گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: جمع‌آوری اسناد دفاع مقدس از ضرورت‌هایی است که باید نسبت به آن اهتمام داشته باشیم. تولید هر کالای فرهنگی در حوزه دفاع مقدس نیازمند رجوع به اسناد دفاع مقدس است تا ما را از خطر تحریف مصون بدارد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به‌عنوان مهم‌ترین نهاد فعال در حوزه دفاع مقدس جمع‌آوری و انتشار اسناد دفاع مقدس را عهده‌دار است و همواره کوشیده تا به‌عنوان مرکزی برای مراجعه هنرمندان، نویسندگان، محققان و پژوهشگران عمل کند.
بر این اساس، در آستانه هفته دفاع مقدس و در حاشیه بازدید سردار «علی‌محمد نائینی» رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس از «خبرگزاری دفاع مقدس»، گفت‌وگویی با وی در خصوص پیشینه، چشم‌انداز و برنامه‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس انجام شد که در بخش اول به تاریخ شفاهی راویان از اولویت‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و چشم‌اندازهای مرکز اسناد پرداخته شد، در بخش دوم نیز در خصوص برنامه‌های مرکز اسناد گفت‌وگو شد، همچنین در بخش سوم در خصوص سیاست‌های مرکز اسناد یحث شد. در بخش پایانی این مصاحبه درباره مفهوم دفاع مقدس و مسائل مربوط به آن بحث شده که در ادامه می‌خوانید:
دفاع‌پرس: چرا آغاز جنگ تحمیلی را به عنوان هفته دفاع مقدس می‌شناسیم؟
کاری که ما در جنگ تحمیلی انجام دادیم، دفاعی بود که برابر یک جنگ نیابتی صورت گرفت به عبارت دیگر تحمیل جنگ خواست و اراده جهانی بود و کشور‌های منطقه نیز چون از انقلاب اسلامی ایران احساس خطر می‌کردند با صدام که بیشترین انگیزه برای حمله به ایران را داشت، همکاری کردند؛ بنابراین وقتی نگاه می‌کنیم به آن دوران می‌بینیم در شرایطی که در کشور بازدارنگی دفاعی و ثبات سیاسی وجود نداشت، ارتشی مجهز، با انگیزه و دارای حمایت قدرت‌های استکباری و کشور‌های منطقه‌ای، تهاجم همه جانبه‌ای را به سوی سرزمین‌های غربی کشورمان آغاز کردند و حدود 25 هزار کیلومتر مربع از سرزمین‌های غربی کشور را اشغال کردند.
آنها بر این باور هم بودند که می‌توانند به راحتی خوزستان را به تصرف درآوردند و با این کار حداقل انقلاب اسلامی ایران از رفتار‌های انقلابی خود دست بر می‌دارد و یا به جهت آن که خوزستان موقعیت استراتژیک دارد، اشغال آن منجر به براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران می‌شود؛ پس این جنگ بر اساس برآورد‌هایی که دولت بعث عراق داشت، به ملت ایران تحمیل شد.
اما امام این جنگ تحمیلی را به فرصت تبدیل کرد و از موضع ولی فقیه و با عمق نگاه راهبردی و اعتقادی که مردم نسبت به امام داشتند، شوک ناشی از جنگ را خنثی ساخت و با سخنانی که بیان کرد، جامعه را علیه دشمن بعثی برانگیخت و همه برای دفاع آماده شدند.
از سوی دیگر چون راهبرد امام دفاع در برابر تهاجم بود، آن دفاع با اعتقادات مردم و فرمان ولی فقیه و عاشورا پیوند خورد و بدین ترتیب جنگ به نبردی اعتقادی تبدیل شد. پس ماهیت اعتقادی جنگ عامل برانگیختن مردم شد و امام جنگ را به جنگ کفر و ایمان تبدیل کرد.
لذا وقتی به آرایش نظامی دشمن نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که تمام برآورد‌های نظامی آنها درست بود، ولی این معادله را امام به هم ریخت و به دنبال آن یک دفاع مقدس همه جانبه شکل گرفت.
دفاع‌پرس: چه اتفاقی افتاد که صدام یک سال و نیم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به فکر حمله نظامی به کشورمان افتاد؟
وقتی انقلاب اسلامی در ایران به پیروزی رسید صدام همان روز‌های ابتدایی انقلاب برآوردی برای خود داشت که خلائی در سطح منطقه به لحاظ معادله قدرت به وجود آمده است، زیرا نظام شاهنشاهی ایران یکی از ارکان تضمین کننده منافع غرب در منطقه بود که با وقوع انقلاب اسلامی، این ساختار قدرت به هم ریخت.
وقتی این ساختار به هم ریخت، جریانات معارض انقلاب در داخل کشور نیز با تحرکاتی که به وجود آوردند، کشور بی ثبات شد و در عرصه سیاسی هم چالش‌هایی بین نیرو‌های انقلاب و لیبرال‌ها در نحوه اداره امور کشور صورت گرفت.
ارتش شاهنشاهی که ارتش تعیین کننده‌ای در منطقه بود با فروپاشی رژیم، عقبه‌های پشتیبانی خود یعنی آمریکایی‌ها که در بخش آموزش، سازماندهی، تامین تسلیحات و مستشاری حضور داشتند را از دست داد و بخشی هم از فرماندهان ارتش از کشور فرار کردند و بخشی نیز اعدام شدند لذا در این شرایط سازمان ارتش تضعیف شد. به همین جهت ارتش به لحاظ سلسله مراتبی و روحی هم دچار مشکلاتی شد. همچنین ارتش در آن سال‌ها هنوز با فضای انقلاب هماهنگ نشده بود.
البته حوادث مختلفی هم در کشور برای فروپاشی نظام طراحی شده بود، ولی چون روش‌هایی که طراحی کرده بودند به براندازی منتهی نشد، اراده جهانی برای جنگ علیه جمهوری اسلامی شکل گرفت.
پس باید محیط داخلی، منطقه‌ای و جهانی را بررسی کنیم و در این بررسی‌ها متوجه می‌شویم کشوری مثل عراق با مدیریت فردی مثل صدام و تفکری مثل حزب بعث عراق، زمینه و انگیزه‌های فراوانی را برای پذیرش ماموریت آغاز جنگ نیابتی علیه مردم ایران، دارد.
براین اساس زمینه‌های اختلاف تاریخ بهانه‌ای برای آغاز جنگ عراق علیه ایران شد؛ عراق، چون مشکل ژئوپلتیکی داشت براین باور بود که می‌تواند این مشکل را در برابر ایران تضعیف شده با انقلاب اسلامی رفع کند و بدین ترتیب به دریا راه یابد و سواحل خود را از اروند تا شمال خلیج فارس توسعه دهد؛ یعنی صدام برای شروع جنگ تحمیلی عیله ایران ذهنیت‌های این چنینی داشت.
از سوی دیگر بر این باور بود که به لحاظ وجود مشکلات سیاسی، نظامی و اقتصادی در ایران اسلامی می‌تواند با ارتشی مجهز راحت به هدف‌های بزرگی دست یابد؛ همچنین با نگاه به ساختار قدرت در ۲۰ ماه قبل از شروع جنگ هم متوجه می‌شویم که صدام به تدریج از اردوگاه شرق به سمت اردوگاه غرب گرایش پیدا می‌کند، چون زمینه‌های پذیرش ژاندارمی منطقه را در خود می‌بیند.
پس روحیه صدام، توسعه طلبی حزب بعث و احساس خطر از صدور انقلاب اسلامی عواملی بود که موجب شد تا صدام این نیابت را بپذیرد و به دنبال آن کشور‌های منطقه هم برای کمک به او وارد شوند.
دفاع‌پرس: چرا از آثار مرتبط با جنگ تحمیلی که توسط محققین و نویسندگان سایر کشورها منتشر شده، ترجمه‌های کمی وجود دارد؟
متاسفانه در حوزه بین الملل هم در ترجمه برخی آثار خارجی به زبان فارسی و هم آثار تولید شده در کشورمان برای مردم سایر کشورها، کوتاهی کردیم؛ طبق تحقیق که شده حدود دو هزار اثر خارجی در رابطه با جنگ تحمیلی در کشور‌های مختلف منتشر شده که بیشتر این آثار دارای جهت گیری‌های خاصی هستند لذا این گونه آثار فقط برای پژوهشگران و محققان مناسب است؛ البته آثار خارجی خوبی هم وجود دارند که توسط پژوهشگران و محققان مستقل و بدون جهت گیری سیاسی به نگارش در آمده که از میان این آثار تعداد ۱۰ اثر را ترجمه کردیم و تعداد دیگری را هم طبق برنامه ترجمه خواهیم کرد.
هرچند مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس طبق برنامه باید تا سال 1400 تعداد 30 اثر خارجی را ترجمه کند، اما هنوز به این نتیجه که 30 اثر خارجی مناسب برای ترجمه وجود دارد، نرسیده‌ایم.
در این رابطه رهبر معظم انقلاب اسلامی دستگاه‌های مختلفی را برای ترجمه آثار دفاع مقدس به زبان‌های خارجی مورد خطاب قرار دادند ضمن اینکه باید گفت: صرف ترجمه به سایر زبان‌ها به معنای آن نیست که مخاطب خارجی با کتاب ترجمه شده ارتباط می‌گیرد به همین جهت با برخی ناشران خارجی ارتباط گرفتیم تا آثار ما را به سایر زبان‌ها ترجمه کنند.
دفاع‌پرس: چرا زمانی که عملیات بیت المقدس به اتمام رسید تا سه سال و نیم بعد یک عملیات موفق نداشتیم؟
راهبرد عملیاتی ما بعد از فتح خرمشهر و از آزادسازی مناطق اشغالی به تنبیه متجاوز در خاک خودش تغییر کرد لذا عراق آرایش دفاعی گرفت و سرزمین‌های خودش را در عمق علیه ما مسلح کرد لذا شناسایی‌هایی که در زمان اشغال خاک کشورمان انجام می‌دادیم را نمی‌توانستیم در خاک عراق انجام دهیم.
نبرد در سرزمین‌های جدید آن هم در عمق عراق نیاز به اطلاعات دقیق راهبردی و تاکتیکی دشات علاوه بر این به نیروی انسانی هم نیازمند بودیم، زیرا جذب نیروی انسانی به علت آن که متاثر از پیروزی‌های رزمندگان اسلام بود، با مشکلاتی مواجه می‌شد براین اساس وقتی توقفی در نبرد به وجود می‌آمد، تاثیر خودش را روی جذب می‌گذاشت.
هرچند در عملیات‌هایی مانند بدر، خیبر و والفجر مقدماتی موفق نبودیم، اما همین عملیات‌ها باعث شد خیلی از اشکالات را رفع کنیم و با سازماندهی جدید توانستیم در عملیات ولفجر8 موفق عمل کنیم همچنین شکل گیری یگان‌های آبی و خاکی و نیروی دریایی سپاه را می‌توان از دیگر نتایج عملیات‌های بدر و خیبر قلمداد کرد.
دفاع‌پرس: آیا مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس برای هفته دفاع مقدس هم برنامه‌ای پیش بینی کرده است؟
امسال در سوم مهر ویژه برنامه رونمایی از حدود ۱۰۰ اثر اسنادی و پژوهشی جدید داریم؛ همچنین دراین برنامه از 43 فرمانده که جمع آوری تاریخ شفاهی آنها تمام شده یا دو سوم آن به اتمام رسیده نیز با اهدای لوح تقدیر و تندیسی توسط فرمانده کل سپاه، تقدیر صورت می‌گیرد و در ادامه از خانواده شهدای همطراز با فرماندهانی که تاریخ شفاهی آنها اخذ شده هم تکریم به عمل می‌آید.
انتهای پیام/ 231
