گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: انقلاب اسلامی ایران دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خود است. از جمله مولفه‌های تأثیرگذار در انقلاب اسلامی می‌توان به فرهنگ ایثار و شهادت اشاره کرد. زمینه‌های شکل‌گیری ایثار و شهادت به‌عنوان یکی از ابعاد اصلی جهاد و مبارزه علیه باطل، به صدر اسلام و شاید همزمان با تولد اسلام بازگردد.
اما این مفهوم در زمان‌هایی بازتولید و بازسازی شده است. اگر ابتدای شکل‌گیری آن را از زمان درخشش اسلام و جنگ‌های پیامبر (ص) و بعد از آن جنگ‌های حضرت علی (ع) بدانیم، نقطه اوج و تاریخی‌ترین لحظات آن، عاشورای سال ۶۱ هجری است که این مفهوم رسمیت یافت و نهادینه شد و بعد از آن در عاشورای هر سال، بستر استمرار آن فراهم شد.
از آن زمان به بعد، این گفتمان فرودی طولانی داشت، ولی دوباره جرقه‌های آن در انقلاب مشروطیت روشن شد و پس از وقفه‌ای نسبتاً طولانی، در نهایت در خرداد ۱۳۴۲ شمسی اوج گرفت. در نهایت انقلاب اسلامی با الگوگیری از مولفه‌ها، نماد‌ها و اسطوره‌های عاشورایی، آغاز شد و رشد کرد و به پیروزی دست پیدا کرد؛ بنابراین مفهوم ایثار و شهادت بازتولید شد و همچنان نیز ادامه دارد.
از اوایل قرن اخیر در ایران سه گفتمان گوناگون مطرح بوده و گروه‌های اجتماعی را به سوی خود فرامی‌خوانده است. در این بین مبلغان گفتمان ناسیونالیسم، سوسیالیسم و اسلام سعی می‌کردند با نشان دادن جامعه مطلوب خود پیروان بیشتری را جلب کنند. با این حال تنها گفتمان مسلط در جریان انقلاب، همان گفتمان اسلامی و شیعی بود که از عناصر آن می‌توان به ایمان، قدرت رهبری، قیام یکپارچه مردم، وجود مراکز آگاهی بخشی، مشخص بودن را آینده، ایثار و شهادت، پیشتاز بودن روحانیت مبارز، نگاهی تازه به دنیا، اصلاح امور و روحیه انقلابی، عدالت اجتماعی، استقلال، آزادی، توجه به مقام زن و... اشاره کرد.
زهد و دنیاگریزی از خصوصیات برجسته امام خمینی (ره) محسوب می‌شد، بنابراین طبیعی است که فرهنگ شهادت در گفتمان انقلابی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران یک اصل به شمار رود و این از ویژگی‌های ممتاز مکتب معمار بزرگ انقلاب بود که پیروان راستین و مریدان ایشان، شهادت را همچون جهاد به‌عنوان اصلی انفکاک‌ناپذیر از انقلاب خود می‌دانستند. مقصد و مقصود امام راحل خدمت به مردم بود و این نکته را مکرر به ملت ایران اعلام می‌کردند و می‌گفتند «من خادم شما و خدمتگزار شما هستم».
از آنجایی که مردم به صداقت گفته‌های رهبر خویش ایمان و اعتقاد داشتند، بنابراین آرمان و آرزو‌های خود را در افکار، اندیشه‌ها و سخنان امام خمینی (ره) دیدند و پشت سر امام راحل حرکت می‌کردند که نتیجه این پیروی بی‌چون و چرا، پیروزی انقلاب اسلامی بود.
اما در میان گفتمان و مفهوم ایثار و شهادت از مهمترین ویژگی‌ها و مفاهیمی بود که در انقلاب اسلامی وجود داشت. ایثار از مفاهیمی است که ابعاد مختلفی را دربرمی‌گیرد و این خصیصه والای انسانی در همه بخش‌های زندگی انسان حضور و بروز دارد. در ابعاد فردی، اجتماعی و بخش‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و ... و نمونه‌های آن را فراوان می‌توان یافت.
ایثار در لغت چنین آمده است: «ایثار، برگزیدن غرض دیگران را بر غرض خویش مقدم داشتن، منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم داشتن، و این کمال درجه سخاوت است. کرامت کردن، ایثارگری آن است که ایثار می‌کند یا آماده ایثار است». برخی نیز معتقدند مقوله ایثار و شهادت، یک فرایند است.
وقتی از ایثار و شهادت به‌عنوان فرایند یاد می‌شود، فعالیت‌هایی موردنظر است که در زمان جریان دارد و با اعمال متعدد متوالی در ارتباط است و شهادت‌طلبی برای نشان دادن این بخش مناسب‌تر است. این ویژگی از مفهوم شهادت‌طلبی، بحث پایان ناپذیری را با خود به‌دنبال دارد و شهادت مرتبه عالی ایثار محسوب می‌شود، ولی از راه‌های مختلف حاصل می‌شود، لذا این‌طور می‌توان گفت که افراد با شهادت خود، به جایگاه والایی می‌رسند.
ملت ایران نیز در دوران انقلاب اسلامی با شناخت همین روحیه و اینکه افراد با شهادت خود به مقامی والا دست پیدا می‌کنند، برای سرنگونی نظام استبدادی که هیچ بویی از معنویت نبرده بود، تلاش کردند و برای مبارزه با رژیم پهلوی هیچ ترسی از از دست دادن جام خود نداشتند، چراکه مبارزه ملت ایران با رژیم پهلوی، مبارزه حق علیه باطل بود؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مفهوم ایثار و شهادت، نمادهای بنیادین گفتمان انقلاب اسلامی هستند.
انتهای پیام/ 117
