تئاتر خیابانی؛ رونق‌بخش پیاده‌روی اربعین حسینی

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس‌ـ مصطفی بوعذار؛ حماسه باشکوه اربعین حسینی در این سال‌ها به شکوه و عظمت خاصی دست یافته است و همه ساله از نقاط دور و نزدیک با حضور در نجف به کربلا شکل می‌گیرد، در این میان هنر عاشورایی در اربعین امسال رنگ و بویی دیگر در میان موکب‌های خدمت‌رسانی به زائرین اربعین حسینی داشت.

تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های صحیح وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برپایی موکب‌های فرهنگی و هنری در پایانه‌های مرزی چذابه، شلمچه، مهران و خسروی با اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری توسط هنرمندان متعهد شکوه خاصی را به اربعین حسینی داد.

کم لطفی و بی‌مهری مدیران فرهنگی در سال‌های گذشته به موضوع اربعین حسینی باعث شده بود تا هنرمندان متعهد تمام قد پای کار بیایند و در حد بضاعت خود با هنرنمایی وبازآفرینی روایتگر وقایع عاشورا باشند. در اربعین ۱۴۰۱ وجه غالب کارهای هنری، اجراهای نمایشی تعزیه و تئاترهای خیابانی و محیطی بود که گویا مدیران فرهنگی برای برنامه‌ریزی و اجرای باشکوه آن در مسیر زائرین اربعین حسینی گوی سبقت را می‌ربایند.

برخی مدیران فرهنگی و هنری کشور به ظرفیت بالای معنوی این رویداد پی بردند و گاها دچار افراط و تفریط شدند و نامی از «هم افزایی» در تعاملات بین سازمانی نبود هرچند هدف و خروجی همه یکسان به نظر می‌رسید اما با بررسی اقدامات فرهنگی و هنری انجام شده در اربعین حسینی ۱۴۰۱ می‌توان با تعامل و مشارکت‌های نهادهای فرهنگی، چشم‌اندازی صحیح و روشنی را ترسیم کرد.

رویداد تئاتر دینی صاحبدلان طی ماه‌های محرم و صفر با اجراهای دینی و تعزیه همزمان با اربعین حسینی یکی از حامیان اصلی هنرمندان دینی و محرک اصلی هنرهای نمایشی دینی در سال‌های اخیر در گستره کشور اجرا می‌شد که برنامه‌های خوبی را به اجرا گذاشت.

برای اولین بار گروه های منتخب جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت در قالب کاروان هنری «زخم عتیق» در مسیر پیاده روی اربعین حسینی با اجراهای تعزیه و تئاترهای خیابانی از سوی «بنیاد روایت فتح» برگزار شد که قابل تقدیر و ستودنی بود. حضور فعال دستگاه‌ها و ادارات مختلف فرهنگی و هنری حرکت تازه و قابل تاملی بود که نشان می‌داد ظرفیت اربعین حسینی بیش از این هاست.

اجرای همایش «اربعین فراتر از کلام» با حضور گروه‌های نمایشی در پایانه‌های مرزی اتفاقی نوین بود که توسط اداره کل هنرهای نمایشی با بهره گیری از هنرمندان متعهد استان‌های مرزی برگزار شد و بازتاب خوب و مثبتی داشت.

در سالهای گذشته تنها رویداد محوری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزاری «سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی» در پایانه مرزی چذابه خوزستان بود که میعادگاه هنرمندان بزرگ تئاتر خیابانی و تعزیه می‌باشد. در کنار همه، اجرای خودجوش و جهادی برخی هنرمندان هنرهای نمایشی و فیلمسازان فیلم‌های مستند اتفاقی شایسته بود که هرچند در سال‌های قبل به صورت محدود و اندک انجام می‌شد و توجهی از سویی نهادهای فرهنگی و هنری به آن نمی‌شد اما باانگیزه ادامه پیدا کرد.

اجرا های محیطی، بی‌کلام و موجز بهترین شیوه هنری برای ارتباط با مخاطبانی است که قصد عزیمت دارند و در فرصت محدود باید پیام یا روایت نمایش را درک کنند. نمایش‌هایی که بر اساس محیط طراحی و تولید شده و به ارائه مفاهیم عاشورایی در جامعه امروزی می‌پردازند نیاز همه تماشاگران و مخاطبان است و ارتباط دوسویه حاصل این ژانر نمایشی است.

هنرمندانی که قبلا هم تجربه حضور در پیاده‌روی اربعین را داشته‌ اند اهمیت موضوع را دریافتند که بهترین فرصت برای ارائه مفاهیم عاشورایی و دینی است. هنرمندان از مواجهه مردم لذت می برند و با دلهای آماده به «دیالوگ» می‌پردازند. تجربیات هریک از هنرمندان از منظری خاص قابل توجه و بررسی است که نیازمند تدوین و نگارش این تجربیات هستیم.

خوشبختانه گروه تئاتر «آئین مردم» اولین گروه اجرا کننده در جریان پیاده روی اربعین حسینی است و  بی‌شک تجربه بسیار شیرین و تاثیرگذاری دارد. در مسیر پیاده روی اربعین حسینی اتفاقات خوبی رخ می‌دهد و بازخوردهای بسیار عالی از سوی مخاطبان و زائرین دریافت می‌شود به شکلی که این برنامه‌های فرهنگی و هنری می‌تواند خلاء‌ها و فاصله‌ها را در این حماسه پُر کند.

برگزاری چنین برنامه‌هایی و اجرا در مسیر پیاده‌روی اربعین از نجف تا کربلا، دستاوردهایی مثبت و ماندگاری می‌تواند داشته باشد. قطعا می‌تواند در ترویج فرهنگ عاشورایی مفید باشد به شکلی که تاثیر اجرای نمایش های محیطی بر مخاطبان تاثیر عمیقی خواهد بود و به واسطه بازی و توانمندی‌های هنرمندان و بازآفرینی برخی روایت‌ها کاری تاثیر گذار خواهد بود. حضور هنرمندان در این رویداد جهانی می‌تواند افق‌های جدیدی در عرصه تئاتر دینی و حضور همه جانبه هنرمندان را فراهم کند، تئاتر دینی در اربعین حسینی ظرفیت بسیار بالایی برای ارائه پیام ها و مفاهیم ارزشهای اسلامی دارد.

براستی دغدغه هنرمندان اندک حاضر در این حماسه بزرگ چیست؟

انچه مهم است که هنرمند نباید نسبت به اتفاقات پیرامون خودش بی تفاوت باشد وباید در این مجمع جهانی حضور داشته باشد، زائرین اربعین حسینی همه ساله حماسه‌ای بسیار بزرگ رقم میزنند که هنرمندان و فرهیختگان نباید از آن غافل بشوند و باید به سهم خودشان با هنرنمایی و ارائه آثار هنری خودشان نقشی هرچند کوچک در این حماسه داشته باشند به طبع هنرمندان تئاتر با اجرای نمایش می‌توانند رونق بخش حماسه پیاده روی اربعین حسینی هستند.

نمایش ها پیرامون برخی روایت‌هایی از وقایع عاشورا و بازماندگان روز عاشوراست که ما به ازای آن در جامعه امروزی می پردازد و این طرح های نمایشی بر اساس محیط تهیه و تولید شده برای عموم مخاطبان با هرزبان و فرهنگی در اربعین حسینی نمایان می‌شوند. تئاترخیابانی با ظرفیت بالای آن میتواند جایگاهی ارزشمند در اربعین حسینی پیدا کند وبر شکوه وعظمت آن بیافزاید.

انتهای پیام/ 121