به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس، احوالات ژوژمانهای هنری دانشگاهها و مباحث پیرامون وضعیت هنرهای تجسمی پرسان پرسان ما را به دفتر "سید محمد فاطمی" استاد طراحی دانشگاه هنر کشاند. وی نشانههای علاقهمندیش به هنر را از دوران کودکی جستجو کرد و در لابهلای خاطراتش از نقاشیهای که روی لباسها همکلاسیهایش کشیده بود، گفت.
استاد فاطمی امروز حدود ۱۵ سال است که در دانشگاه هنر مشغول تدریس طراحی است و شاگردان زیادی را تربیت کرده است. اوضاع هنر و نقاشی را در طی این مدت به خوبی رصد کرده و اشراف خوبی بر مسائل پیرامون موضوعات هنری دارد که در این گفتوگو به بخشی از آن میپردازیم.
وی معتقد است همه هنرها در شاخههای مختلف تجسمی پتانسیل خاص خود را برای پیشبرد اهداف انقلاب دارند؛ عکاسی، نقاشی، گرافیک و...میتواند در پیشبرد اهداف انقلاب و شناخت دفاع مقدس کمک کنند و به فراخور جنس کار هنری یک اثر این قدرت را دارد که انقلاب و دفاع مقدس را نمایش دهد و نمیتوان گفت کدام از دیگری بهتر و بدتر است.
او میگوید: یکی از کارکردهای هنر این است که نسل آینده میتواند با مراجعه به اثرهای هنری، انقلاب و دفاع مقدس را درک کند و همه این کارها سازنده و کاربرد خاص خودش را دارد.
استاد طراحی دانشگاه هنر میگوید: دغدغه کار فرهنگی و هنری در کشور پایین است، برخی از مسئولین فکر میکنند چون امروز انقلاب شده و نظام اسلامی حاکم است، کافی است و نباید کار فرهنگی انجام داد. در صدا سیما شبکههای مختلف مربوط به ورزش به وجود آمده است اما شبکهای که اختصاصی به هنر بپردازد وجود ندارد، به گونهای که هنر را به مردم بشناساند و دید بصری مردم را بالا ببرد و جامعه را به هنر علاقمند کند.
استاد فاطمی تاکید دارد که هنر این ظرفیت را دارد که به عنوان یک مرکز تفریحی برای خانوادهها کاری داشته باشد و خانوادهها برای دیدن گالریهای نقاشی به عنوان یک تفریح سالم به مناطق مختلف کشور سفر کنند.
برای شنیدن حرفهای کارشناسانه، تازه، شنیده نشده، شجاعانه، و دقیق این استاد با سابقه و دغدغهمند چند ساعت در اتاق کارشان همراه بودیم که شما علاقمند به عرصه هنر را نیز به شنیدن این گفتوگو دعوت میکنیم.
روند انقلاب فرهنگی در دانشگاهها
"سید محمدفاطمی" استاد طراحی دانشگاه هنر معتقد است زمانی حضرت امام(ره) دستور به اجرای انقلاب فرهنگی دادند و دانشگاهها برای تحقق این مسئله مهم تعطیل شدند تا اساتیدی که دیدگاههای درستی ندارند و با نظام مخالف هستند پاک سازی شوند و در دروس مباحث جدیدی جایگزین و استاد متعهد تربیت شود تا روند و شکل دانشگاه با انقلاب همخوانی داشته باشد. ولی این اتفاق رخ نداد. حرکتهایی در رابطه با انقلاب فرهنگی انجام شد اما آنطوری که بتوان اساتیدی که مشکل اخلاقی و دینی داشتند از مجموعه دانشگاه تصفیه بشوند خیلی کم انجام شد. در مقاطعی فقط فکر کردیم انقلاب فرهنگی در دانشگاه انجام شده است.
دفاع پرس: جوانان انقلابی در تغییر ماهیت هنر به سوی هنر انقلاب چقدر تاثیر داشتند و امروز وضعیت چگونه است؟
اوایل انقلاب جوانان انقلابی با ورود در هنر انقلاب مکتب فرهنگی جدیدی را پایه ریزی کردند و بسیاری از آن جوانان در عرصه هنر صاحب سبک شدند که از جمله آنها میتوان از "ناصر پلنگی"، "ایرج اسکندری"، "حبیب الله صادقی"، "عبدالحمید قدریانی"، "مصطفی گودرزی"، "مصطفی ندرلو" و دیگر عزیزانی که در خاطر ندارم نام برد.
پس از چندی اساتیدی که با پیروزی انقلاب از کشور رفتند دوباره بازگشتند و فعالیتشان را از سرگرفتند و وضعیت دانشگاه را به حالت گذشته در آوردند. تعداد زیادی از اساتیدی که امروز در دانشگاههای هنر مشغول تدریس هستند کسانی هستند که در دوران انقلاب و جنگ از کشور رفتند کردند و تحصیلات عالیشان را در خارج از کشور انجام دادند و امروز محیط را مناسب دانستند و دانشگاه آنها را جذب کرده و عملا شرایط و محیط دانشگاه دست آنهاست و این تغییر قابل حس است.
دفاع پرس: سرفصلهایی که اساتید دانشگاههای هنر ارائه میکنند چقدر مطابق با انقلاب است؟
در کلاسهای هنر مطالبی که به دانشجویان آموزش داده میشود در راستای انقلاب و دفاع مقدس نخواهد بود، ما در دانشگاهها شاهد هستیم، کارهای تجسمی، عکاسی، گرافیک و نقاشی خیلی از فعالیتهای هنری همه در سمت و سوی مسائل غیر اخلاقی پیش میرود.
بررسی ژوژمانهای آخر سال دانشکدههای هنر در رشتههای عکاسی، گرافیک، نقاشی، طراحی، مجسمهسازی و... هر بینندهای را متوجه میکند که سیستم هنرهای تجسمی به چه شکل و شمایل پیش میرود و چه مطالبی را به دانشجویان ارائه میدهد و دانشجویان هنر چگونه هدایت میشوند، مطمئنا این هدایتها در راستای انقلاب و دفاع مقدس نیست.
به دلیل حضوری که در کلاس دانشگاه دارم و صحبتهایی که با دانشجویان و مباحثی که مطرح میکنند متوجه القاء عقیده، ضدیت و برداشتهای غلط برخی از اساتید از جمهوری اسلامی هستیم که دانشگاه را مورد هدف قرار دادهاند. این نوع کارها فقط مختص به مباحث سیاسی هست. در بعد اخلاقی نیز شاهدیم تعاملات و ارتباطات اخلاقی که وجود دارد تماما در حال بازگشت به فضای دانشگاهی قبل از انقلاب است البته بیشترین عامل آن نیز عدم نظارت صحیح است چون امروز هیچ نوع نظارتی در دانشگاه متوجه رفتارهای اساتید نیست.
دفاع پرس: آیا مشکل امروز دانشگاه با تغییر مدیریت حل شدنی است؟ و خروجی پروژههایی که به دانشجویان ارائه میشود چطور است؟
با عوض شدن رئیس دانشگاهها هیچ نوع تحولی در سیستم مدیریتی میانی، اساتید و سیستم دانشجو رخ نمیدهد. وقتی در راس مدیریت دانشگاه هنر تغییری انجام میشود، یک مدیری عوض میشود و سه، چهار سال مدیریت میکند و صرفا یک جایگاهی غصب میشود ولی مطمئنا کاری در پیش برد اهداف انقلاب انجام نخواهند داد؛ پروژههای که اساتید به دانشجویان واگذار میکنند توسط آنها خط داده میشود. هیچ پرژهای در شاخههای نقاشی، گرافیک، عکاسی، مجسمه و فیلم... در سطح دانشگاه به دانشجو محول نمیشود که در راستای انقلاب و مقاومت باشد.
اساتید دانشگاهها یک شیفتگی در دانشجویان برای تمایل به غرب شکل میدهند که بگویند در ایران مباحث هنری مورد توجه قرار نمیگیرد، ما با هنرهای مدرن مشکلی نداریم چون این نوع هنر باید وارد ایران شود. ولی ورود هنرهای مدرن مانند مسئله ورود تکنولوژیهای دیگری است که وارد کشور شده اما فرهنگ کشور آمادگی ورود آن را نداشته و فرهنگسازی برای به کارگیری کارکرد درست آن را نداشتهایم. به همین دلیل است که خطا و اشکالات زیادی پس از ورود هنرهای مدرن در کشور به دلیل ناآشنایی با آن به وجود میآید. علت نارضایتی ما برای ورود این دسته از هنر این است که بدون فرهنگسازی و آمادگی جامعه تبعاتی به وجود خواهد آمد که بعد از ورود با آن مواجه میشویم.
هنرهای مدرن با وجود اینکه در دانشگاه تدریس میشود اما شبیه تکنولوژی است که آموزش صحیح برای کاربردی کردن آن در جامعه انجام نشده است و بلکه فقط به سلیقه اساتید به فراخور آن علاقه شخصی استاد که شیفته غرب و سیستم خارج ایران است در متون درسی ارائه میدهند و نهایتا دانشجویان را به آن سمت پرورش میدهد.
دفاع پرس: تدریس این سبک هنری در دانشگاه چقدر بر طرز فکر دانشجویان و نهایتا ژوژمانهای آنها تاثیر گذاشته است؟
قطعا تدریس سبک هنرهای مدرن تاثیر زیادی بر نوع نگاه دانشجو خواهد داشت. به عنوان نمونه نمایشگاه عکاسی دانشجویان هنر وارد فضای خصوصی دانشجویان شده است و استاد به آنها این اجازه را داده است که دانشجو فکر کند میشود فضای خصوصی خوابگاه دخترانه نیز به عنوان موضوعی برای ارائه کار برای ژوژمان قرار بگیرد، باید افسوس خورد. چرا یک استاد اجازه میدهد که عکسهای خصوصی دانشجویان وارد ژوژمان شود؟!
در برخی از ژوژمانهای دانشجویان نمایشگاههایی از آثار حریم خصوصی خوابگاههای دخترانه وجود داشت که دانشجو را به این نتیجه میرساند که ورود به حریم شخصی هم میتواند یک عکس برای ارائه به استاد شود.
بسیاری از این اتفاقات زیرپوستی انجام میشود و زمانی خودش را نشان میدهد که نمیتوان جلوی آن را گرفت و برخورد با آن سخت شود، استاد راهنما وقتی با کارهای غیر اخلاقی مشکلی ندارد. نتیجه میگیریم، انقلاب فرهنگی در دانشگاهها باید پیگیری شود. تا اصولی که رهبر انقلاب پیگیر آن بود محقق شود البته کسی مصمم بر اجرایی کردن انقلاب فرهنگی در دانشگاه ها نیست، مهمترین مشکلی که باعث شده در دانشگاه رویکرد انقلاب کمرنگ شود این است که مدیران سعی میکنند به دنبال راضی نگه داشتن همه سلیقههای موجود در دانشگاه باشند و اصل و اصول اصلی انقلاب نادیده گرفته می شود.
مدیران ما معتقدند باید همه را راضی نگه داشت این موجب ایجاد مشکلاتی در دانشگاهها در بخشهای تجسمی و کاربردی و حتی سطح تعاملات و روابط بین استاد با دانشجو و دانشجو با دانشجو شده که نمیتوان برای آن کاری کرد چرا که کسانی که باید از این رفتارها مواظبت کنند، عقب نشستهاند و کاری از پیش نمیبرند و رئیس دانشگاهها هم هیچ قدرتی نسبت به این کارها ندارند.
مسئولین باید با کسانی که مشکل اعتقادی و سیاسی دارند برخورد کنند اساتید عامل تحریک دانشجویان در سناریوهای مشخصی هستند، مباحث سیاسی مطرح در دانشگاهها رویکرد اسلامی ندارد و به سمت بهتر شدن نیز نمیرود چرا که اساتید انقلابی در حال کم شدن هستند و جایگزین آنها اساتیدی خواهند بود که دست پرورده انگلیس و امریکا خواهند بود که مشکلاتی را در دانشگاهها به وجود خواهند آورد.
دفاع پرس: علت متوقف شدن جریان فرهنگی دانشگاهها چه بوده است؟
نخواستند؛ چون سیاسیون نخواستند انقلاب فرهنگی مورد تاکید حضرت امام(ره) و رهبری به شکل درست در دانشگاهها انجام شود و محکم بایستند. نه تنها در هنر بلکه در تمام رشتههای دانشگاهی دیگر کسی انقلاب فرهنگی را دنبال نمیکند.
شعارهای زیادی گفته میشود اما امروز شرایط اجرایی شدن هم وجود ندارد. با ورود اساتیدی که برای خرابی دانشگاه دوباره به ایران سفر کردهاند و در دانشگاه مشغول تدریس هستند اتفاقی در تحول فرهنگی رخ نخواهد داد.
دفاع پرس: عملکرد شواری عالی انقلاب فرهنگی در این سالها چطور بوده است؟
ژوژمانهای دانشگاهها نشان میدهد شواری عالی انقلاب فرهنگی چقدر در دانشگاهها تاثیر داشته است. به عنوان نمونه یکی از مصوبات شواری عالی انقلاب فرهنگی مسئله تفکیک جنسیتی در دانشگاه بود، که حتی راهکار نوع پذیرش دانشجوها برای ایجاد تعادل و نسبت دانشجویان پسر و دختر برای به حد نصاب رسیدن کلاسها رعایت شد اما هیچ دانشگاهی این مصوبه را اجرا نکرد! یعنی نتوانستند اجرا کنند. برخی از دانشگاهها آن را انجام دادند ولی به دلیل پای کار نیامدن همه دانشگاهها، ورود اساتید، دانشجو و مخالفتهای زیادی که ایجاد شد مصوبه شواری عالی فرهنگی روی زمین ماند و این کار انجام نشد. این یکی از اقدامات مثبتی بود که میتوانست به فضای دانشگاه کمک کند البته انشالله.
متاسفانه در مسئولین نظام نسبت به دانشگاه حساسیت به وجود نیامده است، به دنبال اصلاح دانشگاه نیستند. زمانی بحث انقلاب فرهنگی در دانشگاه مطرح شد دانشگاهها تعطیل شدند و چارچوبی نوشته شد اما پیگیری مصممی پای کار نبود تا اجرا شود.
ادامه دارد...
گفتوگو از ولی منصوریان
سلام
