معرفی روش‌‌شناسی نقد فیلم از نگاه آوینی به جامعه علمی ایتالیا

به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، «واقع‌گرایی اسلامی به مثابه نظریه فیلم؛ مرتضی آوینی و نظریه فیلم» عنوان کتابی است که فعالیت نظری و انتقادی مرتضی آوینی، را به جامعه علمی ایتالیا شناسانده است و با فعال کردن شبکه‌ای از روابط و همچنین با ساختن روش این گفت‌وگو دریافت و فهم وی از سینما و به‌ویژه سینمای مستند را با نظریه‌های کلاسیک سینما و نظریه‌های معاصر آن روبه‌رو کرده است.

کتاب در چهار فصل اصلی با عناوین «نگاهی شتاب‌زده به بخشی از فرهنگ سینمای ایران»، «مرتضی آوینی و ماهیت سینما»، «مرتضی آوینی و واقعیت سینمایی» و «مرتضی آوینی و نقد فیلم» تنظیم شده است.

در فصل اول، با عنوان «نگاهی شتاب‌زده به بخشی از فرهنگ سینمایی ایران (1960 - 1990)» به‌اختصار به بررسی زمینه فرهنگی و تاریخی آرای سینمایی آوینی پرداخته شده است. این اختصار به آن سبب است که نویسنده نخست، تخصصی در زمینه تاریخ سینما و فرهنگ سینمایی ایران نداشته و دوم آنکه، در حوزه تاریخ سینما، فرهنگ سینمایی و تاریخ تلویزیون ایران جای خالی پژوهش‌های روشمند به‌وضوح دیده می‌شود.

آوینی در آثار نوشتاری خویش همواره بر ضرورت شناخت «ماهیت سینما» تأکید می‌کند. در فصل دوم به دیدگاه آوینی درباره ماهیت سینما و «رابطه فرم و محتوای فیلم» پرداخته‌ شده است. همچنین، در این فصل و فصل بعدی تلاش شده تا در کنار تحلیل و تشریح دیدگاه آوینی میان او و نظریه‌پردازانی نظیر کراکاوئر، میتری، بوردول و غیره گفت‌وگویی برقرار شود.

فصل سوم به موضوعی می‌پردازد که آن را بیش از هر موضوع دیگری از آنِ آوینی و وجه تمایز آرای او با دیگر نظریه‌پردازانِ مورد بررسی قرار می‌دهد. در این بخش به بررسی دیدگاه آوینی درباره «واقعیت در سینما» پرداخته شده است.

آوینی محتواگرایی در نقد فیلم را نمی‌پذیرد. با توجه به متداول بودن این‌گونه نقدها در ایران، فصل آخر را به بررسی «روش‌‌شناسی نقد فیلم از نگاه آوینی» اختصاص داده است.

قسمتی از متن کتاب:

«برخی دوستان نام کتاب را مبهم و مشکل‌آفرین تلقی کردند؛ از این‌رو باید درباره آن توضیحاتی بدهم. حقیقت آن است که ترکیب «واقع‌گرایی اسلامی» خالی از مسامحه نیست، اما این بهترین انتخاب من بود. با این نام نخواسته‌ام تا با تقلیل‌گرایی ادعا کنم که قطعاً دیدگاه اسلام در باب واقعیت یک چیز است یا مشی فلسفی قرآن را به برخی اصطلاحات محدود کنم، بلکه با این نام تنها و تنها خواسته‌ام نشان دهم دیدگاه خاص آوینی به واقعیت و واقع‌گرایی از برخی دیدگاه‌های فلسفی موجود در فرهنگ اسلامی و جهان اسلام نشئت گرفته است و در این سنت فکری می‌گنجد؛ یعنی سیدمرتضی آوینی به آن ایده‌ها به‌مثابه یک نظریه فیلم نگریسته و در حوزه سینما نتایجی از آنها استخراج کرده است.»

واقع‌گرایی اسلامی به مثابه نظریه فیلم؛ مرتضی آوینی و نظریه فیلم»  در 102 صفحه به قلم «محمدعلی طائی» نوشته و در هزار نسخه  توسط انتشارات «علمی فرهنگی» روانه بازار منتشر شده است.