گروه اخبار داخلی دفاع‌پرس_ پوریا کریم‌پور؛ «دیپلماسی اقتصادی» واژه‌ای نه چندان نو در ادبیات تجاری و دیپلماتیک جهان است که اهدافی همچون تنوع در منابع وارداتی، تنوع در کشورهای هدف جهت صادرات، جذب سرمایه، سرمایه گذاری مطمئن و در یک کلام رشد و توسعه اقتصادی را مد نظر دارد، کشورهای غربی از اواسط قرن هجدهم به صورت جدی این مهم را به موازات اقدامات استعماری خود در دستور کار قرار دادند.
ایران با اتکاء به ویژگی‌های ممتاز جغرافیایی، منابع سرشار طبیعی و نیروی جوان و تحصیل کرده، در سه الی چهار دهه گذشته به دنبال بهره‌گیری بیشتر از امکانات و ظرفیت‌های داخلی در عرصه تعاملات اقتصادی جهان با استفاده از ابزار‌های سیاست خارجی بوده است.
به همین دلیل، موضوع دیپلماسی اقتصادی و استفاده از ابزار‌ها و ظرفیت‌های سیاست خارجی برای پیشبرد اهداف توسعه ملی در دولت‌های مختلف پس از جنگ تحمیلی کمابیش مورد توجه قرار گرفت و در برنامه‌های توسعه و اسناد کلان راهبردی کشور نیز انعکاس یافت. اما این همه ماجرا نیست، زیرا صرفاً این اهداف روی کاغذ تحقق پیدا کردند و در عرصه عملیاتی نه تنها نتوانستیم توسعه دیپلماسی اقتصادی را جامه عمل بپوشانیم، حتی در ایجاد بدیهی‌ترین زیرساخت‌ها هم ضعف داشتیم.
دیپلماسی اقتصادی حلقه گمشده روابط خارجی ایران
یکی از معضلات و ضعف‌های کشور ضعف در حوزه دیپلماسی اقتصادی است، عرصه‌ای که شاید ناجی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و خواسته مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی باشد، کارشناسان به عنوان یک نقد سازنده در دهه اخیر بر این موضوع تاکید داشته‌اند که دیپلماسی اقتصادی به عنوان یکی از امور مهم در بسیاری از کشورهای دنیا نتوانسته است، جایگاه خود را پیدا کند.
تشکیل معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه گام اول در توسعه دیپلماسی اقتصادی
اما به مرور زمان پیرو رهنمود‌های رهبر انقلاب و توصیه معظم‌له برای گسترش ارتباطات و تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و همسو چند سالی است که معاونتی تحت عنوان معاونت توسعه دیپلماسی اقتصادی در وزارت امور خارجه تشکیل شده است و در سفر‌های دیپلماتیک جایگاه خود را پیدا کرده است. اما به عقیده کارشناسان و برخی از نمایندگان مجلس به دلیل عقب ماندگی، عدم زیرساخت لازم و عدم نیروی متخصص (رایزن اقتصادی) سرعت پیشرفت در این حوزه بسیار کند است.
مجلس پابه‌پای وزارت امور خارجه در توسعه دیپلماسی اقتصادی
این موضوع نمایندگان مجلس یازدهم را بر آن داشت تا با پشتیبانی از دستگاه دیپلماسی در رسیدن دولت به اهداف خود و بهبود اوضاع اقتصادی مردم گام بلندی بردارد. نمایندگان مجلس اخیرا طرحی تحت عنوان دیپلماسی پارلمانی در دستور کار خود قرار داده‌اند.
این طرح همانطور که از عنوانش مشخص است درصدد است که از ظرفیت‌های مجلس برای حمایت و کمک به وزارت خارجه جهت گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و همسو بهره ببرد، بر این اساس نمایندگان به گروه‌های مشخص تقسیم می‌شوند تا هر گروه مسئول دیپلماسی پارلمانی با یک یا چند کشور باشد.
ونزوئلا مهم‌ترین هدف دیپلماسی اقتصادی ایران
کارشناسان تاکید دارند که ونزوئلا سرزمین فرصت‌ها برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و با بهره‌مندی از پتانسیل‌های عظیم این کشور در حوزه‌های انرژی، کشاورزی و صنایع و معادن می‌توان نیاز هر دو کشور را رفع کرد و با در نظر گرفتن منافع مشترک در جهت توسعه اقتصادی دو کشور گام بلندی برداشت.
تولید بهترین محصولات پتروپالایشگاهی با همکاری ایران و ونزوئلا
چندی پیش برخی از نمایندگان مجلس در سفر به ونزوئلا در راستای دیپلماسی پارلمانی برآورد‌هایی داشتند که حاکی از فرصت‌های بی نظیر برای سرمایه گذاری در ونزوئلا است این کشور دارنده یکی از بزرگترین منابع نفت سبک در جهان است که با مخلوط شدن نفت ایران می‌تواند محصولات پتروپالایشگاهی را با بالاترین کیفیت تولید کند.
از طرف دیگر این کشور در حوزه صنایع نفت و گاز و پالایشگاه با مشکلات عدیده‌ای روبه رو است و با توجه به اینکه ایران توانایی بالایی در حوزه خدمات فنی و مهندسی انرژی دارد، فرصت طلایی برای صادرات این نوع خدمات ایجاد شده است که با دیپلماسی اقتصادی می‌توان آن را محقق کرد.
حجت الاسلام احمد سالک نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی پیرو این مهم در گفت‌و‌گو با خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، با اشاره به لزوم توسعه دیپلماسی اقتصادی در کشورهای منطقه آمریکا لاتین با توجه به تاکیدات رهبر انقلاب در این خصوص اظهار داشت: اسلام و فرهنگ انقلاب اسلامی یک فرهنگ جهانی است، بنابراین منحصر به یک منطقه خاص از دنیا نیست، ما در آیات قرآن کریم و روایات بحث هجرت را داریم که بیانگر این موضوع است.
توسعه دیپلماسی اقتصادی در گرو برنامه ریزی دقیق و راهبرد متناسب است
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با تاکید براینکه فرهنگ غنی اسلام جامعیت جهانی دارد، تصریح کرد: تحقق دیپلماسی اقتصادی و حضور در منطقه آمریکای لاتین بستگی به هدف‌گزاری صحیح، برنامه ریزی دقیق، راهبرد‌های متناسب و تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و خارجی دارد. تقویت چنین حوزه‌هایی سبب می‌شود در مقابل کشورهای دنیا قدرت دیپلماسی و چانه‌زنی خود را افزایش دهیم.
سالک در ادامه بیان کرد: برای حضور پر رنگ در نقاط مختلف دنیا داشتن دیپلماسی قوی الزامی است، بنابراین ما نباید مانند دولت گذشته هدفمان فقط این باشد که با اروپا و آمریکا کار کنیم، تبعیض در تقسیم بندی کشور‌ها در بلند مدت به مصلحت نظام جمهوری اسلامی نبود، ما فقط با آمریکا و اسرائیل مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری وحضرت امام نمی‌توانیم ارتباط داشته باشیم.
دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی عدم ارتباط با آمریکا و اسرائیل است
وی با بیان اینکه دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی عدم ارتباط با آمریکا و اسرائیل است، تصریح کرد: البته این دکترین به معنای عدم ارتباط با مردم آمریکا نیست، بلکه ما باید با تمام ملت‌های دنیا ارتباط خود را تقویت کنیم.
مزدوران دیروز امروز در موضع ضعف و دفاع قرار دارند
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با تصریح بر اینکه بستر دیپلماسی جمهوری اسلامی با رشد گسترده بیداری امت‌ها در بهترین شرایط خود قرار دارد، گفت: اگر دیروز بعضی از کشور‌ها مزدوری می‌کردند، امروز در موضع ضعف و دفاع قرار دارند، ما در حال حاضر با ۳۶ کشور مورد تحریم آمریکا مواجه هستیم.
لزوم نشست ۳۶ کشور مورد تحریم آمریکا در تهران
حجت الاسلام سالک اظهار داشت: ما می‌توانیم در ایران نشستی با روئسای این ۳۶ کشور برگزار کنیم تا نمایش قدرتی برای مستکبران باشد، این کشور‌ها عموما از قدرت سیاسی و اقتصادی خوبی برخوردار هستند که با اتحاد ظرفیتشان می‌توانند به خوبی در مقابل آمریکا و اسرائیل بایستند. برا این اساس معتقدم بیداری ملت‌ها ضامن تحقق دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی خواهد بود.
شروع دیپلماسی خوب رئیسی با کشورهای همسایه
وی تاکید کرد: آقای رئیسی از ابتدای شروع به کار دولت خود این نوع دیپلماسی را با کشورهای همسایه اغاز کرده است و ما شاهدیم که حرکت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
منقطه آمریکای لاتین استقبال بی نظیری از رهبر انقلاب و امام دارند
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بنده در مدتی که عضو نهضت‌های جهانی بودم در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین حضور داشتم و شاهد بودم که دولت و ملت این کشور‌ها استقبال بی نظیری از مقام معظم رهبری و حضرت امام دارند، اکنون در بسیاری از کشورهای منطقه آمریکای لاتین مساجدی وجود دارد که مرکز اسلام گرایی در آان کشور‌ها محسوب می‌شود.
ایران بهترین سرپناه کشورهای آمریکای لاتین است
حجت الاسلام سالک با بیان اینکه کشورهای آمریکای لاتین تحت فشار آمریکا و اسرائیل هستند، بیان داشت: کشورهای آمریکای لاتین نیاز به یک سرپناه دارند و هیچ پناهی بهتر از جمهوری اسلامی برای آن‌ها نیست، بنابراین هر مقدار که بتوانیم روابط اقتصادی خود را با کشورهای آمریکای لاتین گسترش دهیم، شاهد عمق روابط و نفع اقتصادی مشترک خواهیم بود.
پرواز مستقیم تهران-کاراکاس پیرو توسعه دیپلماسی اقتصادی بود
وی در ادامه با تاکید بر اینکه پیرو توسعه دیپلماسی اقتصادی با ونزوئلا اخیرا شاهد برقراری پرواز مستقیم تهران-کاراکاس بودیم، تصریح کرد: آقای رئیسی علاوه بر گسترش روابط با ونزوئلا در شانگهای و اوراسیا دامنه نفوذ ایران را گسترش داده است. معتقدم بستر روابط اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی ایران مناسب است، اما دولت باید شرایط فعالیت اقتصادی را به گونه‌ای فراهم کند که نقدینگی کنترل و شرایط صادارت محصولات ایرانی فراهم شود.
برخورد با دلالان و مافیای اقتصادی گام بلندی در توسعه دیپلماسی اقتصادی است
عضو سابق مجمع نمایندگان استان اصفهان با تاکید بر اینکه محصولات ایرانی باید شرایط رقابت در دنیا را داشته باشند، گفت: برای رسیدن به این مهم نیاز است بخش خصوص در سطح کلان ساماندهی و فعال شود، همچنین باند مافیای دلال اقتصادی در کشور دستشان قطع شود، البته فراهم کردن این شرایط به سادگی نیست و باید زحمات زیادی کشیده شود، اما اگر بتوانیم یک اقتصاد سالم در بخش‌های کشاورزی، صنعتی، معدنی و تجارت دانش بنیان رقم بزنیم، گام بلندی در توسعه دیپلماسی اقتصادی برداشته ایم.
حجت الاسلام سالک با اشاره به طرح دیپلماسی پارلمانی مجلس و تاثیر آن بر توسعه دیپلماسی اقتصادی گفت: طرحی که اکنون مجلس آن را دست بررسی قرار داده جدید نیست و در مجالس گذشته به طور مکرر اتفاق افتاده است، بنده در مجلس گذشته در رأس یک هیئت دیپلماتیک بلند پایه به سوریه رفتم و با نمایندگان پارلمانی و نخست وزیر این کشور دیدار داشتم.
طرح دیپلماسی پارلمانی کمک خوبی به وزارت خارجه در توسعه دیپلماسی اقتصادی می‌کند
وی در ادامه گفت: البته اگر این دیپلماسی پارلمانی و سفر‌های دیپلماتیک نمایندگان ساماندهی شود، قطعا کمک بسیار خوبی به وزارت خارجه برای توسعه دیپلماسی اقتصادی خواهد شد. ولی به اعتقاد بنده دیپلماسی پارلمانی مجلس ملزوماتی هم دارد که یکی از مهم‌ترین ملزومات آن کمک و حمایت وزارت امور خارجه از نمایندگان است، در هر سفر پارلمانی وزارت خارجه باید تمامی اطلاعات لازم را در اختیار نمایندگان قرار دهد.
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دلیل این است که به هیچ وجه دوگانگی ایجاد نشود، زیرا به صلاح نیست که کشور دیگری پی ببرد اهداف دولت و مجلس ایران متفاوت است، بنابراین هماهنگی قوی باید وجود داشته باشد.
انتهای پیام/۳۷۱
