گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، ادبیات لازمه و مولود هر جنگی است. کمی پس بعد از تجاوز رژیم بعثی عراق به خاک ایران، در حالی که بزرگان فرهنگ و ادب در سکوت مطلق به سر می‌بردند، نویسندگان متعهد جوان آن روزگار پای کار آمدند و از اولین داستان‌های جنگ می‌توان به «مهاجر کوچک» اثری از محمدرضا سرشار اشاره کرد که پیشتاز ادبیات جنگ شد و سال‌ها بعد اهمیت آن شناخته شد و برنده جوایز مختلف ادبی شد به گونه‌ای که منتقدان نیز بر اهمیت آن صحه گذاشتند.
مرتضی سرهنگی که به گفته بسیاری، او را باید پدر ادبیات پایداری بنامیم معتقد است: جنگ‌های دفاعی همان‌گونه که فرماندهان خود را پیدا می‌کند، نویسندگانی را نیز از میان مردم پیدا می‌کند و جنگ یک رزمنده زمانی به پایان خواهد رسید که خاطرات خود را مکتوب کرده باشد. او همچنین درباره اهمیت نگارش خاطرات جنگ تاکید دارد که با مطالعه این خاطرات مردم قیمت زندگی و آنچه امروز دارند را بهتر خواهند دانست.
حالا بعد از حدود سه دهه پس از پایان تجاوز رژیم بعثی عراق با حمایت شرق و غرب، دستاوردهای بسیاری به وجود آمده است که بخش مهمی از آن در عرصه ادبیات بوده است. ظهور ده‌ها نویسنده، خلق بیش از 20 هزار کتاب ادبی در گونه‌های مختلف داستان کوتاه، داستان بلند، داستان کودک و نوجوان، خاطره و تاریخ شفاهی و فعالیت گسترده ده‌ها ناشر تخصصی در حوزه دفاع مقدس و مقاومت را همگی می‌توان از ثمرات این جنگ دانست که برجامانده است.
به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله امام خامنه‌ای (مدظله العالی) «هشت سال دفاع مقدس ما صرفاً یک امتداد زمانی و فقط یک برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی زمانی نیست؛ گنجینهی عظیمی است که تا مدتهای طولانی ملت ما می‌تواند از آن استفاده کند، آن را استخراج، مصرف و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری کند. اینکه تصور بشود که هنر دفاع مقدس در جامعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ما مخاطب ندارد، طالب ندارد، این هم خطای بزرگی است، از اشتباهات فاحش است؛ اگر کسی این را خیال کند. تحقیقاً پرمشتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین آثار هنری بعد از انقلاب در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف، آن آثار هنری است که مربوط به دفاع مقدس بود؛ چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی فیلم و سینما، چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کتاب، خاطره، داستان.»
برگزاری 9 دوره نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس، اجرای پویش‌های مطالعاتی مردمی با محوریت کتاب‌های دفاع مقدس و ده‌ها و صدها فعالیت مردم‌نهاد با محور ادبیات دفاع مقدس و پایداری لزوم برنامه‌ریزی و توجه بیشتر به این ژانر ادبی را می‌طلبد. برخی از کتاب‌های نویسندگان مطرح این حوزه مانند حمید حسام، سعید عاکف، بهناز ضرابی‌زاده، حمید داوودآبادی، احمد دهقان و سایر نویسندگان ده‌ها بار به تجدید چاپ رسیده است و به تیراژ صد هزار و گاه تا میلیون رسیده است.
درخشش داستان‌های دفاع مقدس در جوایز معتبر داخلی چون «جایزه ادبی جلال آل احمد» که بارها نویسندگان دفاع مقدس مفتخر به دریافت آن شده‌اند و چاپ این آثار به زبان‌های مختلف در کشورهای عربی و اروپایی همگی گواه بر این است که نویسندگان دفاع مقدس در میان سایر نویسندگان کشورمان جایگاه مهم و قابل توجهی دارند و این آثار به لحاظ ادبی توانسته‌اند نظر منتقدان و صاحب‌نظران را جلب کند.
وجود جشنواره‌های ادبی مرتبط با این حوزه مانند «جایزه ادبی شهید غنی‌پور»، «جشنواره داستان کوتاه یوسف» و «دو سالانه انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس» نیز مجالی است که نویسندگان این عرصه فعالیت‌های خود را مورد ارزیابی داوران و کارشناسان ادبیات قرار می‌دهند که موجب تقویت جریان ادبی دفاع مقدس و مقاومت خواهد شد.
مقابله با تحریف با ادبیات دفاع مقدس
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و دست‌اندرکاران اردوهای راهیان نور کشور، فرمودند: «فراموشی» و «تحریف» دو آسیب و خطر بزرگی است که در کمین هر حادثه بزرگ تاریخی قرار دارد و نخبگان، فرزانگان و دست اندرکاران عرصه دفاع مقدس، با شناساندن دقیق این ذخیره و گنجینهی فرهنگی، اجازه ندهند این حماسه دستخوش فراموشی و تحریف شود.
بدون شک ادبیات دفاع مقدس قالبی خواهد بود که خواسته و یا ناخواسته بتوان از بستر آن برای تحریف تاریخ دفاع مقدس استفاده کرد و تاکنون نیز آثار متعددی وجود داشته که پس از چندین مرحله تجدید چاپ، نویسندگان آن به اشکالات آن اذعان داشته‌اند.
جلوگیری از تحریف دفاع مقدس نیازمند ساز‌وکارهای سازمان یافته و منسجم بین دستگاهی است که با مشارکت دستگاه‌های همچون بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ناشران محقق خواهد شد. طبیعتاً پرداختن به مسئله مهمی چون جنگ هشت ساله به قدری مهم است که لازم است برای جلوگیری از تحریف آن، هزینه و وقت و حتی شورایی برای صدور مجوز چاپ آن ایجاد کرد.
تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی بر لزوم جلوگیری از تحریف دفاع مقدس نشان می‌دهد اردوگاه دشمن از نفوذ برای وارونه نمایش دادن این تاریخ سراسر افتخار برنامه‌ریزی و اقدام کرده است. لذا بر متولیان فرهنگی کشور و به طور خاص متولیان اصلی ادبیات دفاع مقدس در مجموعه‌های مختلف دولتی و خصوص تکلیف است که نسبت به این مهم اهتمام داشته باشند و در راستای جلوگیری از تحریف مهمترین مقطع تاریخی کشور همکاری لازم را به عمل آورند.
آزادسازی اطلاعات و ادبیات پایداری
عدم آزادسازی اطلاعات دفاع مقدس و وجود طبقه‌بندی‌های اطلاعاتی در خصوص جنگ همواره یکی از دلایلی بوده است که نویسندگان دفاع مقدس را با مشکلات زیادی روبرو کرده چراکه برای پرداختن به برخی از عملیات‌ها و اتفاقات جنگ دسترسی به منابع دسته اول لازم است درحالی که اهالی قلم در این عرصه با محدودیت منابع روبه‌رو هستند و برای نوشتن یک اثر داستانی به برخی از روایت‌های تاریخی اکتفا کنند که خود می‌تواند زمینه‌ای برای تحریف تاریخ و یا دلسردی نویسندگان باشد.
علیرغم اینکه بارها مسوولین بر عدم طبقه بندی اسناد دفاع مقدس تاکید داشته‌اند اما هنوز پاسخ‌های محکم و مبتنی بر سند برای بسیاری از سوالات پیرامون جنگ وجود ندارد و این ابهامات آغاز یک بهانه برای سوژه‌های رسانه‌های معاند جهت ایجاد شبه در تاریخ دفاع مقدس است.
ادبیات دفاع مقدس و تنوع موضوعی
ادبیات دفاع مقدس طی چهار دهه گذشته به دلیل تنوع موضوعات توانسته یکی از جذاب‌ترین گونه‌های ادبیات بومی کشور محسوب شود. لازمه استخراج از گنجینه دفاع مقدس قطعاً تنوع موضوعی اتفاقات جنگ است تا خواننده با یک‌سری خاطرات شبیه روبرو نباشد لذا پرداختن به خاطرات مسوولین اطلاعاتی، یگان‌های ارتش، عدم فتح‌ها در عملیات‌ها و تشریح این اتفاقات می‌تواند اتفاقی برای روند ادامه موفقیت‌های ادبیات دفاع مقدس باشد.
تقویت نقد ادبی و جلوگیری از تحریف
نقد ادبی یکی از مهمترین بخش‌های رونق دهنده به ادبیات خواهد بود. اتفاقی که بعد از چهار دهه پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران هنوز در مجامع ادبی جدی گرفته نشده است. نقد اتفاقی است که نیازمند حمایت همه‌جانبه دستگاه‌های دولتی و خصوصی برای تقویت ادبیات خواهد بود.
برگزاری جلسات نقد اگر چه موجب معرفی و هر چه بهتر دیده شدن یک اثر خوب خواهد بود، از طرفی نیز موجب می‌شود یک کتاب از ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد و اگر اتفاقی در راستای تحریف تاریخ در آن رخ داده باشد، به گوش نویسنده و متولیات فرهنگ و تاریخ برسد.
کم رونق شدن جریان نقد ادبی را می‌توان مصداق نفوذ فرهنگی دانست چراکه در بستر بی توجهی نفوذ فرهنگی و تحریف شکل خواهد گرفت و قطعاً اگر جایگاه نقد نازل باشد، بستر و شرایط برای نفوذ و تحریف به راحتی فراهم خواهد آمد. به نظر می‌آید برگزاری سلسله نشست‌های نقد ادبی یکی از اتفاقات فراموش شده جریات ادبیات دفاع مقدس است که مورد غفلت و کم توجهی قرار گرفته است.
تقویت ویترین فروش؛ تقویت ادبیات پایداری
ویترین فروش یکی از مهمترین لوازم توسعه ادبیات پایداری در کشور است. متاسفانه طی چهار دهه گذشته به دلیل سیاست‌های غلط اقتصادی فعالان حوزه توزیع کتاب و کتابفروشی‌ها در نقاط مختلف ایران مجور به تغییر کاربری از حرفه خود شده‌اند و همین امر باعث شده تا سرنوشت کتاب‌فروشی‌های زیادی در سطح کشور به تعطیلی ختم شود.
توسعه کتابفروشی‌ها در سراسر ایران، قطعاً یکی از عوامل توسعه صنعت نشر و رونق ادبیات پایداری خواهد شد که متاسفانه هیچ دستگاهی در این زمینه متولی کار نیست و با وجود تصویب عدم دریافت هزینه‌ها از سوی شهرداری‌ها و دستگاه‌های مالیاتی همچنان در گوشه و کنار ایران شاهد برخوردهای نامناسب با صنف کتابفروشان هستیم.
ادامه جریان ادبی دفاع مقدس با مدافعان حرم
حضور مستشاری جوانان رزمنده ایرانی در دفاع از حرم‌های مطهر در سوریه و عراق باعث امتداد داده شدن جریان ادبی مقاومت شد به گونه‌ای که بسیاری از ثار ادبی خلق شده چند سال گذشته به زندگی‌نامه شهدای ایرانی در جریان مقاومت پرداخت. هم نسل بودن شهدای مدافع حرم با جوانان امروز را شاید بتوان به عنوان مزیت نسبی آثار ادبی این سال‌ها نسبت به آثار ادبی دوران دفاع مقدس دانست.
استقبال از خاطرات شهیدان مدافع حرم «مجید قربانخانی» با عنوان «مجید بربری»، کتاب «یادت باشد» خاطرات شهید مدافع حرم حمید سیاهکلی مرادی و زندگی‌نامه شهید محسن حججی با عنوان «سربلند» و ده‌ها کتاب این حوزه توسط قشر جوان نشان می‌دهد، جریان ادبی مقاومت ظرفیت‌های جدیدی را پیش رو دارد که باید نسبت به آن اهتمام ویژه‌ای داشت.
انتهای پیام/ 121
