۳۰ هزار ساعت گفت‌وگو تا پایان جنگ ضبط شد/ اگر رویداد‌های انقلاب روایت نشود در آینده به مشکل برمی‌خوریم

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، نشست تاریخ زنده ویژه بررسی ۴۰ سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس صبح امروز (سه شنبه) در حاشیه نمایشگاه ملی دستاورد‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با حضور حجت الاسلام سعید فخرزاده مدیر دفتر تاریخ شفاهی حوزه هنری، حبیب الله اسماعیلی و مرتضی میردار از مورخان و نویسندگان تاریخ انقلاب در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.

حجت الاسلام فخرزاده با اشاره به اینکه تاریخ شفاهی ابزاری مهم برای انعکاس سال‌های مهم مبارزه است، اظهار داشت: در فرهنگ دینی ما معتقدیم که اگر حضرت زینب (س) حوادث و وقایع با عظمت عاشورا در کربلا را روایت نمی‌کرد این رویداد عظیم در تاریخ گم می‌شد.

وی ادامه داد: اگر رویداد‌های انقلاب اسلامی که در ادامه مسیر عاشورا است، ضبط و روایت نشود در آینده با مشکلاتی روبرو خواهیم شد.

فخرزاده با اشاره به شکل گیری تاریخ شفاهی ایران در کنار تاریخ نگاری مرسوم، خاطر نشان کرد: افراد زیادی در جریان انقلاب اسلامی دارای خاطرات از وقایع انقلاب و دفاع مقدس بودند و پس از مدتی از دنیا رفتند و خاطرات را با خود بردند. شرایط در انقلاب و دفاع مقدس به گونه‌ای بود که امکان جمع آوری این خاطرات در آن زمان کامل نبود.

وی با بیان اینکه در دوران مبارزه بسیاری از مبارزان بر این موضوع تاکید داشتند که به منظور جلوگیری از لو رفتن اطلاعات، مطالب را مکتوب نمی‌کردند و سعی می‌کردند اسامی را به خاطر نسپارند و اسامی جعلی را بکار برند، گفت: در صحنه‌های دفاع مقدس در ارتش افرادی برای ثبت خاطرات فعالیت داشتند، اما به علت وجود مشکلات دست به دست هم داد تا جمع‌آوری‌ها صورت نگیرد.

مدیر دفتر تاریخ شفاهی حوزه هنری عنوان کرد: اولین اتفاق در جمع آوری اسناد و تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی را سید حمید روحانی آغاز کرد.

وی ادامه داد: او که در دوران تبعید امام خمینی (ره) همراه امام بود، اسناد و اطلاعات پیرامون امام را در نجف جمع می‌کرد. بعد از پیروزی انقلاب و با گسترس این اسناد، امام خمینی (ره) حکمی به آقای روحانی برای این امر دادند.

فخر زاده با اشاره به اینکه نگاه آقای روحانی در ابتدا نگاه اسنادی بود، اما بر طبق نیاز به حوزه تاریخ شفاهی و انجام مصاحبه اقدام شد، گفت: پس از مدتی حضرت آقا به مرحوم هاشمی رفسنجانی و آقای معادی خواه فرمودند: بنیاد تاریخ برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی و خاطرات شفاهی را تاسیس کنند؛ اما پس از یک سال از انقلاب همه نیرو‌ها متمرکز در جنگ شدند و از این به بعد ذهن‌ها معطوف به تاریخ دفاع مقدس شد.

 فخرزاده در خصوص روند شکل گیری تاریخ شفاهی در دوران دفاع مقدس اشاره و گفت: در دوران دفاع مقدس دو گروه روند تاریخ شفاهی را رقم زدند. یکی تحقیقات جنگ سپاه بود که راویانی در کنار فرماندهان تمام گفت‌وگو‌ها و جلسات را ضبط می‌کردند و تا پایان جنگ ۳۰ هزار ساعت گفت‌وگو ضبط کردند؛ یک گروهی هم در تبلیغات شکل گرفت که ضبط خاطرات جنگ با نگاه فرهنگی و هنری بود.

وی ادامه داد: ابتدا یک کتابچه‌هایی به رزمندگان داده و در آن سوالاتی برای آن‌ها مطرح شده بود و در آن زمان یک میلیون جلد چاپ و در زمان‌های مختلف بین رزمندگان پخش می‌شد؛ البته تعداد کمی این دفترچه‌ها برای استفاده و چاپ برگشت.

 فخرزاده افزود: این روند از سال ۶۳ که من مسول خاطرات جنگ شدم تا پایان جنگ ادامه داشت البته اواسط جنگ جهاد سازندگی این روند را آغاز و به این کار اهتمام داشتند.

مدیر دفتر تاریخ شفاهی حوزه هنری عنوان کرد: در ابتدای جنگ خارجی‌ها مانند بی بی سی و هاروارد و دیگر سازمان‌ها و کشور‌ها فعالیت‌های زیادی در ضبط تاریخ شفاهی کردند و با افراد رژیم شاه گفت‌وگو‌هایی انجام دادند و از نگاه خودشان ضبط می کردند و به دنبال این بودند که پدیده انقلاب اسلامی را بشناسند.

انجام مصاحبه در تاریخ شفاهی بدترین نگاه به این حوزه است

حبیب الله اسماعیلی از مورخان و نویسندگان تاریخ انقلاب با اشاره به اینکه بعد از انقلاب اسلامی، اقدامات بزرگی در زمینه تاریخ شفاهی انجام شده است، گفت: انجام مصاحبه در تاریخ شفاهی برترین نگاهی است که به این موضوع وجود دارد.

وی ادامه داد: سه دوره متفاوت در موضوع تاریخ وجود دارد، یکی مورخان تاریخی بودند که بنا به وظیفه ذاتی خود دست به تاریخ می‌بردند و تاریخ نگاری می‌کردند، در نیمه قرن ۱۹ یک رویکرد جدیدی به وجود آمد و آن توجه به سند است و از آن به بعد آرشیو و اسنادی شکل گرفت.

اسماعیلی افزود: در دهه ۵۰ میلادی که دوره سوم آن این موضوع است، نیاز به گفتار افراد عادی و شکل گیری تاریخ شفاهی به وجود آمد که این موضوع همزمان با اختراع ضبط صوت انجام شد. تصور می‌شود که تاریخ شفاهی یعنی خاطرات و این نگاه درستی نیست.

این نویسنده با بیان اینکه باید به سمت نهاد‌ها و موضوعات تغییر جهت بدهیم و از کنشگران دور شویم، گفت: امروز تصویر به کلمه تغییر جهت داده شده و باید تاریخ شفاهی را به صورت تصویری و مستند ارائه دهیم.

مرتضی میردار نیز به عنوان آخرین سخنران این نشست با بیان اینکه ما برای اینکه در زمینه تاریخ شفاهی کار را بهتر انجام دهیم به اسلوب گذشتگان نیاز داریم، گفت: کسی که قرار است برای تاریخ شفاهی کار علمی کند باید تاریخ و جغرافیا و موضوعات مختلف را بداند و با اطلاعات و دانش به سمت موضوع برود تا بتواند بهترین اطلاعات را از افراد بگیرد و به جامعه هدف ارائه کند.

انتهای پیام/ 241