ردپای آثار ادبی دفاع مقدس در هشتمین جایزه ادبی جلال/ داورانی که هرگز دیده نشدند

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، برگزاری هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد بهانه ای شد تا با نگاهی به حاشیه های برگزاری این دوره، آن را مرور کنیم.

* قصه جایزه جلال آل احمد از کجا شروع شد؟

پس از پیروزی انقلاب اسلامی برنامه های متعددی با اهداف بلند مدت و کوتاه مدت برای شکوفا شدن فرهنگ در جامعه اسلامی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در دستور کار قرار گرفت که یکی از این برنامه ها برای ارتقای زبان و ادبیات ملی و دینی "اهدای جایزه ملی جلال آل احمد" به  پدیدآورندگان آثار ادبی برجسته، بدیع و پیشرو بود. در واقع جایزه ادبی جلال آلاحمد یک جایزه ادبی است که به منظور معرفی آثار برگزیده ادبیات داستانی در ایران پایهگذاری شده است.

* اولین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد

جایزه ادبی جلال آل احمد، مانند دیگر جایزه های ادبی، در عمر کوتاه خود، فراز و فرودهایی داشته است.

در اولین دوره برگزاری این جایزه، آثار زیر به عنوان شایسته تقدیر اعلام شدند:

 *داستان کوتاه: «اژدهاکشان» نوشته یوسف علیخانی

 *داستان بلند: «قاعده بازی» نوشته فیروز زنوزی جلالی

*نقد ادبی: کتاب "آئین آینه:  سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی - اسلامی و ادبیات فارسی" نوشته دکتر حسینعلی قبادی با همکاری محمد بیرانوندی و " از اسطوره تا حماسه: هفت گفتار در شاهنامهپژوهی" نوشته سجاد آیدینلو با مقدمه محمدامین ریاحی

*تاریخ و مستندنگاری: «سازمان مجاهدین خلق، از پیدایش تا فرجام»، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی

بر اساس داوری هیئت داوران و هیئت انتخاب نهایی در بخش رمان دو اثر مشترکاً به عنوان برگزیده معرفی شدند. «آه با شین» نوشته محمدکاظم مزینانی و «ملکان عذاب» اثر ابوتراب خسروی، این دو اثر هستند.

در بخش داستان کوتاه داوران برگزیدهای انتخاب نکردند و اثر مردعلی مرادی با نام «رازهای سانتیمتری» را شایسته تقدیر دانستند. در بخش نقد ادبی داوران عنوان برگزیده و جایزه ۱۱۰ سکهای را نصیب حسین پاینده به خاطر «کتاب گشودن رمان» کردند. در بخش مستندنگاری نیز دو اثر به عنوان برگزیده مشترک معرفی شدند. «زندان الرشید» اثر محمدمهدی بهداروند و «سفر برگذشتنی» اثر دکتر محمدرضا صابری توکلی نام این دو اثر است.

هرسال تلاش های بسیاری برای بهتر برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد و جلب رضایت نویسندگان و شرکت کنندگان انجام شد تا به دوره هفتم برگزاری خود رسید.

*جایزه ای به نام جلال به کام نویسندگان ادبی

این جایزه به نام جلال آل احمد نویسنده مشهور ایرانی،  از بزرگترین روشنفکران معاصر جهان نامگذاری شده است و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۷ نخستین دوره خود را در سالروز تولد آلاحمد آغاز کرد.

جایزه ادبی جلال آلاحمد هر ساله براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 87 تا به امروز برگزار میشود و براساس این مصوبه جوایزی هم با ارزش مادی جایزه جلال برای برگزیدگان هر دوره  در حوزههای "داستان بلند و کوتاه، نقد ادبی و کتب مستندنگاری و تاریخ نگاری" تعیین می گردد و برگزاری آن برعهده مؤسسه بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان گذاشته می شود تا در آذر ماه هر سال مقارن با تولد جلال آل احمد جشنواره جایزه ادبی جلال آل احمد را برگزار کند.

* فراخوان هشتمین جایزه ادبی جلال آل احمد

یکشنبه 26 مهرماه 1394 هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد با ابلاغ حکم رسمی سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد به مهدی قزلی به عنوان دبیر اجرایی این دوره،فراخوان خود را منتشر کرد. هشتمین دوره جایزه ملیِ ادبی جلال آل احمد برگزیده خود را از بین کتابهای منتشرشده سال 1393 در چهار گروه رمان، مجموعه داستان کوتاه، نقد ادبی و مستندنگاری انتخاب کرد تا به برگزیدگان علاوه بر جایزه، لوح یادبود و نشان جایزه ادبی جلالآلاحمد اهدا شود.

*نشست خبری هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد

در نشست خبری هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، مهدی قزلی که هم مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی و هم دبیر اجرایی این دوره بود، از دریافت ۱۳۸۰ رمان، ۸۵۰ مجموعه داستان، ۱۰۰۰ کتاب در حوزه مستندنگاری و ۳۰۰ کتاب در حوزه نقد به بخش داوری جشنواره خبر می دهد که از میان این آثار در نهایت ۹۰۰ رمان، ۵۰۰ داستان کوتاه، ۷۵۰ کتاب در حوزه مستندنگاری و ۸۵ اثر در حوزه نقد مورد بررسی قرارگرفته خبر داد که در نهایت منجر به انتخاب ۵۰ رمان، ۷۰ مجموعه داستان، ۵۰ اثر در حیطه مستندنگاری و ۱۲ اثر در حوزه نقد شد.

*ارزان شدن گرانترین جایزه ادبی ایران، در هشتمین دوره برگزاری

مبلغ هشتمین جایزه ادبی جلال آل احمد به کمتر از یک سوم سالهای قبل کاهش یافت و از میزان ۱۱۰ سکه به ۳۰ سکه تنزل پیدا کرد. هیات امنای هشتمین دوره جایزه ادبی جلال مقدار جایزه دوره هشتم جایزه ادبی جلال آل احمد را همسنگ جایزه کتاب سال 1394 تعیین کرد و رئیس هیات امنا، اجرایی شدن آن را ابلاغ کرد.

*علت کاهش مبلغ جایزه جلال در دوره هشتم

کاهش مبلغ جایزه جلال، در راستای مصوبه امروز شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شد که بر اساس مصوبه این شورا مقرر شد، میزان جایزه جلال آل احمد در هر سال در اختیار هیات امنای جایزه ادبی جلال آل احمد باشد تا با توجه به شرایط و جوایز مشابه، توسط هیئت امنا تعیین شود.

*جایزه هشتم جلال بدون اسپانسر

دبیر اجرایی جایزه ادبی جلال، این جایزه را بدون اسپانسر توصیف می کند و می گوید امسال هم جایزه جلال اسپانسری ندارد ولی شهرداری تهران برای امر تبلیغات و موضوعاتی مانند این به ما کمک می کند، ما هم به عنوان مجری و برگزارکننده جایزه، تصمیمگیرنده در مورد مبلغ آن نیستیم. سال گذشته شهرداری تهران اسپانسر جایزه بود و حتی امسال در تهیه ساختمان جدید بنیاد نیز به ما کمک کرد. البته اسپانسر بودن شهرداری به این معناست که بخشی از هزینه کل جایزه را تقبل کردند.

*بیش از دو هزار اثر در هشتمین دوره جایزه جلال آل احمد

در دوره هشتم برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد، یکهزار اثر در بخش مستندنگاری، 300 نقد ادبی، 850 اثر در بخش داستان و یکهزار و 380 اثر در بخش رمان به هشتمین دوره جایزه جلال آل احمد ارسال  شد که پس از بررسی های انجام شده توسط اعضای هیات داوری این تعداد آثار در مرحله اول بررسی های هیات داوری در بخش رمان به 900 اثر، داستان 500 اثر، نقد ادبی 85اثر و مستندنگاری به حدود 750 اثر رسید.

در مرحله دوم داوری نیز آثار ارایه شده در بخش رمان 50 اثر، داستان 70 اثر، مستندنگاری 50 اثر و 12 اثر نیز در بخش نقد ادبی ریزش کرد.

* حضور آثار مرتبط با دفاع مقدس در فهرست نهایی

رمان «پاییز فصل آخر سال است» سال گذشته از سوی نشر چشمه منتشر شد. این رمان که نخستین اثر نویسنده آن به شمار میرود، برشهایی از زندگی سه دختر جوان در آستانه سی سالگی را روایت میکند که زندگیشان از دوران دانشگاه با هم گره خورده و حالا در حالی که راهشان کاملا از هم جداست، کماکان روی زندگی هم تاثیر میگذارند.

رمان «دختر لوتی» هم که شهریار عباسی آن را در نشر مروارید به چاپ رساند مانند سایر آثار عباسی با درون مایهای برگرفته از دفاع مقدس نوشته شد و در آن روایتی از آشنایی یک معلم مهاجر در یکی از شهرهای لرستان با خانوادهای از عشایر آن منطقه است که منجر به ارتباط عجیبی میان معلم و دختر این خانواده میشود.

رمان «در خواب دویدن» که نشر افق آن را منتشر کرده هم داستان یک دانشجو است که نویسنده وی را در حکم یک فرد بیپناه در جامعهای گرگ صفت تصویر کرده که تلاش میکند، همرنگ جماعت شود. در این رمان لحظات زیادی وجود دارد که راوی ذات یا ناخودآگاه خود را نشان میدهد و به خواننده کتاب ثابت میکند که استعداد بد شدن را ندارد.

رمان «عاشقی به سبک ونگوک» که آن را انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسانده است داستانی است با موضوع انقلاب اسلامی از زاویه نگاهی نو. شخصیت اصلی این قصه جوانی به نام البرز است با یک پای لنگ، که همراه مادر، پدری که لال است و برادری که بزرگتر از اوست در خانه تیمسار خسروخانی از ذی نفوذان ارتش شاهنشاهی، خدمتگزاری میکنند و البته البرز همبازی نازلی دختر تیمسار هم هست. او برای ناراحت نشدن این دختر به هر کاری تن میدهد و حسی رقیق که کم کم در خیالش آن را عشق میپندارد در او نسبت به نازلی شکل میگیرد. سالها میگذرد و البرز و نازلی هر دو نقاش میشوند. نازلی با کسی دیگر ازدواج میکند و زندگیاش به شکست میانجامد تیمسار دختر و مادرش را به آمریکا میفرستد و نازلی که به این رفتار پدرش مشکوک شده از البرز میخواهد که علت این رفتار پدرش چه و بوده در آن باغ قدیمی چه خبر است؛ و داستان از اینجا شروع میشود که البرز در لانه سگ زاغ سیاه تیمسار را چوب میزند.

رمان «یاشماق» را نیز نشر روزنه منتشر کرده است. یاشماق به بهانه روایت جنگ ایران و عراق به روایت جنگی دیگر در گذشته نه چندان دور میپردازد. سالهای بحرانی ۱۳۲۵ هجری شمسی و حکومت یک ساله خودمختار آذربایجان.

*پنهان ماندن نام داوران ازچشم برگزیدگان

در همه جای دنیا این حق شرکت کنندگان و نویسندگان پس از دریافت هر جایزه ادبی است بدانند آثارشان از سوی چه کسانی و با چه معیارهایی مورد قضاوت قرار گرفته، محمد علی رمضانی دبیر علمی نخستین دوره جایزه جلال آل احمد درباره معرفی داوران این جایزه می گوید چنین قراری نداشتیم که داوران را بعد از جایزه معرفی کنیم. داوران ما بیشتر داوران علمی و دانشگاهی هستند و دوست ندارند وارد مناقشات رسانهای شوند؛ آنها نمیخواهند مطرح شوند و بعد پاسخگوی رسانهها باشند.

*برخی از گفته های شنیده نشده در حاشیه برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد

برخی از برگزیدگان این جایزه در هنگام دریافت هدایای خود نقطه نظرهای قابل توجهی را عنوان کردند. مهدی اسدزاده، برگزیده بخش داستان کوتاه پس از دریافت جایزه خود در جمع حاضران می گوید کاش اگر قرار است نگران باز و بسته شدن چیزی باشیم، دلواپس بسته شدن کتابفروشیهای شهرمان باشیم.

*اگررزمندگان خاطراتشان را نگویند، رزمشان کافی نیست

حمید حسام هنگام دریافت جایزه خود، به همراه میرزا محمد سلگی جانباز و یادگار هشت سال دفاع مقدس به روی صحنه حاضر می شود و عنوان می کند اگر هستم و ایستادهام، به برکت پاهایی است که افتاده است. حاج میرزا زخم های زیادی دارد و دلش را مانند یک آینه کرده است. اگر آینه را جلوی خورشید بگیریم به اندازه ظرفیتش می تواند نور را منتشر کند و به باور من قلب او به ما گوشه ای از ظرفیت حضرت ابوالفضلالعباس(ع) را نشان داد و حاصلش هم آبی شد که به بچه های جبهه می رسید، اما تشنه می ماندند. ما همه مدیون پاهای حاج میرزاییم. من همیشه گمنامی را ترجیح داده بودم تا زمانی که مقام معظم رهبری فتوا دادند که اگر رزمندگان خاطرات هشت سال دفاع مقدس را نگویند، رزمشان کافی نیست و به همین خاطر این اتفاق را نیز توفیق خداوند می دانم.

همچنین حمیدرضا صدر نیز هنگام دریافت جایزه خود اظهار داشت: پدر من از ۳۶ سال قبل ما را با کتاب و قلم، حافظ و مولانا و... آشنا کرد، اما من ناامیدش کردم و کسی نشدم که او میخواست. امیدوارم امروز روح او از آن بالاها من را ببیند و بگوید «بله بله».

*برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد در سال های آینده به صورت بین المللی

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه هشتمین جایزه ادبی جلال آل احمد گفت: «امیدواریم این جایزه از دوره آینده به صورت بینالمللی و مشترک میان فارسیزبانان برگزار شود.»

*نام جلال شایسته نهاده شدن بر یک جایزه ادبی است

در مراسم اختتامیه جشنواره هشتم، از یکی از خانواده های ایرانی حاضر در دوره آموزشی داستاننویسی «آل جلال» با  حضور هوشنگ مرادی کرمانی تقدیر شد.

اسامی برگزیدگان هشتمین دوره جایزه جلال آل احمد درمراسم اختتامیه بدین شرح اعلام اعلام می گردد:

*در بخش نقد ادبی: هیئت داوران در این بخش دو کتاب «روایت شناسی کاربردی» نوشته علی عباسی و «کتاب کلک خیال انگیز» نوشته ابوالفضل حری را شایسته تقدیر شناخت.

*در بخش داستان کوتاه: هیئت داوران در این بخش دو اثر را شایسته تقدیر شناخت که شامل مجموعه داستانهای «آیا بچه های خزانه رستگار می شوند» نوشته مهدی اسدزاده و «نگهبان تاریکی» نوشته مجید قیصری است.

*در بخش مستندنگاری: هیئت داوران کتاب «آب هرگز نمی میرد» اثر حمید حسام را به عنوان برگزیده و «تو در قاهره خواهی مرد» نوشته حمیدرضا صدر را شایسته تقدیر معرفی کرد.

*در بخش رمان: هیئت داوران در این بخش دو برگزیده مشترک را انتخاب کردند؛ «دختر لوتی» نوشته شهریار عباسی و «پاییر فصل آخر سال است» نوشته نسیم مرعشی.

هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد عصر روز شنبه 30 آبانماه 1394 با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از نویسندگان و اهالی ادب و فرهنگ، در تالار وحدت تهران برگزار شد و برگزیدگان این دوره مورد تقدیر قرار گرفتند.

انتهای پیام/