گروه استان‌های دفاع‌پرس- «عیسی سلمانی لطف‌آبادی» پژوهشگر دفاع مقدس؛ تشکیل جهاد سازندگی در سخنرانی عمومی بیست و ششم خرداد ۱۳۵۸، به‌عنوان یک نهاد انقلابی، مردمی، و با هدف رفع فقر از روستاها و مناطق محروم کشور به فرمان حضرت امام خمینی (ره) صادر شد.
معظم له در بخشی از این سخنرانی فرمودند: «... ناچاریم که به ملت متوجه بشویم برای سازندگی، برای اینکه ترمیم کنیم این خرابی‌ها که در طول مدت حکومت جائر پهلوی در مملکت ما حاصل شده است... و بحمدالله ملت ما راجع به سازندگی، این مهیا بودن خودشان را اعلام کرده‌اند... از این جهت باید ما بگوییم یک جهاد سازندگی...» (صحیفه نور، ج ۴، ص ۴۴۰ و ۴۳۹).
تشکیلات اولیه جهاد سازندگی بر اساس نیازهای روستائیان، شکل گرفت. توجه به مسائل فرهنگی و تبیین اصول انقلاب ایجاب می‌کرد که کمیته فرهنگی شکل بگیرد. توجه به امور زیر بنایی منجر به تشکیل کمیته عمران گردید.
وضعیت نابسامان بهداشت، ضرورت تشکیل کمیته بهداشت را ایجاب نمود و اداره امور روستا نیاز به تشکیلاتی داشت که منجر به تشکیل شوراهای اسلامی روستایی گردید. کمیته‌های مختلف کشاورزی، آبرسانی، برق، صنایع روستایی و...براساس همین نیازهای جامعه شکل گرفت، و خدمات متنوعی از زمان تشکیل جهادسازندگی به مردم ایران بخصوص روستائیان عزیز ارائه شد. که باید در مجالی دیگر به ابعاد این خدمات پرداخته شود. (سلمانی لطف‌آبادی، تاریخ جهاد سازندگی خراسان ج ۱، ص ۱۸ و ۱۷).
با شروع جنگ تحميلی در شهریور ۱۳۵۹، همزمان با دیگر استان‌های کشور ستاد پشتیبانی مهندسی جنگ جهاد سازندگی خراسان تشکیل، و به سرعت در جهت رفع نيازهای پشتيبانی و مهندسی جبهه‌ها وارد عمل شد. بنا بر گواهی اسناد، استان خراسان یکی از استان‌های مهم و تأثیرگذار در هشت سال دفاع مقدس بوده است.
به یاد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) و دستور تأسیس نهاد جهاد سازندگی و به پاسداشت یاد شهدا و ایثارگران حفاظت از حریم و حرم در سالگرد تشکیل این نهاد انقلابی به بخش‌هایی از فعالیت‌های انجام شده جهادگران خراسان در هشت سال دفاع مقدس اشاره می‌شود.
اعزام نیرو: از مهمترين فعاليت‌های ستاد پشتیبانی مهندسی جنگ جهاد خراسان تأمين نيروی انسانی مورد نياز جبهه‌ها بود. این ستاد با شناسایی منابع نيروی انسانی عظيم در شهرستان‌ها و روستاها در جهت هدايت و سازماندهی نيروهای عملياتی (تخصصی مهندسی و ...) وارد عمل شد. سازمان بخشيدن در كليه امور جنگ به منظور تأمين نيروی انسانی گردان‌های انصار و قرارگاه‌ها، واحدهای مختلفی در پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی تشكيل گردید. هر واحد به در امور جذب، سازماندهی، اعزام نيرو، حمايت از خانواده رزمندگان و حفظ نيرو، وظايفی را عهده‌دار شدند.
بنا بر اعلام آمارها در هشت سال دفاع مقدس، توسط جهاد سازندگی خراسان بیش از ۶۰ هزار نفر از نیروهای مردمی، نیروهای مشمول، اعضای شوراهای اسلامی روستاها و پرسنل رسمی و قراردادی جهاد سازندگی خراسان به جبهه اعزام شدند و در نبردی جانانه متجاوزین را از خاک میهن اسلامی بیرون راندند. (معاونت امور اجتماعی، ثبت وقایع جنگ، نمودار اعزام نیرو).
اعزام کمپرسی: احساس مسئوليت در قبال حفظ انقلاب اسلامی در اقشار مختلف مردم و لزوم حمايت همه جانبه مردمی ايجاب می‌كرد كه همزمان با حضور نيروهای رزمی در ميادين جنگ، تمامی توان و قدرت مردمی بعنوان پشتوانه اصلی جنگ مطرح و سازماندهی گردد.
هيئت وزیران دولت جمهوری اسلامی ایران در جلسه ۲۵ خرداد ۱۳۶۲ بنا به پیشنهاد وزیر کشور آیین‌نامه اعزام کمپرسی‌ها را به مناطق جنگی تصویب نمودند مقرر شده بود كه كمپرسی‌داران سالی ۱۵ روز به مناطق جنگی در قبال دريافت حقوق و لوازم يدكی اعزام گردند. اجرای این مسئولیت به جهاد سازندگی واگذار گردید. (مصوبه هيئت وزیران، جلسه ۲۵ خرداد ۱۳۶۲)
در همین رابطه توسط جهاد سازندگی خراسان بیش از ۱۰ هزار دستگاه کمپرسی به مناطق جنگی اعزام گردید. وصف عملکرد و کارآیی این عزیران مجال دیگری را می‌طلبد. (معاونت امور اجتماعی ثبت وقایع جنگ، نمودار اعزام كمپرسی‌های مردمی، ص ۵).
شوراهای اسلامی روستاها: با توجه به مصوبه هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های دوران دفاع مقدس مسئولیت انتخابات شوراهای اسلامی روستاها در حوزه اختیارات وزارت جهاد سازندگی قرار داشت.
جهادگران در این ارتباط هم خوش درخشیدند و با ایثارگری شوراهای اسلامی روستاها صفحاتی درخشان در پرونده دفاع مقدس به ثبت رساندند.
شوراهای اسلامی روستاها نه تنها خود در جبهه‌های حق علیه باطل حضوری فعال داشتند بلکه در جمع‌آوری کمک‌های روستائیان و تشویق آن‌ها برای اعزام به مناطق جنگی نقشی بی‌بدیل به یادگار گذاشتند و تعدادی از این عزیزان به درجه شهادت، جانبازی و آزادگی رسیدند.
آموزش شوراهای اسلامی روستاهای استان خراسان در اردوگاهای فلاح و هجرت آبادان در ۱۱۷ دوره در مناطق جنگی برگزار شد. افراد اعزامی به این اردوها به ۷۵۱۰ نفر اعلام شده است. (معاونت امور اجتماعی، ثبت وقایع جنگ، نمودار اعزام شوراهای اسلامی روستایی).
حمایت‌های فرهنگی و تبلیغی در زمان جنگ: فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی خراسان در زمان جنگ کارنامه مفصلی دارد و باید به طور جداگانه پرداخته شود. ولی به اجمال میتوان به رئوس اقدامات انجام شده اشاره کرد.
استفاده از روحانیون جهادی در امر جمع‌آوری کمک‌های مردمی و اعزام نیرو به جبهه‌ها در جهت پشتیبانی مهندسی مستقر در مناطق جنگی، فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی در مناطق جنگی، برگزاری یادواره شهدای شهرهای مختلف و از جمله شهدای هویزه و جهادگران شهرستان‌ها، ساخت ماشین صوت جهاد جهت استفاده در مراسم تشییع شهدا و مناسبت‌های فرهنگی. اهدا ۲۴۹۵۵ جلد انواع کتب مذهی و قرآن، اهدا ۱۵۸۳۲ دست پوشاک، امدادرسانی و حل مشکلات ۲۳۰۰۰ خانواده، توزیع ۲۴۸۹۴۳ کیلوگرم ارزاق، تهیه ۱۰۰۰۰۰ کیلوگرم ارزاق دام، ایجاد ۱۵۰ کتابخانه ۵۰۰ جلدی در پایگاه‌ها، برگزاری ۷۸ نمایشگاه کتاب در منطقه، برگزاری ۵۱ مسابقه علمی و مقاله‌نویسی، برگزاری ۴۳ مسابقه ورزشی، برگزاری ۵۳ مسابقه حفظ و قرائت قرآن، برگزاری ۷۰ مسابقه تیراندازی و...بخشی از فعالیت‌های فرهنگی تبلیغی جهادسازندگی خراسان در هشت سال دفاع مقدس است. (سازمان جهاد سازندگی خراسان، معاونت امور اجتماعی ثبت وقایع جنگ، نمودار عملکرد فرهنگی ص ۸و۷).
روحانیت جهادی: روحانیون جهادگر همانند دیگر اقشار جامعه علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی و کمک‌رسانی در شهرهای مختلف استان خراسان در مناطق عملیاتی مستقر می‌شدند. آن‌ها در مناطق عملیاتی به راهنمایی و هدایت رزمندگان در انجام فرائض دینی، برپایی نماز جماعت و مشارکت در برگزاری مراسمات ملی مذهبی و همچنین همراهی جهادگران و رزمندگان موجبات تقویت روحیه استقامت و ایثار را فراهم می‌آوردند.
ترویج فرهنگ دفاع مقدس در جامعه، ترویج فرهنگ دفاع در نماز جمعه، رساندن پیام و اهداف دفاع مقدس به روستاها، رساندن پیام امام و انقلاب به مردم از طریق مساجد و ثبت‌نام، سازماندهی، گزینش و اعزام نیروهای مردمی، آگاه‌سازی دانش‌آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه، برگزاری مراسم مذهبی، دینی و ملی؛ تبلیغ و اشاعه‌ی فرهنگ جهاد و شهادت در مطبوعات صدا و سیما؛ برگزاری کلاس‌های عقیدتی برای جهادگران با هدف تعمیق فرهنگ و ارزش‌های اسلامی؛ جمع‌آوری کمک‌های مردمی با هدف تأمین نیازهای تدارکاتی دفاع مقدس؛ دیدار و همدلی با خانواده ایثارگران؛ همدردی با خانواده‌های شهدا؛ حضور در تشییع پیکر شهدا؛ سرکشی از خانواده شهدا از فعالیت‌های روحانیت جهادسازندگی در دفاع مقدس می‌باشد. (سلمانی لطف‌آبادی، عیسی، گوهران شب چراغ، ص ۴۸ تا ۲۴).
تداركات: این واحد مسئولیت سنگین تدارکات نیازهای غذایی، فنی و فرهنگی رزمندگان جهادگر و دیگر عزیزان رزمنده را برعهده داشت. بخشی از آن‌ها به شرح ذیل می‌باشد.
۱- ارسال اجناس اهدایی امت حزب‌الله پس از تهيه و تفكيك و بستهبندی با درخواست يگان‌های مهندسی جهاد سازندگی استان، مستقر در مناطق غرب و جنوب كشور.
۲- ارتباط تداركاتی يگان‌های استان و تأمين اقلام ضروری قرارگاه‌های چهارگانه مستقر در غرب و جنوب كشور (حمزه، نجف، كربلا و نوح) علی‌الخصوص در ايام عمليات‌های بزرگ.
۳- هماهنگی مستمر با دفاتر ستاد پشتيبانی جنگ در شهرستان‌ها و ستاد جذب و هدايت دبيرخانه پشتيبانی و هماهنگی لازم بين مراكز تداركاتی سپاه پاسداران، ارتش جمهوری اسلامی برای سرعت بخشيدن به امر ارسال كمك‌های مردمی.
۴- تهيه و تأمين مواد اوليه كارخانه‌های فرآورده‌های غذایی مانند كمپوت، كنسرو، و...
۵- جمع‌آوری كمک‌های مردمی و تأمين مواد اوليه كارخانجات با خريد و يا معاوضه.
۶- بازاريابی سريع و فروش اجناسی كه توان ارسال به موقع آن‌ها برای رزمندگان ممكن نبود. ۷- حمایت و پشتیبانی از كارگاه‌های توليدی خواهران در مورد پخت نان، كلوچه و ... بستهبندی اجناس اهدایی مردم همچون آرد، قند، شكر و ...
۸- تهيه و تأمين و راه‌اندازی كليه امور تعميراتی وسایل نقلیه. بيشترین تعميرات در ارتباط با ماشين‌آلات مربوط به يگان‌های مهندسی جهاد سازندگی خراسان و لشكرهايی مستقل مربوط به استان خراسان از قبيل لشكر ۵ نصر، لشكر ۷۷ پیروز ثامن‌الائمه علیه‌السلام و ديگر يگان‌های رزمی مربوط به سپاه، بسيج، ارتش بوده است.
۹- ایجاد ایستگاه‌های صلواتی متعدد در مناطق جنگی. وجوه نقدی کمک‌های مردمی ستاد پشتيبانی و مهندسی جنگ جهاد سازندگی خراسان در هشت سال دفاع مقدس مبلغ ۳۸۰۴۳۳۴۳۱۰ ریال اعلام شده است.(سلمانی لطف‌آبادی، تاریخ جهاد، ج ۲، ص ۱۵۶)
کمک‌های مردمی در هدایای دامی ۵۰۰ راس شتر، ۱۰۰۰ راس گاو، ۱۴۰۰۰ راس گوسفند ثبت شده است. (سلمانی لطف‌آبادی، تاریخ جهاد، ج ۲، ص ۶۶).
خواهران حزب‌الله: نفس پيدايش و تشكيل واحد خواهران حزب‌الله فی نفسه مرحله‌ای از مراحل بالای عرفان و قداست و معنويت بود. این تشکیلات بار دیگر شخصيت زنان را در پيشبرد ثبات بخشيدن به تداوم و استمرار حضور فعاليت رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق عليه باطل در طول هشت سال دفاع مقدس نشان داد.
اين حضور معنوی و مخلصانه نشان‌دهنده عملی بود كه قلم از نگارش و زبان از بيان ايثار و زحمات طاقت‌فرسای آنان عاجز است. زنانی كه اعتقاد و روحيه‌شان نشأت گرفته از مكتب حضرت زينب كبری (س) بود و بحق درس استقامت و پايداری را از ايشان آموخته و سرمايه زندگی خويش نموده بودند.
اكثر اينها مادران و خواهران و خانواده‌های معظم شهدا، مفقودين، آزادگان، رزمندگان و خلاصه دردآشنايان و وارثين اصلی انقلاب بودند. بانوان جهادگر علاوه بر آن که در ترغیب و تشویق رزمندگان برای حضور در جبهه‌ها موثر بودند و در غیاب همسر خانواده مدیریت خانه و فرزندان را برعهده داشتند، در ستادهای پشتیبانی جنگ جهادسازندگی خراسان طیف وسیعی از فعالیت‌های امدادرسانی به جبهه‌ها و رفع مایحتاج رزمندگان را انجام می‌دادند. (جلالی شم‌آبادی، ص ۳۹).
واحد خواهران ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی خراسان با راه‌اندازی سه پایگاه مهم به نام‌های انبار کربلا، انبار قدس و انبار نجف در شهر مشهد مقدس به جهادی عظیم در پشت جبهه پرداختند.
خواهران جهادی در تمام شهرها و روستاهای خراسان توانستند در بخش‌های مختلف خدمات وصف‌ناپذیر و فعالیت‌های ارزنده‌ای در طول هشت سال دفاع مقدس انجام دهند و نقش زن ایرانی در دفاع از حریم به ثبت برسانند.
حضور در مراسم و فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی، دیدار با خانواده ایثارگران، رسیدگی به امور مجروحین، ارائه خدمات رفاهی از قبیل تأمین لوازم منزل و ...، آماده‌سازی و جمع‌آوری کمک‌های مردمی، بستهبندی، تولید مواد غذایی از قبیل کنسرو، کمپوت، روغن خوراکی، انواع ترشیجات، انواع پوشاک، انواع محصولات بهداشتی، ترغیب و تشویق به جهاد و شهادت مواردی از فعالیت‌های خواهران در طول دوران دفاع مقدس می‌باشد. (جلالی شم‌آبادی، ص ۸۶، ۸۴، ۸۰)
بازسازی مناطق جنگ‌زده: بازسازی و نوسازی مناطق جنگی بخشی دیگر از وظایف و فعالیت‌های جهاد سازندگی خراسان در دفاع مقدس بود. ضرورت ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده کشور بعد از آزادسازی خرمشهر در دستور کار مسئولان کشور قرار گرفت. (افسری‌پور، چیزی مثل جنگ ص ۳۷ تا ۳۴).
همزمان با دیگر استان‌های کشور، ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی جهاد سازندگی خراسان در خرداد ماه سال ۱۳۶۱ با هدف بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده تشکیل گردید و براساس تقسیم‌بندی جهاد سازندگی کشور شهر سوسنگرد و روستاهای تابعه در استان خوزستان به جهاد سازندگی خراسان واگذار شد. (همو، ص ۴۱).
این ستاد در کمیته‌های مختلف تشکیل گردید و با وظایف متنوع در منطقه جنگ‌زده سوسنگرد مشغول فعالیت شد.
۱- کمیته امور مالی مسئولیت جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی مردم را بر عهده داشت.
۲- کمیته تدارکات در تهیه و توزیع خودرو سواری وانت، خودروهای سنگین، پیگیری و ارسال کامیون‌های صلواتی ۱۵ روزه فعالیت می‌کرد. (همو، ص ۵۵).
۳- کمیته فرهنگی مسئولیت سرکشی و پیگیری مسائل ۲۰۰۰۰ نفرخانواده نیروهای اعزامی به منطقه دشت آزادگان را بر عهده داشت. (همو، ص ۵۷).
۴- کمیته عمران در مسئولیت بازسازی و نوسازی مدارس، مساجد، موتورخانه، پل، کتابخانه، سرویس‌های بهداشتی، کارگاه‌های تجاری، تیرریزی و تانکرسازی، خانه‌های مسکونی سازمانی و صدها ساخت‌وساز دیگر قرار می‌گیرد.
۵- کمیته آبرسانی به احداث و بازسازی و نوسازی خطوط اصلی شبکه داخلی و لوله‌کشی منازل، احداث و تعمیر منابع هوایی و زمینی پرداخت. کمیته برق‌رسانی در محورهای کرخه، سویدانی، سعدون حمودی، آلبوعفری، آلبو صیاد، شهید سیدآبادی، نجفی، انشعابات کرخه جهت مسیر و ۲۳ روستا به طول ۷/۶۵ کیلومتر برق فشار قوی را اجرا کرد (همو، ص ۱۵۸ و ۱۰۳ و ۱۰۲). ۶- کمیته کشاورزی در خصوص آماده‌سازی اراضی کشاورزی در۱۷۸۵۹ هکتار به احداث و مرمت سیل‌بند، احداث و مرمت جاده خاکی روستاها، تسطحیح خاکریزها و انهدام نیزارها پرداخت و به ۲۱۹ کیلومتر در تسطحیح خاکریزهای روستاهای مورد نظر پرداخت.
در فعالیت کمیته کشاورزی توزیع تراکتور و اداوات کشاورزی و سرویس ماشین‌آلات ۱۹۱ دستگاه، کمک به کاشت و داشت و برداشت محصول ۵۸۶۹ هکتار و ایجاد خزانه و نهال ۱۱۰۲۰۰ اصله مشاهده می‌شود.(همو، ص ۱۲۰ و ۱۱۳)
۷- کمیته فرهنگی توزیع لوازم‌التحریر رایگان در روستاها ۱۳۵۲۳۰ مورد، تشکیل کلاس سوادآموزی ۶۱۷ جلسه، برگزاری مراسم مذهبی و سیاسی ۱۰۶ مورد، تشکیل کلاس آموزش احکام ۲۹۴۸ جلسه، نمایش تئاتر و فیلم سینمایی ۵۴۰ مورد می‌باشد. (همو، ص ۱۲۸).
۸- کمیته بهداشت امور متنوع بهداشتی و درمانی را پیگیری می‌نماید. ویزیت بیماران توسط پزشک ۳۴۷۷ مورد، درمان نیروهای اعزامی به منطقه ۱۲۷۵ مورد، پانسمان و تزریقات ۲۲۴۹ مورد، معرفی به مراکز درمانی ۳۰۳۳ مورد، آرایشگری صلواتی در روستاها و ستاد ۸۵۰۹ مورد و ساخت سرویس بهداشتی در روستا ۵۷۴ مورد و فعالیت‌های متنوع دیگر در کارنامه کمیته بهداشت و درمان ثبت است. (همو، ص ۱۳۴)
مهندسی رزمی: ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی خراسان در طول هشت سال دفاع مقدس، در قالب ستادهای پشتیبانی، گروه‌ها، گردان‌ها و تیپ مهندسی رزمی ثامن‌الائمه علیه‌السلام حضوری جدی داشته است. احداث ۶۰۰۰ کیلومتر انواع خاکریزهای یک‌جداره، دوجداره، در قبل و حین و بعد از عملیات‌های نظامی، ساخت بیش از ۳ هزار سنگر گروهی، انفرادی، قرارگاه، پایگاه و سکوی پرتاب موشک، طراحی و ساخت سایت موشکی و هوایی، راه‌اندازی تعمیرگاه‌های ثابت و سیار، انتقال مهمات، ادوات و ماشین‌آلات به خطوط مقدم و حمل جرثقیل‌های سبک و سنگین، تأسیس اردوگاه فجر به منظور اسکان موقت آوارگان و مهاجرین جنگ، پمپاژ آب در منطقه پادگان حمید، احداث انواع پل‌های بتنی، در منطقه غرب و جنوب کشور، احداث پل خیبر در منطقه هورالعظیم، احداث مقر و قرارگاه عملیاتی، احداث اورژانش و بیمارستان‌های صحرایی، احداث کانال شهید ایوانی (سلمانی لطف‌آبادی، جهاد سازندگی خراسان در دفاع مقدس، ج ۵، ص الف تا ذ)؛ احداث جاده‌ها و راه ارتباطی، احداث جاده وحدت، احداث جاده در هویزه، احداث جاده نورد اهواز، حضور یگان‌های مهندسی و رزمی جهاد در ده‌ها عملیات نظامی از جمله عملیات‌های فتح‌المبین، بیت‌المقدس، والفجر ۸، کربلاهای ۸ و ۴،۵،۶ نقش اثرگذار و بی‌بدیلی در کارنامه خود ثبت کرده است. (سلمانی لطف‌آبادی، جهاد سازندگی خراسان در دفاع مقدس، ج ۶، ص الف تا ر) احداث پل بعثت بر روی رودخانه اروند که یکی از راه‌های مواصلاتی بر روی رودخانه اروند، که با هدف انجام بهتر عملیات والفجر ۸ در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ ساخته شد. (بنی‌هاشمی، سید هاشم، ص فهرست) احداث طرح محرم برای صادرات نفت در شرایط جنگی در جنوب کشور (سلمانی لطف‌آبادی، طرح محرم، آماده چاپ) بخشی از فعالیت‌های فنی و خدمات جهاد سازندگی خراسان در هشت سال دفاع مقدس می‌باشد.
تشکیل گروه‌های رزمی جهادگران، گروه اخلاص، ستاد پشتیبانی مهندسی رامهرمز، ستاد پشتیبانی بهشت‌آباد اهواز، ستاد پشتیبانی مهندسی سوسنگرد، ستاد پشتیبانی مهندسی سومار، اردوگاه آموزشی (تربیتی نظامی) فلاح، اردوگاه آموزشی (تربیتی نظامی) هجرت، اردوگاه آموزشی دوچاهی سبزوار، پادگان آموزشی مهندسی سلمان فارسی، گروه‌های مهندسی جزیره هنگام، گروه‌های مهندسی طرح محرم، گروه‌های مهندسی پمپاژ آب حضرت ابوالفضل علیه‌السلام، گردان مهندسی پل‌سازی بعثت، تیپ مهندسی ثامن‌الائمه علیه‌السلام، گروهان (یگان) دریایی، گردان مهندسی رزمی موسی ابن جعفر علیه‌السلام، گردان مهندسی رزمی امام رضا علیه‌السلام، گردان مهندسی رزمی امام جوادالائمه علیه‌السلام و مرکز تحقیقات مهندسی (ابتکارات و خلاقیت‌ها) بخش‌های دیگری از این خدمات جهادگران خراسان در دفاع مقدس است. (سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی، سند ش ۷۰۹۳۲/۱۱ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۲)
انصارالمجاهدین (امور ایثارگران): با توجه به ضرورت حمایت‌های فرهنگی تبلیغی از رزمندگان اسلام و رسیدگی به امور خانواده شهدا، جانبازان و آزادگان، در پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی خراسان واحد انصارالمجاهدين تشکیل و گروه‌های مختلفی در این واحد ایجاد گردید.
گروه سركشی و رسيدگی به خانواده‌های رزمندگان، گروه خدمات رفاهی، گروه آموزشی جهت فراهم کردن زمينه تسهيلات آموزشی از قبيل كلاس‌های پيش كنكور، معرفی به مراكز آموزش فنی حرفه‌ای با خدمات متنوع، گروه مجروحين با هماهنگی ستاد تخليه مجروحين يگان‌های مستقر در منطقه جنگی، مراكز امداد و درمان كشور و ستاد امداد و درمان استان. تشییع و برگزاری مراسم شهدا و برگزاری یادواره شهدا، را میتوان نام برد. جهادگران خراسان در دفاع مقدس بیش از ۳۷۰ نفر از بهترین فرماندهان و رزمندگان خود را تقدیم انقلاب اسلامی نمودند که تعدادی از این شهدا در ردیف شهدای ملی قرار دارند. (سلمانی لطف‌آبادی، عیسی، تاریخ جهادخراسان،ج ۴و۳). از این تعداد ۵۳ نفر جزو فرمانده‌هان شهید، ۴۷ نفر جزو شهدای رانندگان لودر و بلدوزر و ۸ نفر جزو فرمانده‌هان و رزمندگان جهادگر که دارای جانبازی و آزادگی و فرماندهی در جنگ را بر عهده داشته‌اند بعنوان اشخاص شاخص این نهاد می‌باشند. جهاد سازندگی خراسان سندش ۷۰۹۳۲/۱۱ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۲). شهیدان محمد طرحچی، هاشم ساجدی، سید محمدتقی رضوی و محمد بابا رستمی از جمله این شهدا می‌باشند.
کلام را با جمله‌ای از مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به پایان می‌بریم. «آنچه مسلم است نقش شهدای جهاد در جنگ یا به تعبیر بهتر نقش سرداران جهاد در جنگ یکی از نقش‌های بارز و درجه اول است. به نظر من این تعبیر سنگرسازان بی‌سنگر تعبیر خیلی خوبی است که برای این عزیزان رایج هم شده است.»
ماخذ:
افسری‌پور، پروانه و سعید زرینی، چیزی مثل جنگ، سلمان، ۱۳۸۹.
بنی‌هاشمی، سید هاشم، پل بعثت از منظر مهندسی جنگ، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۵.
جلالی شم‌آبادی، محمد و دیگران، حامیان نور. سلمان، ۱۳۸۹.
سازمان جهاد سازندگی خراسان، معاونت امور اجتماعی ثبت وقایع جنگ، نمودار عملکرد فرهنگی، ۱۳۷۱.
سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، سند ش ۷۰۹۳۲/۱۱ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۲ به شناسه ملی ۱۴۰۰۰۲۵۹۷۳۱.
سلمانی لطف‌آبادی، عیسی، جهادسازندگی خراسان در دفاع مقدس، ج ۱،۲،۳،۴،۵،۶ سلمان، ۱۳۸۵.
سلمانی لطف‌آبادی، عیسی، طرح محرم، آماده چاپ.
سلمانی لطف‌آبادی، عیسی، گوهران شب چراغ، سلمان، ۱۳۸۸.
صحیفه نور، مجموعه سخنرانی‌های حضرت امام خمینی (ره) ج ۴.
وزارت جهاد کشاورزی، ثبت وقایع مرکز اسناد جهاد سازندگی خراسان.
انتهای پیام/
