به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در افتتاحیه دومین کنگره علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: مسأله تحول در علوم انسانی یک موضوع شعاری و زمانی نیست ، باید مداوم و به خوبی شکافته شود که این کار به کمک افراد فاضل انجام پذیر است.
لاریجانی گفت: در رابطه با اهمیت علوم انسانی بین متفکرین بحثهای متعددی وجود دارد که مقام معظم رهبری نیز به این مهم بسیار توجه داشته اند.
وی افزود: مشکل ترین علوم، علوم انسانی است و همین امر این موضوع را از سایر علوم متمایز میکند.
رئیس مجلس شورای اسلامی در بیان ویژگی علوم تربیتی گفت: در علوم تربیتی ، رفتار انسان را مورد مطالعه قرار میدهیم که از فهم و اراده برخوردار است لذا بررسی رفتار او سخت تر از علوم طبیعی است و در علوم اجتماعی، سیاسی و سایر علوم انسانی نیز همین طور است.به همین علت، نظریه پردازی و سامان دهی علوم انسانی نسبت به سایر علوم مشکل است.
لاریجانی با داشتن نگاه عمیق به مسائل انسانی و حرکت جامعه را در همه علوم انسانی اثر گذار دانست و ابراز کرد: بر همین اساس، نباید از بیان آن ها خسته شویم و باید همت ما در پرداختن به این علوم بلند باشد.
وی با اشاره بر این که در ذات این علوم، جهانبینی و ارزشها به دلیل ارتباط با انسان حتما مداخله پیدا میکند، گفت: اگر انسان را موجود الهی بدانید، تاأثیر خود را در علم سیاست و اقتصاد میگذارد.
وی افزود: باید جهان بینی اسلامی و قرآنی که موضوع علوم انسانی است را بیشتر بشناسیم، این کار امری ستوده و لازم است چرا که موضوع علوم انسانی در طول تاریخ حساسیت متفکرین را برانگیخته و این طور نیست که تنها ما امروز به آن حساس شده باشیم.
لاریجانی با تأکید بر اهمیت حساسیت پرداختن به علوم اسلامی گفت: این حساسیت برای ما باید بیشتر باشد زیرا ما لفظ اسلامی را همراه آن داریم و مکتب وحی پشتوانه آن است و باید با توجه، به این موضوع پرداخت.
رئیس بنیاد شهید مطهری به بیان تاریخچهای از اهتمام متفکرین شرق و غرب به علوم انسانی پرداخت و تصریح کرد: بر این اساس، این تصور که حساسیت به تحول در علوم انسانی مختص ماست غلط است چون از قدیم متفکرین روی آن حساسیت داشته و این حساسیت الزامی است.
وی افزود: این تلقی که ما باید در برخورد با علوم و تکنولوژی متاثر از مدرنیته مواظب باشیم و این ها را کنار بگذاریم نگاهی افراطی است.
لاریجانی گفت: ما در شرایط جهانی زندگی میکنیم که با دیگران برخورد داریم وباید در مواجهه با این علوم دقت کنیم نه این که پرهیز داشته باشیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به این که سنت اسلامی ما به ما توصیه نمی کند که در اخذ علم پرهیز داشته باشیم، بیان کرد: وقتی دین اسلام عنوان میکند که علم را از منافق بگیرید به این معنا نیست که ما باید از علوم دیگر مکاتب پرهیز کنیم بلکه به این معنی است که باید در اخذ این علوم دقت داشته باشیم.
رئیس بنیاد شهید مطهری تأکید کرد: مسلمانان باید پیشرفت های علمی را در هر کجا که هست اخذ کنند اما در چگونگی اخذ آن دقت و توجه داشته که این اخذ علم همواره حسن بوده است.
لاریجانی با بیان این که یکی از روشهای اخذ علم کاری است که ابن سینا انجام داده است، بیان کرد: دانشمندان ما دراخذ علوم از دیگران محدودیتی برای آن قائل نبودند اما تلاش میکردند علومی را که اخذ میکنند به کمال برسانند.
وی افزود: نکته دیگری که در اخذ علوم از دیگران مهم است این است که مبنا در علوم اسلامی ما، اخذ علوم نافع و پرهیز از دریافت علوم لاینفع است.
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این که علوم نافع علومی هستند که نفعی برای جامعه اسلامی داشته باشند، تصریح کرد: شهید مطهری از کلمه اسلامی و تقسیم بندی این موضوع پرهیز داشتند و به جای این پسوندها باید محتوای کار غنی شود و سطح بالاتری را ببینیم.
رئیس بنیاد شهید مطهری با اشاره به این که وقتی ما موضوع اسلامیت را مطرح میکنیم نوعی کمال را در آن میبینیم به تبیین مفهوم کمال در تاریخ علم وفلسفه پرداخت و تصریح کرد: نمیتوانیم ادعا کنیم که نظام فلسفی را طراحی کرده ایم که تمام حقایق و فکر بشر را شکل داده باشد، بنابراین، در استخدام کلمه اسلامیدر فلسفه باید با یک مسامحه به این کار بپردازیم.
وی افزود: ما در نظام سازی خود، با استفاده از مآخذ دینی نظامی را تدوین کردیم که در آن داعیه این را نداریم که میتواند همه حقایق را تبیین کند اما مکاتب و نظامهای مختلفی متأثر از نظام اسلامی میتوانیم داشته باشیم.
لاریحانی با بیان این که نظامی که ما تدوین کردهایم، یک تئوری کامل وجامع و کاملاً متکی بر اسلام نیست، گفت: مکتب وحی بسیار گسترده تر ازاین است که نظام ما به طور کامل بر مبنای آن باشد لذا با مسامحه باید این نظام را اسلامی نامید.
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این که زمینه رشد فکر بشری خیلی وسیع تر از این است که درون یک نظام قرار بگیرد، با بیان این که دو موضوع مهم دررشد مسائل انسانی فطریات انسان و عدالت در انسان شناسی است، تصریح کرد: بر اساس تفکرات قرآنی، موضوع فطرت عامل تکامل است و اگر مسئله فطرت هم درجامعه شناسی و هم در علم سیاست و علوم دیگر خوب روشن شود از آن متأثرمیشوند.
وی با بیان این که یکی از پایه های علوم انسانی، موضوع فطرت است، گفت: عدالت در تفکر دینی ما جایگاه بزرگی دارد و اگر ریشه بحث عدالت رابشکافیم با تلقی که از فطرت است به آزادی و رقابت در اقتصاد میرسیم.
لاریجانی عدالت در تفکر اسلامی را اعم از حوزه اقتصاد دانست و بیان کرد: عدالت جدای از بحث تکوینی، در امر تشریعی نیز اعم از اقتصاد است.
وی افزود: اگر مبنای عدالت این است که بسترها و زمینه ها برای به فعلیت رسیدن فطریات انسانی ایجاد شود، طبعاً باید رقابت نیز وجود داشته باشد اما انسان تنها منفعت طلب نیست بلکه بالقوه حق طلب و معنویت گرا نیز هست وقتی این مولفهها به صورت متوازن رشد کند عدالت نیز رشد مییابد.
لاریجانی در اشاره به نکته دیگری در تدوین علوم انسانی اسلامی اظهار کرد:از نظر مکانیزم حرکت در جامعه اگر ما همه تفاوتها را میبینیم، باید آنها را سامان دهی کنیم و دست به نظام سازی بزنیم و باید دقت داشت که نظام سازی مهم است و اولویت دارد اما کار ساده ای نیست و تأملات فکری عمیقی نیاز دارد و هر کسی نمیتواند به سادگی نظام سازی کند.
وی افزود: کسانی میتوانند در مورد مبانی علوم انسانی حرف بزنند و در این حوزه نظام سازی کنند که در آن حوزه فرد برجستهای باشند.
رئیس بنیاد شهید مطهری تأکید کرد: یکی از اشکالات ما این است که روشهایمان متکی با سیستمهای متعارف دنیا نیست و تأملات ما در سازمان علومی که در جهان در حال رشد است جانمایی نمیشود ما تحقیقات نسبتاً خوبی داریم که باید وارد مجرای مقالات علمی شود تا دیگران در جریان تأملات علمی ما قرار بگیرند.
وی افزود: تنها ما مسلمانان نیستیم که دغدغه تحول در علوم انسانی را داریم اما وجه تمایز ما این است که دغدغه ما بر اساس مبانی دینی است.
رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: ممکن است مبانی دینی ما غنی باشد و برای این نظام سازی، الهام بخش باشد اما این کار به سادگی امکان پذیر نیست و با برگزاری یک همایش به نتیجه نمیرسد و باید در آن ممارست داشت و مرتب باید پیشرفتها را مورد ارزیابی قرار داد.
