به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، نشست رونمایی، نقد و بررسی کتاب «خلوت مدیر» نوشته علی‌اکبر والایی عصر امروز (چهارشنبه، دهم مردادماه) با حضور یوسف قوجن، کامران شرفشاهی، محمدعلی گودینی، اصغر فکور، کامران پارسی‌نژاد و حسین قرایی در انتشارات به‌نشر برگزار شد.
«حسین قرایی» کارشناس ادبی در ابتدای این نشست به تشریح روند داستانی این کتاب پرداخت و اظهار داشت: نویسنده با هنرمندی تمام‌عیار خود کلمات را به‌کاربرده و در کتاب بی تربیتی نکرده است.
وی خلوت مدیر را نقد بر فضای اجتماعی دانست و گفت: چالاکی این کتاب در هر فصل دیده می‌شود. با اینکه هنوز مخاطبین این اثر منتظر شمارگان جدید آن هستند اما باید ببینیم علی‌اکبر والایی چه تصمیمی برای آینده آن دارد.
پارسی‌نژاد: استناد به حقیقت رسالت ادبیات داستانی
در ادامه «کامران پارسی‌نژاد» کارشناس، منتقد و نویسنده خطاب به حسین قرایی اظهار داشت: اینکه افرادی که با خلوص‌نیت کار می‌کنند در حالی که نگران ادبیات هستند و همیشه در حاشیه می‌مانند برای من مشهود است. حسین قرایی نیز یکی از همان افراد دغدغه‌مند است که علیرغم کارهای قابل تامل در عرصه ادبیات دیده نشده است.
این کارشناس ادبی با تاکید بر اینکه هر اثری دارای نقاط ضعف و قوتی است، گفت: اگر یک کتاب مجدداً چاپ شود حتماً درخشیده است و نشان می‌دهد قوت خودش را دارد و در بین مخاطبین تأثیرگذار بوده است.
وی گفت: خلوت مدیر چون قوی بود فضا و ساختار آن من را گرفت؛ به همین دلیل خواستم از کتاب ایراد پیدا کنم. من از تمام زوایا به کتاب ورود پیدا کردم، اما نتوانستم از آن ایرادی بگیرم. همچنین که کتاب، خوش‌دست و خوش‌خوان است.
این منتقد ادبی خاطرنشان کرد: کتاب با اینکه حادثه‌ساز نیست بلکه روان و دارای فراز و نشیب‌های طبیعی در یک دبیرستان است اما حالت تعلیق فراوان دارد و مخاطب می‌خواهد تا پایان کتاب پیش برود.
این نویسنده با تاکید بر اینکه هزاران راه برای گره‌افکنی در داستان وجود دارد، عنوان کرد: یکی از مشکلات سریال‌های تلویزیون ضعف در باز کردن گره فیلم است. به نظرم علی‌اکبر والایی در ادامه این داستان می‌توانست کتاب جدیدی را با هویتی جدید بنویسد که ادامه آن باشد.
پارسی‌نژاد با اشاره به دوران تحصیل خود در دبیرستان گفت: دوران ما دوران پُرتنشی بود. کتاب خلوت مدیر الگو و شناسنامه دبیرستان ما در پیش از انقلاب است. نویسنده می‌تواند تخیل خود را وارد داستان کند اما باید اثری به‌جا بگذارد که نسل‌های آینده به آن استناد کنند. چراکه رسالت عمده ادبیات داستانی مستندنگاری است. باید اثر به قدری به حقیقت نزدیک باشد که در آینده‌های مختلف جامعه شناسان را به کتاب ارجاع دهد چون ادبیات می‌تواند به جامعه شناسی کمک کند.
وی عنوان کرد: ما یک فضای نمادین داریم که نماد جامعه است. اگر بخواهیم دوران پیش از انقلاب را ترسیم کنیم این کتاب به تصویرسازی‌ها کمک می‌کند. نثر داستان نیز روان و ساده است. شاید همین نثر موجب شده که بزرگسال از خواندن کتاب لذت می‌برد و جوان نیز از آن خوشش می‌آید.
شرفشاهی: مدیران هیچ بستری برای نوشتن از انقلاب و دفاع مقدس فراهم نکردند
«کامران شرفشاهی» کارشناس ادبی و نویسنده در ادامه این نشست با بیان اینکه امروز روز بزرگی است چراکه به‌نشر از حالت سنتی بیرون آمده است که امیدواریم آقای رضوی از ادامه آن خسته نشود، اظهار داشت: تیراژ کتاب‌ها امروز قابل قبول نیست و امیدوارم تعداد این تیراژها همانند اوایل انقلاب به ۵۰ و ۱۰۰ هزار برسد.
وی گفت: نقد یک طرفه و چکشی کاری ندارد و تاریخ ادبیات ثابت کرده که منتقدانی که در پی تشویق هستند موفق خواهند شد، پس باید از نویسندگان کتاب تشکر کنیم. ما در جامعه‌ای هستیم که منتقدان آن از تعداد نویسندگان بیشتر هستند و گاهی شاهد نقدهای بی‌رحمانه‌ای هستیم.
این نویسنده و کارشناس ادبی افزود: کار نگارش یک رمان کار بسیار سختی است چون اصطلاحاً نیازمند تمرکز و استمرار حسی است. ما در جامعه رمان بسیار داریم اما نویسنده به دلیل مشغله‌ها وارد فضاهای دیگری می‌شوند و فضای حسی آن از بین می‌رود. این در حالی است که بسیاری از نویسندگان ما کارهای ناتمام زیادی دارند و به دنبال فرصت برای نوشتن ادامه داستان‌هایشان هستند.
این منتقد ادبی با تاکید بر اینکه تا کنون از هیچ منتقدی مجسمه ساخته نشده گفت: منتقدین موفق کسانی بوده‌اند که مشوق‌اند. در ۳۰ -۴۰ سال اخیر مسوولین پشت تریبون می‌گفتند تاکنون هیچ رمانی از انقلاب و دفاع مقدس نوشته نشده در حالی که آن‌ها خودشان هیچ بستر و شرایطی را برای کار کردن اهالی قلم انجام ندادند.
شرفشاهی افزود: جای چنین رمانی که یادآور مدیر مدرسه آل احمد است در ادبیات ما خالی بود. نویسندگان ما طی چند دهه اخیر تحت تاثیر فضای دفاع مقدس بودند و نسبت به ادبیات اجتماعی و ادبیاتی که به فضای انقلاب و فضای اجتماعی بپردازد، کار کم داشتیم. والایی در این رمان خیلی صمیمانه نقش فضای آن دوران را بدون شعار نوشته است.
وی درک دوران پیش از انقلاب را علت موفقیت رمان خلوت مدیر دانست و بیان کرد: موفقیت کتاب بخاطر دیدن آن دوران و سپری کردن آن بوده است چرا که اگر کسی آن ایام را ندیده باشد اینقدر ساده و صمیمی نمی‌توانست چنین رمانی را خلق کند.
این نویسنده تاکید کرد: کتاب پر از المان‌هایی است که نویسنده ارائه می‌کند که بیانگر دقت‌نظر نویسنده است. بعضی کارها در خصوص فیلمنامه و داستان در خصوص قبل از انقلاب شده که برخی از آن‌ها مثل معمای شاه باعث دلزدگی شد. اما در کتاب خلوت مدیر این اتفاق نیفتاده است. در عین حالی که نثر سلیس است انگار صحنه‌ها با دوربین فیلمبرداری گرفته شده که از نقاط قوت این اثر است.
شرفشاهی افزود: من معتقدم این داستان می‌تواند ادامه پیدا کند اما در فضای قبل از انقلاب و برگشتن به دوران پیش از آن، برخی از معلمان ما به شدت جاویدشاهی بودند و سپس به شدت حزب‌‌اللهی شدند و با ترفندهای خودشان پیشرفت هم کردند و به مدارجی رسیدند.
وی در ادامه عنوان کرد: اگر دست نویسندگان ما در خط قرمزها باز باشد چنین سوژه‌های جذابی قابل خلق کردن است. برای نویسنده کتاب خلوت مدیر آرزوی موفقیت می‌کنم و امیدوارم همچنان در کسوت نویسندگی بمانند.
قوجق خطاب به حسین قرایی: آشتی دادن دانشجو با کتاب غیر درسی وظیفه معلمی
در ادامه «یوسف قوجق» خطاب به حسین قرایی گفت: ایشان همان کاری را کردند که باید می‌کردند. یعنی آشتی دادن دانش آموزان و دانشجویان با کتابخوانی؛ این کار، همان وظیفه معلمی است.
وی در ادامه با بیان اینکه سال‌هاست قلم علی‌اکبر والایی را می‌شناسم، گفت: نویسنده به خوبی می‌دانست چه موضوعی را بهانه کتاب کند که بچه‌ها را جذب کند. این کتاب، کتاب مدیر مدرسه جلال آل احمد را تداعی می‌کند اما انتخاب هوشمندانه والایی در این اثر جذابیت ایجاد کرده است.
این منتقد ادبی ادامه داد: تضادهای عجیب کتاب مخاطب را جذب داستان می‌کند و موقعیت‌های خیلی خیلی زیادی را می‌آفریند. اگر بخواهم از خوبی‌های این کتاب بگویم در خلوت مدیر معانی زیرپوستی قشنگی وجود دارد که اگر کتابخوان حرفه‌ای آن را درک کند لذتی که می‌برد خیلی بیشتر از کتابخوانی‌هایی است که فقط از تعلیق آن لذت می‌برند؛ این لذت نیز مربوط به نمادها و پیام‌های زیرپوستی اثر است.
قوجق تفاوت خلوت مدیر و مدیر مدرسه جلال آل احمد را متوجه تفاوت‌های نمادها دانست و بیان کرد: در خلوت مدیر دلسردی وجود ندارد بلکه مدیر سیاست‌مدار است. ما باید در نظر بگیریم، محیطی که جلال آل احمد کتاب مدیر مدرسه را می‌نویسد با فضای نوشتن والایی متفاوت است. شرایط آن زمان روشنفکری است اما فضای امروز به دنبال کشف و پاسخ دادن است.
این نویسنده بیان کرد: اگر تعلیق‌ها زیاد در این کتاب به کارگرفته نمی‌شد مخاطب گریزپای امروز متوجه این کتاب نمی‌شد. اگر بخواهیم فضای آموزش و پرورش قبل انقلاب را به مخاطب امروز بگوییم این کتاب بهترین گزینه برای نشان دادن آن شرایط است. فضای این کتاب و تلاش فعلی که مدیر برای رفع مشکلات می‌کند، کتاب را جذب می‌کند.
وی ادامه داد: هر نویسنده‌ای با تمام توانایی‌هایی که دارد ناگزیر تأثیرپذیر از آثاری که خوانده است خواهد بود. البته این اتفاق ارزش کتاب را کم نمی‌کند. خلوت مدیر زیبایی و تعلیق‌های هوشمندانه دارد که موجب می‌شود مخاطب آن را زمین نگذارد.
«علی‌اکبر والایی» نویسنده این کتاب در بخش پایانی این نیست در توضیح روند نوشتن خلوت مدیر گفت: من این کتاب را با عشق می‌نوشتم؛ چونکه تا نویسنده نگارش را با عشق انجام ندهد، نمی‌تواند اثر را در دل مخاطب جا دهد. بخاطر همین من سعی کردم با عشق بنویسم و این حس را به مخاطب منتقل کنم که خوشبختانه این اتفاق رخ داد.
وی گفت: من ثابت کردم می‌شود رمان عامه‌پسند ننوشت اما مخاطب عام را جذب کتاب کرد. می‌شود رمان عامه پسند نوشت و مخاطب خاص نیز از خواندن آن رضایت داشته باشد. تلاش کردم در نثر مخاطب عام را جلب کردم و در تعلیق رضایت خاطر مخاطب خاص را داشته باشم.
این نویسنده در ادامه اظهار داشت: به‌نشر دومین ناشری است که خلوت مدیر را منتشر می‌کند. معمولا ناشران به خاطر شلوغی کارهایشان از کاری که باید انجام دهند غافل می‌شوند. در حالی که اگر ناشر کار درخشنده را بشناسد با تبلیغ درست آن خودش نیز موفق می‌شود.
والایی اولین شرط درخشش این کتاب را دیده شدن آن در پیشخوان و ویترین دانست و تصریح کرد: موفقیت و دیده شدن یک اثر یعنی جوری باشد که مداوم کتاب در پیشخوان دیده شود. وقتی کتاب روی پیشخوان نباشد مخاطب آن را خواهد دید و نمی‌خواند. اگر این محصول فرهنگی توسط مخاطب روی پیشخوان دیده نشود طبیعتاً به فروش نمی‌رود.
وی در توضیح علت تعویض ناشر این کتاب گفت: دلیل عوض کردن ناشر فقط عدم موفقیت در پیشخوان بود در حالی که وقتی کتاب را به نیستان دادم سید مهدی شجاعی نیم ساعت از کتاب تعریف کرد و از من تشکر کرد و از اینکه کتاب را از ایشان پس گرفتم ناراحتم اما من آینده کتاب را بیشتر دوست دارم.
این نویسنده از نگارش سه‌گانه این اثر خبر داد و بیان کرد: من این کتاب را در یک سه‌گانه تعریف کردم. نگارش جلد دوم خلوت مدیر از سال‌ها پیش شروع شده اما به دلیل مشکلات ناگزیر از آن دور افتاده‌ام. نگارش جلد دوم در محیط دانشگاهی است که رشدی را نشان می‌دهد. پیش‌بینی می‌کنم جلد دوم جذاب‌تر باشد اما بعید می‌دانم مجوز انتشار پیدا کند.
والایی با تاکید بر اینکه خلوت مدیر نماد یک جامعه است، گفت: این کتاب به شدت ظرفیت پرفروش شدن دارد و ناشر باید به این ظرفیت چنگ بزند و در بازار توزیع به نحوی که بتواند در جامعه فرهنگی صدا کند کتاب را در مسیر درست بندازد. اگر ناشر توجه کند سرنوشت این کتاب شهید نمی‌شود.
وی خاطرنشان کرد: تاخیر در انتشار جلد دوم خلوت مدیر به عمد بوده چرا که سرنوشت جلد اول آن که باید دیده می‌شد مشخص نبود. به‌نشر اگر خوب کار کند دوستان دیگری کارشناسی را به آن خواهند سپرد.
انتهای پیام/ 121
