است؛ اما با احتساب این میزان بار ۱۱۵۰ کیلومتر است.

تاکنون چندین مدل ازاین هواپیما در حوزههای گشت دریایی، تاکتیکی نظامی، مسافربری، هواشناسی و تجهیزات ناوبری ساخته شده است.

آتنوف ۷۴ نسبت به آنتنوف 72 کاربران کمتری دارد. سه ارتش از این هواپیما  بهره می برند. مصر چهار فروند نسخه انتنوف ۷۴ تی را در خدمت دارد، ایران در دهه ۱۹۹۰ یازده فروند از این هواپیما را سفارش داد که چهار فروند از نسخه AN-74TK و هفت فروند از نسخه Tبود.

* کاوازاکی C-1 با قابلیت حمل 11 تن بار

کاوازاکی C-1 یک هواپیمای تاکتیکی ترابری دوموتوره است که توسط نیروی هوایی ژاپن پس از پایان جنگ دوم جهانی ساخته شده است. طراحی این هواپیما ترابری در سال 1966 جهت جایگزینی هواپیمای c-46  آغاز شد، پس از سپری کردن طراحی، خط تولید این هواپیما ترابری کار خود را در سال 1971 آغاز کرد و تا پایان سال 2011 نیز همچنان به تولید خود ادامه داد، تا سرانجام پس از ارائه c-2 کاوازاکی نسخه جدید c-1، خط تولید هواپیمای c-1 بسته شد.

این هواپیما قادر است 64 نیروی نظامی و یا 11 تن بار را حمل کند. برد این هواپیما در زمان حمل ماکزیمم بار 1300 کیلومتر، سرعت آن 650 کیلومتر بر ساعت و ارتفاع پروازی آن 11 کیلومتر عنوان شده است.

این هواپیما در ارتش ژاپن در نقشهای دیگری مثل آموزش خدمه جنگ الکترونیک و همچنین بستر آزمایشی تجهیزات هواپایه نیز مورد استفاده قرار می گیرد. ژاپن به دنبال آن است تا این هواپیما را با نمونه C-2 که آن هم ساخت کمپانی کاوازاکی بوده و برد بیشتری دارد جایگزین کند.

* اسب بارکش با قابلیت حمل 17 تن بار

 سی-۱۳۰هرکولس هواپیمای ترابری نظامی با چهار موتور توربوپراپ است که توسط شرکت لاکهید آمریکا ساخته شده و هماکنون نیز توسط ناوگان هوایی بسیاری از کشورها به انجام ماموریت میپردازد. این هواپیما مجهز به مجموعه بسیار پیشرفتهای از سیستمهای ارتباطی و دفاعی شامل رادیوهای چند باندی یو و وی اچ اف وسیستم گیرنده هشدار لیزری است، که در سال ۱۹۵۶ خط تولید آن راهاندازی شد، و سپس به یگان هوایی نیروهای مسلح دیگر کشورها از جمله ایران راه یافت.

این هواپیمای ترابری نظامی که در عرصههای نظامی از آن بهعنوان اسب بارکش یاد میشود با قدرت حمل حدود ۱۷ هزار و ۱۴۵ کیلوگرم معادل ۴۰۰۰ پوند، یکی از بزرگترین هواپیماها حمل و نقل هوایی در شرایط بحرانی محسوب میشود.

این هواپیما ضمن اینکه سوختگیر و سوخترسان است، قادر به انجام عملیات راهبردی و یا ماموریتهای حمل ونقل تاکتیکی با انعطاف پذیری فزاینده میباشد، و قابلیت پرواز با سرعت بالا در ارتفاع پایین را دارد و همچنین قابلیت نشست و برخاست بر روی هر نوع باند پروازی را داراست.

یکی دیگر از قابلیتهای آن برد عملیاتی فزاینده و امکان پرواز از روی باند صحرایی میباشد، که این ویژگی بارز هرکولس را در نوع خود کم نظیر کرده است.

 سی-۱۳۰انعطافپذیری و انطباق با شرایط محیطی قابلیتهای لازم را داراست و در زمینه انجام نقشها و ماموریتهای متفاوت و متنوع تاکنون عملکرد مناسبی را از خود به نمایش گذاشته است.
 

* ایرباس 400M اطلس

ایرباس A-400M ملقب به اطلس به دلیل نیاز نیروی هوایی کشورهای انگلیس، فرانسه، ترکیه، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و بلژیک به یک هواپیمای ترابری برد بلند با قابلیت جابجایی بالا توسط شرکت ایرباس طراحی و توسعه داده شد.

در مه 2003، قراردادی بین شرکت ایرباس و آژانس تدارکات اروپا (OCCAR) برای تولید 212 فروند از این هواپیما بسته شد. کشورهای فرانسه، انگلیس، اسپانیا، ترکیه، آلمان، لوکزامبورگ و بلژیک این قرارداد را امضا کردند؛ اما ایتالیا مدتی بعد از ارائه شدن طرح از آن کنارهگیری کرد تا هواپیماهای سفارش داده از 212 به 180 فروند کاهش یابد.

در ژوئن 2008، این هواپیما اولین پرواز خود را انجام داد. به دلیل مشکلات موجود در موتور دومین پرواز به تعویق افتاد و سرانجام در 11 دسامبر 2009 انجام شد. در طراحی این هواپیما بهصورت گسترده از مواد کامپوزیتی استفاده شده است. با این وجود توانایی حمل بار این هواپیما بالاتر از هواپیماهای ترابری معروفی همچون C-130 هرکولس یا C-160 ترانسال است.

یکی از وظایف اصلی هواپیماهای ترابری مدرن پرتاب تسلیحات، مواد غذایی، بارهای مختلف و چتربازان است.برای این پرتاب نیاز است هواپیمای حامل توانایی پرواز در ارتفاع و سرعت بسیار کمی را داشته باشد. در هواپیمای A-400M این توانایی گنجانده شده و هواپیما میتواند هم در سرعتهای پایین به پرتاب بارهای مختلف بپردازد و هم با سرعت بالا در حداقل زمان ممکن ماموریت ها را انجام دهد. این انعطافپذیری در ماموریت ها لازمه اصلی هواپیماهای ترابری مدرن است.

این هواپیما امکان بارگذاری و بارریزی هوایی (air-drop) یک محموله به وزن 16 تن یا چند محموله به وزن حداکثر 25 تن و یا 20 پالت به وزن حداکثر 1 تن را دارد. علاوه بر این از قابلیت تخلیه بار در ارتفاع بسیار پایین (VLLE) برخوردار است و میتواند یک محموله به وزن 6.35 تن و یا چند محموله به وزن حداکثر 19 تن را با این روش تخلیه کند.

همچنین در طراحی این هواپیما مسئله نشست و برخاست از باندهای کوتاه و نیمهکاره در نظر گرفته شده و A-400M دارای 12 چرخ در مرکز بدنه و 2 چرخ در دماغه است.

A400M توانایی تبدیل به تانکر تاکتیکی بهمنظور سوخترسانی به طیف گستردهای از هواگردها همچون جنگنده ها و بالگرد ها را در مدت دو ساعت دارد.

هواپیمای ترابری نظامی A400M در شرایط پروازی معمول سرعتی برابر با 550 کیلومتر بر ساعت دارد. حداکثر سرعت آن نیز در حدود 780 کیلومتر بر ساعت است. برد عبوری این هواپیما 8710 کیلومتر بوده و از قابلیت طی مسافتی 3298 کیلومتر با حداکثر بارگذرای برخوردار است. سقف پروازی این هواپیما نیز 11300متر است. این هواپیما برای برخاست به 980 متر و برای فرود به 770 متر باند نیاز دارد.

KC-390؛ غول پیکری با 10 کیلومتر ارتفاع پروازی
 

KC-390  یک جت ترابری نظامی مجهز دو موتوره با قابلیت حمل و نقل محموله های قابل توجه نظامی است که توسط شرکت Embraer برزیل ساخته شده و بهعنوان یکی از مهمترین هواپیماهای ارتش این کشور در حال خدمت است.

این هواپیما که در واقع سنگینترین هواپیمایی است که تاکنون در شرکت Embraer ساخته شده، ضمن انجام سوختگیری هوایی قادر به حمل و نقل 23 تن بار، ازجمله ادوات سنگین نظامی و همچنین 64 چترباز است.

برد پروازی این هواپیما با سنگینترین ظرفیت قابل حمل حدود 2500 کیلومتر است، و سرعت آن نیز بر همین اساس 850 کیلومتر بر ساعت عنوان شده است. همچنین ارتفاع پروازی آن نیز 10 کیلومتر میباشد.

کشورهای کلمبیا و پرتغال در نیز در توسعه این هواپیما نقش داشته و آن را خریداری میکنند و در کنار آنها شیلی نیز برای خرید این پرنده ترابری اعلام آمادگی کرده است.

* گزارش از مقداد کامکار