به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، درک تاریخ انقلاب اسلامی بدون شناخت علل پیدایش آن ممکن نیست. اگر ما نتوانیم ماهیت رژیم پهلوی را به‌درستی بشناسیم قطعاً در بحث چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی نیز با مشکل مواجه خواهیم شد. یکی از مسائلی که می‌تواند باعث ایجاد شناختی درست از رژیم پهلوی شود این است که کدام دستگاه‌ها و نهادهایی سلسله پهلوی را حمایت کردند. مسلماً وقتی دولتی دست‌نشانده باشد دستگاه‌های امنیتی آن‌را نیز بیگانگان تعیین می‌کردند.
سازمان اطلاعات و امنیت کشور که به‌اختصار ساواک خوانده می‌شد زائیده دستگاه‌های امنیتی آمریکا و انگلیس است که تحت نظر آن‌ها شکل گرفت و پرورش یافت. در ایجاد این نیروی ضد مردمی بیش از همه آمریکا نقش داشت تا ایران به‌عنوان پایگاهی مطمئن حافظ منافع نامشروعش باشد. در کتاب «ساواک ـ سازمان اطلاعات و امنیت کشور (1335ـ1357)» نوشته مظفر شاهدی به‌تفصیل درباره شکل‌گیری ساواک پرداخته که قسمت شانزدهم و پایانی آن‌را در ادامه می‌خوانید:
ساواک و ساواکیان در بامداد انقلاب
هرچند طی روزهای پایانی عمر رژیم پهلوی مجلس روبه‌زوال شورای ملی دوره 24 طرح دولت بختیار مبنی بر انحلال ساواک را تصویب کرد، اما هنوز عناصری از ساواک در تهران و سایر شهرها در برابر انقلاب مقاومت‌هایی می‌کردند. به همین دلیل در واپسین روزهای عمر رژیم، حملات انقلابیون به مراکز، ساختمان‌ها و مقرهای ساواک شدت گرفت.
در این میان سقوط مقر اصلی ساواک در منطقه سلطنت آباد تهران و نیز تصرف کمیته مشترک ضدخرابکاری در حوالی میدان توپخانه تهران که مهروموم‌ها مرکز شکنجه‌های ساواک بود، بیش از سایر مراکز در افکار عمومی مردم و رسانه‌ها انعکاس یافت.
مراکز و مقرهای ساواک پس از درگیری‌های خونین به تسخیر انقلابیون درمی‌آمد و برخی اعضا و عوامل ساواک دستگیر می‌شدند و اعلام خبر تصرف این مراکز با شادی توأم می‌شد؛ به‌ویژه این‌که سالیانی طولانی نام ساواک با شکنجه، قتل و مسائلی ازاین‌دست مرادف بود. ازجمله روزنامه کیهان خبر تصرف کمیته مشترک ضدخرابکاری به‌دست انقلابیون را به شرح زیر به اطلاع عموم رسانید:
ساختمان کمیته [مشترک ضدخرابکاری] مرکز عملیاتی مأموران ساواک که طی مهروموم‌های اخیر بزرگ‌ترین شکنجه‌گاه جوانان ایران بوده است، دیروز [22 بهمن 1357] به دنبال یک نبرد 4 ساعته به تصرف مردم درآمد و گروهی از کارکنان آن دستگیر شدند... نیروهای انقلابی در یورش خود به کمیته مشترک شهربانی و ساواک حمله کردند و در سلول‌های نمور و اتاق‌های وحشتناک کمیته مقدار زیادی عکس از جنازه زندانیان سیاسی که در زیر شکنجه شهید شده بودند... پیدا کردند. تعداد زیادی از ابزارهای شکنجه هم در این حمله به‌دست نیروهای انقلابی افتاد.
به دنبال اعلام تصرف کمیته مشترک ضدخرابکاری، بسیاری از مردم برای بازدید از این شکنجه‌گاه مخوف هجوم بردند. اخبار و گزارش‌ها موجود نشان می‌داد که تعدادی از عوامل و اعضای ساواک در تهران و سایر شهرها در واپسین روزهای حکومت پهلوی در درگیری با انقلابیون به قتل رسیده و یا دستگیر و راهی زندان شدند.
انقلابیون و رهبران جمهوری اسلامی ایران علاقه‌مند به شناسایی، دستگیری و پاک‌سازی عناصر وابسته به ساواک از ارکان حاکمیت و دولت بودند و از خطراتی که ساواکیان می‌توانستند با هماهنگی سایر گروه‌های ضدانقلاب برای نظام اسلامی به وجود بیاورند، آگاه بودند، اما در این میان احزاب و گروه‌هایی نظیر سازمان مجاهدین خلق، بهارخواب‌های فدایی خلق، کمونیست‌ها و عناصری از وابستگان به حزب توده خود را به افشای نام و مشخصات اعضا و عناصر وابسته به ساواک و نیز آشکار شدن اسناد و مدارک محرمانه و سر‌ی ساواک مشتاق‌تر نشان می‌دادند.
برخی چنین تحلیل می‌کردند که تلاش گروه‌های چپ و کمونیستی برای افشای سریع نام اعضا و همکاران ساواک طرحی از پیش تعیین‌شده از سوی کا.گ.ب و سفارت شوروی در تهران برای دستیابی سریع و آسان به مراکز، منابع اطلاعاتی و اقدامات ساواک در سالیان گذشته بر ضد شوروی و کا.گ.ب در ایران و سایر مناطق جهان است.
گفته می‌شد کا.گ.ب و محافل وابسته به شوروی قصد داشتند با شناسایی سریع ارتباطات و اقدامات و طرح‌های ساواک، بر مجموعه منابع اطلاعاتی، امنیتی و ضد جاسوسی در ایران اطلاع یابند. در این میان در دی 1358 گروهی موسوم به اتحادیه کمونیست‌های ایران کتابی حاوی فهرست نام و مشخصات حدود 8000 نفر را منتشر کرد که آن‌ها را به عضویت در ساواک و یا همکاری با آن منتسب کرده بود.
در شرایطی که به‌مقتضای وضعیت انقلابی، احزاب و گروه‌های مختلفی با ارائه راه حل‌هایی خواستار رسیدگی به وضعیت ساواک و ساواکیان بودند تا مدت‌ها مردم به دنبال شناسایی و دستگیری اعضا و عناصر وابسته به ساواک بوده و در این میان دادگاه‌های انقلاب اعضای درشت ساواک را محاکمه و به‌تناسب جرائمشان مجازاتی تعیین می‌کردند. طی چند ماه اول پیروزی انقلاب اسلامی تعدادی از اعضای برجسته ساواک دستگیر، محاکمه و به جوخه اعدام سپرده شدند.
در این میان هرازگاه افرادی که از سوی برخی محافل، گروه‌ها و افراد به عضویت و یا همکاری با ساواک متهم می‌شدند، طی اعلامیه‌ها و یادداشت‌هایی در نشریات و روزنامه‌ها، از وابستگی، همکاری و عضویت خود در ساواک تبری می‌جستند. همچنین مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب، افرادی از مستخدمین و اعضای ساواک در تجمعی در مقابل ساختمان نخست‌وزیری، ضمن تبری جستن از جنایات و اقدامات غیرانسانی ساواک خواستار روشن شدن وضعیت استخدامی و آینده کاری و شغلی خود شدند.
ازجمله پدیده‌هایی که مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی رخ‌نمود، شیوع گسترده اتهام افراد و شخصیت‌های مختلف به وابستگی، عضویت و همکاری با ساواک بود. شواهد و قراینی وجود دارد که نشان می‌دهد در بسیاری از موارد این اتهام‌ها بی‌پایه و اساس بود.
انتهای پیام/ 161
