فیلم سازان دفاع مقدس در بایکوت حمایت‌ها

سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس- محمد مهدی شیخ صراف؛ از زمان به روی کار آمدن وزارت ارشاد دولت یازدهم و ریاست حجت الله ایوبی در سازمان سینمایی ارشاد مهمترین اولویت وزیر و معاونین او در سینما بارها ی که از سوی آنها و به درستی مورد تاکید قرار گرفته، حمایت از تولید و اکران آثار دینی و دفاع مقدس در سینما بوده است. در کنار این اعلام ها وعده حمایت از هنرمندان انقلاب نیز تکرار شده است.

در راستای تقویت «سینمای امید» که اولویت سینمایی متولیان دولتی فرهنگ اعلام است اگر این اولویت به درستی مورد توجه قرار گیرد می تواند فصل آشتی مردم با سینما نیز باشد، چرا که در سالهای اخیر تولید آثار سینمای افسرده و ضد اجتماعی، آثار سفارشی سفارتخانه ها، فیلمهای سیاه نمای مورد پسند جشنوارهای خارجی، آثار طنز بی کیفیت دیگر موجب رخوت در سینما و ضربه خوردن کلیت سینما شده است. در این میان آثار پرفروش اما معدود سینمای مقدس مثل «اخراجی ها» توانسته حتی سینماداران را از ورشکستگی نجات دهد و اخیرا هم «معراجی ها» و «چ» این امر را استمرار داده و امیدها به توفیق «شیار 143» در اکران بیشتر از قبل شده است.

هرچند وزارت ارشاد مطابق وظیفه ذاتی از برگزاری سیزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت حمایت کرده است. اما طی این مدت دو فهرست از سوی بنیاد سینمایی فارابی و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره آثار مورد حمایت منتشر شده که با بررسی بیشتر آنها با کمتر اثری از این سیاست ها و اولویت های اعلام شده مواجه می شویم.

بنیاد سینمایی فارابی؛ جای خالی بزرگ دفاع مقدس

طبق گزارش معاونت ارتباطات و امور رسانهای بنیاد سینمایی فارابی، از دی ماه ۹۲ تا کنون ۱۲ پروژه سینمایی را مورد حمایت قرار داده و در ۱۷ پروژه مشارکت داشته است.اما در فهرست این 29 فیلم که به صورت رسمی مورد حمایت مادی و مالی بنیاد فارابی به ریاست محمد رضا جعفری جلوه قرار گرفته اند، تنها یک فیلم دفاع مقدس به نام «پنجاه قدم آخر» وجود دارد! آن هم فیلمی ضعیف که بیشتر یک فاجعه به حساب می آید تا اثر سینمایی قابل حمایت.

در مقابل جای دو فیلم ارزشمند دفاع مقدسی جشنواره امسال یعنی «شیار 143» و «خانه ای کنار ابرها» که اتفاقا محصول دو سینماگر جوان دفاع مقدس است در این لیست خالیست. جالب آنکه شیار 143 برگزیده آرای مردمی و برنده دو سیمرغ بلورین از جشنواره فجر شد و خانه ای کنار ابرها دیپلم افتخار بهترین فیلم نامه بخش نگاه نو را دریافت کرد. اما با این وجود و با وجود توجهاتی که این دو فیلم نسبت به خود برانگیختند نه تنها اکران نشدند که از حمایت ارشاد هم بی نصیب ماندند.

 هرچند فیلم موفق «چ» به کارگردانی استادانه ابراهیم حاتمی کیا محصول بنیاد سینمایی فارابی محسوب می شود و آقای جعفری جلوه در جشنواره اخیر فیلم فجر جایزه مربوط به این فیلم را دریافت کرد اما تولید این فیلم محصول چند سال قبل بنیاد است و جزو محصولات اخیر این بنیاد محسوب نمی شود و البته در این فهرست هم قرار نداشت. البته هنوز بارقه های این امید وجود دارد که در تولیدات آینده حمایت فارابی از آثاری با موضوع انقلاب و دفاع مقدس قوت بگیرد.

مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، فقط یک اثر برای یک سال

بام مرور مصوبات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی از بهمن 92 تا سه ماهه نخست سال 93 به فهرست 45 فیلم مستندی برمی خوریم که تنها یک اثر با موضوع دفاع مقدس در آنها وجود دارد!  

این آش آنقدر شور است که رئیس مرکز گسترش سینمای مستند به سهم ناچیز آثار دفاع مقدس در تولیدات مورد حمایت این مرکز به این واقعیت تلخ مهر تایید می زند. واقعیتی که در عمل خلاف گفته های وزیر فرهنگ و ارشاد و رئیس سازمان سینمایی در اولویت یافتن حمایت از آثار دفاع مقدس است.سید مهدی طباطبایی نژاد در مصاحبه ای با تسنیم اذعان می کند که «البته سهم فیلمهای دفاع مقدسی هیچ نبوده است.» و در ادامه می گوید: «حالا که با دید کلی نگاه میکنیم، می بینیم که تعداد فیلمهای دفاع مقدس کم است.» و تمام منظورش از هیچ نبودن و کم بودن همان یک اثر است! البته طباطبایی نژاد در ادامه همین مصاحبه، قولهایی در مورد فراخوان ساخت آثار دفاع مقدس نیز داده است که در انتظار عملی شدن آن می نشینیم.

 دفاع مقدسی ها در بایکوت

اگر سراغی از فیلمسازان کاربلد و متعهد دفاع مقدس بگیریم با فهرست افرادی مواجه می شویم که چندین سال است با وجود موفقیت آثار قبلی و داشتن فیلمنامه، موفق به ساخت فیلم سینمایی نشدهاند و در بهترین حالت سر از پروژه های تلویزیونی درآورده اند. در ادامه تنها به 10 نفر از آنها اشاره می کنیم:

1- بهزاد بهزادپور، دوری از سینما: 11 سال

این روزهای هنرمندی او در کارگردانی نمایش های بزرگ ترکیبی با مخاطب یکصد هزار نفری نمایش «شبی در کهکشان» روبرو شده است و موجب شده نام بهزاد بهزاد پور را در ماههای اخیر زیاد در رسانه ها ببینیم و بشنویم. حتی همین نمایش نیز با وجود مخاطب 103 هزار نفری و لیست 130 هزار نفری در انتظار، مورد حمایت ارشاد قرار نگرفت و با حمایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و ارتش جمهوری اسلامی اجرا شد.

آخرین باری که یک جشنواره سینمایی به سراغ این کارگردان و نویسنده رفت، یکی دو سال قبل و هنگامی بود که بزرگداشت وی در جشنواره مردمی فیلم عمار برگزار شد.

بهزاد پور پس از ساخت فیلم دفاع مقدسی «خداحافظ رفیق» 11 سال است که فیلمی نساخته است و و گویا هیچ کدام از مسئولین نیز قصد ندارند برای ساخت فیلم جدید به سراغ او بروند.

2- احمد مرادپور، دوری از سینما: 7 سال

«رقص پرواز» را اکثر مردم در خاطره دارند. سریالی که با بازی متفاوت مهدی هاشمی در نقش دکتر یاوری سر و صدای زیادی کرد و در ذهن مخاطبین گسترده تلویزیون گرامی داشته شد. قسمت پایانی این سریال دفاع مقدسی را باید جزو سکانس های ماندگار دانست هنگامی که داستان با رقص تابوت شهدا بر فراز ابرها به پایان می رسد. سریال «رقص پرواز» در سال 92 به عنوان بهترین سریال جشنواره سوم جامجم شناخته شد.

این کارگردان فیلم به یادماندنی «سجاده آتش» با بازی رضا ایران منش را نیز در کارنامه دارد که سال 73 در پنجمین جشنواره دفاع مقدس موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین جلوه های ویژه (محسن روزبهانی) و بهترین کارگردانی برای این فیلم شد. «سجاده آتش» سال 72 جایزه بهترین فیلم اول جشنواره دوازدهم فجر را نیز به خود اختصاص داد.

مرادپور بعد از ساخت سریال «رقص پرواز» هفت سال است که هیچ اثری را تولید نکرده و آخرین فیلم سینماییاش در سال 1378 ساخته شده است.

3- مسعود نقاشزاده، دوری از سینما: 6 سال

وحید جلیلی، منتقد سخت گیر سینما در جشنواره بسیت و هفتم فیلم فجر درباره فیلم «کودک و فرشته» نوشت: « فقط صحنه "خشاب پرکردن دخترها در مدرسه شرافت" به کل جشنواره امسال می ارزید. حضرت نقاش زاده هم یکی دیگر از امیدهای پرفروغ انقلاب اسلامی در عرصه سینماست. اگر چه خیلی دیر اولین فیلمش را ساخته اما از آنهاست در حد مجید مجیدی می شود رویش حساب باز کرد. بسیاری از صحنه های فیلم یادآور "دا"است و از روی خاطرات خانم حسینی و همسنگرانش ساخته شده. ادای دینش به بزرگ مرد ناشناخته دفاع مقدس حضرت بهنام محمدی هم ستودنی است. اهل فن هم که به کار بلدی و سینما شناسی اش گواهی دادند.»

این فیلم برنده 5 جایزه از بیست و سومین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان، از جمله بهترین فیلم شد؛ اما نقاش زاده بعد از ساخت فیلم دفاع مقدسی تحسینشدهی «کودک و فرشته» 6 سال است که فیلمی نساخته است.

4- شهریار بحرانی، دوری از سینما: 5 سال

شاخص ترین اثر دفاع مقدسی شهریار بحرانی «حمله به اچ 3» است. فیلمی که یکی از بزرگترین عملیات های موفق برون مرزی نیروی هوایی ارتش را به تصویر می کشد. او بعد از ساخت چند اثر جنگی و حماسی مانند «هراس» و «گذرگاه» تجربه های موفقی در ساخت آثار تاریخی با موضوع پیامبران مانند «مریم مقدس» خلق کرد با بازتاب های مثبت جهانی روبرو شد.

بحرانی پس از ساخت اثر به واقع فاخر «ملک سلیمان» که با استقبال مردم، پرفروشترین فیلم سال 1388 شد تا امروز فیلمی نساخته است.

5- جواد اردکانی ؛ دوری از سینما 5 سال

جواد اردکانی دو فیلم سینمایی «به کبودی یاس» و «شور شیرین» را به فاصله یک سال در سالهای 87 و 88 درباره دو شهید شاخص استان خراسان یعنی شهید عبدالحسین برونسی و شهید محمود کاوه ساخت

 به کبودی یاس سمیرغ بهترین فیلم نگاه ملی جشنواره فیلم فجر را برای او به ارمغان آورد. اما اردکانی بعد از آن اثر سینمایی دیگری تولید نکرد و با ساخت سریال تلویزیونی به فعالیت خود ادامه داده تا به فهرست کارگردان های دفاع مقدسی به دور مانده از سینما اضافه شود که 5 سال است فیلم سینمایی نساخته است.

طی روزهای اخیر در خبری اعلام شده اردکانی قرار است در آینده فیلم سینمایی «بهشت از جنوب شرقی» را با موضوع سردار شهید شوشتری را بسازد.

6- جلیل سامان، دوری از سینما: 5 سال

جلیل سامان کارگردان سریالهای ماندگار «ارمغان تاریکی» و «پروانه» است. او سریال دفاع مقدسی «قصه قرارگاه» را که از شبکه سوم سیما پخش شده نیز در کارنامه دارد و کاردانی و مهارت خود در طراحی قصه و روایت سینمایی را در آثار حوزه انقلاب و دفاع مقدس نشان داده است. ارمغان تاریکی جوایز متعددی را نیز از سومین جشنواره جام جم دریافت کرد که از جمله آنها بهترین فیلم نامه، بهترین سریال حوزه انقلاب، بهترین بازیگر نقش اول و مکمل زن و بازیگر نقش اول مرد است.

هرچند در اخبار آمده که سامان قرار است در آینده سریال شهید چمران را بسازد اما تازه ترین تلاش او برای ساخت فیلم سینمایی با موضوع روز و سوژه تکفیری ها اخیرا به بن بست خورد. پس از اینکه مراحل پژوهش این فیلم در ایران به پایان رسید و خلاصه داستان آن هم آماده شده بود، این اثر هم به تولید نرسید تا او بگوید: «شش ماه رفت و عایدی من غصه است برای قصهای ناتمام. تکرار اندوهبار خیال خام مدیریت فرهنگی کشورم و خیل ایدههای در گل مانده خودم.»

جلیل سامان بعد از ساخت تنها فیلم سینمایی خود به نام «وقت بودن» در سال 1388 که به بخش مسابقه جشنواره فجر نیز راه یافت، 5 سال است هیچ فیلمی نساخته است.

7- جمال شورجه، دوری از سینما: 4 سال

آخرین آثار سینمایی این کارگردان نامدار دفاع مقدس تهیه کنندگی فیلم «نفوذی» با موضوع آزادگان و کارگردانی فیلم جنگی «33 روز» است. 33روز تنها محصول این سال های سینمای ایران درباره موضوع استراتژیک مقاومت حزب الله لبنان درمقابل حمله اسرائیل به شمار می رود و در سوریه و لبنان نیز اکران شده است.

دریافت جایزه ویژه هیئت داوران و جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد دوازدهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «حماسه مجنون» از افتخارات جمال شورجه است.

جمال شورجه بعد از «33 روز» با وجود آماده کردن چند فیلم نامه با موضوعات استراتژیک شیعه در جهان اسلام، فلسطین و مقاومت، به خاطر عدم تخصیص بودجه هیچ فیلمی نساخته است.

8- پرویز شیخطادی، دوری از سینما: 3 سال

این کاردان متعهد و خوش فکر سینما با فیلم دفاع مقدسی «روزهای زندگی» توانست با کسب 5 سیمرغ در زمره بهترین های جشنواره فیلم فجر قرار گیرد و عنوان بهترین کارگردانی را از آن خود کند. فیلمی که جزو معدود آثار ماندگار سینمای ایران با موضوع بهداری و پزشکی دفاع مقدس است و داستان آن در یک بیمارستان صحرایی با بازی حمید فرخ نژاد و هنگامه قاضیانی می گذرد. شیخ طادی پیش از ساخت «روزهای زندگی» ، «شکارچی شنبه» را ساخت که از معدود تولیدات استراتژیک سالهای اخیر سینمای ایران با موضوع رژیم صهیونیستی و مردم فلسطین بود و مورد تحسین رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت.

پرویز شیخ طادی بعد از ساخت فیلم تحسینشده «روزهای زندگی» سه سال است که فیلمی نساخته است و در یکی از مصاحبه های اخیر خود گفته بود چندین طرح سینمایی با موضوعات مهم و استراتژیک روز دارد اما متاسفانه پولی برای ساخت آن وجود ندارد و بخش دولتی هم کمکی نمیکند.

9- روحالله سهرابی، دوری از سینما: 3 سال

روح الله سهرابی کارگردان فیلم دفاع مقدسی «خاکستر و برف» که مدتهاست در نوبت اکران به سر می برد. این فیلم با پرداخت به مادران رزمندگان و عواقب پس از جنگ به عنوان یکی از پدیدههای سال سینمای ایران در سی و یکمین جشنواره فجر شناخته شد. حبیب احمد زاده از چهره های شناخته شده سینما و ادبیات همان روزها درباره این فیلم نوشته بود: «شاید پس از دیدن فیلم بیشتر به این حق بیاندیشیم و امیدوارتر شویم به نسل جوانی که در راهند تا مضامین جنگ و دفاع مقدس را به روزتر و بهتر بر جامعه عرضه کنند.» این فیلم مدتهاست در مسیر اکران سرگردان مانده و تنها نمایش رسمی آن بعد یک سال و نیم سکوت اوسط شهریور 93 در پانزدهمین نشست «سینما روایت» صورت گرفت که با صحبت های شنیدنی کارگردان همراه شد.

سهرابی بعد از «خاکستر و برف» سه سال است که فیلمی نساخته است.

10- حمید بهمنی، دوری از سینما: 3 سال

هرچند «گامهای شیدایی» آخرین ساخته این فیلم ساز باسابقه سینما درباره حضور نظامی آمریکا در عراق اثری قابل دفاع نیست و به اکران عمومی هم نرسیده است اما بازگشت دوباره او با فیلم گلوگاه شیطان به سینمای دفاع مقدس در سال 89 ، آن هم بعد از دو تجربه اکران نشده «آن مرد آمد»(86) و «آخرین نبرد»(76) در سینمای دفاع مقدس اتفاق امیدوار کننده ای به شمار می رفت.

بهمنی اخیرا اعلام کرده که فیلم نامه ای با موضوع داعش دارد که به صورت خصوصی قابل ساخت نیست اما مورد حمایت هیچ نهادی برای ساخت قرار نگرفته است. او همچنین در مصاحبه ای با نسیم به مدیران سینمایی انتقاد کرده و گفته است: «اینکه سازمان سینمایی کارگردان ها را برای فیلمسازی دعوت کند نه تنها بد نیست که بسیار هم درست و منطقی است؛ اما باید به همان اندازه که به "تقوایی ها" بودجه تولید داده می شود برای "بحرانی ها" هم باید در نظر گرفته شود. فیلمنامه ای که قرار است با پول دولتی ساخته شود باید به نفع دولت و یا مطابق با سیاست هایی سینمای جمهوری اسلامی باشد این که می گویند بودجه را در اختیار تقوایی هایی بگذاریم که کمتر فیلم ساخته اند، اعتدال و امید نیست؛ اکنون دیگر جوانان کاربلد دیگری وارد سینما شدهاند.»