به گزارش گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، انقلاب اسلامی ایران ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ با پایان بخشیدن به حاکمیت سیاسی رژیم پهلوی، نظامی نوینی ایجاد کرد. بدیهی است به موازات این تحول باید ساختار کشور نیز دگرگون می‌شد؛ این فضا زمینه ایجاد نهاد‌هایی متناسب با کارکرد‌های ویژه را فراهم آورد. مردم نیز بلافاصله داوطلبانه برای نظام‌مند کردن کشور اعلام آمادگی کردند. با توجه به نسبت جمعیت روستانشین به شهری ضرورت رسیدگی بهبود شرایط در روستا‌ها بیشتر احساس می‌شد به موازات تشکیل نهاد‌های انقلابی جهاد سازندگی نیز در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به عنوان بازوی سازندگی انقلاب برای خدمت به روستاییان و مناطق محروم و انتقال ارزش‌ها و فرهنگ انقلاب به آن مناطق تشکیل شد.
متن زیر سیر ایجاد و رشد نهاد مقدس جهاد سازندگی است که در ادامه قسمت ششم آن را می‌خوانید.
** تشکل‌های اولیه جهادسازندگی در جبهه خوزستان
پیش از آغاز جنگ، جهاد سازندگی استان‌های آذربایجان غربی کردستان، باختران، ایلام و در نهایت خوزستان، هر کدام به نسبتی با جنگ درگیر شده بودند. در این میان جهاد‌های منطقه غرب از بدو تأسیس در سال ۱۳۵۸ به نحوی با ضد انقلاب درگیر بودند. از میان این استان‌ها در نقاط مرزی خوزستان و تا حدودی باختران و ایلام کار‌های عمرانی انجام می‌شد که با درگیری‌های مرزی عراق مواجه شدند. جهاد استان خوزستان بیش از سایر استان‌ها با این موضوع در نقاط مرزی شلمچه و سواحل اروندرود مواجه بود.
مهمترین اقدام جهاد در این تهاجم‌های پراکنده کمک به روستاییان مرزنشین در امور خدمات رسانی، مداوای مجروحان و در مواردی اسکان موقت آنها در همان مناطق بود. از آنجا که هنوز آثاری از تهاجم سراسری دشمن مشاهده نمی‌شد، این کمک‌های جهاد نیز به صورت موردی انجام می‌گرفت که آمار دقیقی از این عملکرد‌ها ثبت نشده است. نقش جهاد خوزستان در جنگ بسیار تأثیرگذار و تعیین کننده بود.
** فعالیت‌های جهاد سازندگی خوزستان در نقاط مرزی
استان خوزستان در جنوب غربی کشور با حدو ۶۳ هزار و ۶۳۳ هزار کیلومتر مربع وسعت، از شمال به استان‌های ایلام، لرستان و اصفهان از جنوب به استان بوشهر و خلیج فارس از شرق به استان چهار محال و بختیاری و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود. سلسله جبال زاگرس در شمال و مشرق استان خط جداکننده خوزستان از فلات مرکزی ایران است. محور طولی استان از اندیمشک آغاز می‌شود و به مرز‌های جغرافیایی بهبهان رسیده و تا استان کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر امتداد دارد.
از نظر مرز آبی از نهر «خیّن» خرمشهر و دهانه «اروندرود» به شمال خلیج فارس محدود می‌شود که نسبتاً طولانی است. در جغرافیای نظامی مسیر ۹۰ - ۸۰ کیلومتری شلمچه تا جفیر علاوه بر مسطح بودن از مزیت آب شیرین برخوردار است و یک محور نفوذی مهم خوزستان محسوب می‌شود که بار‌ها مورد هجوم عراق قرار گرفت. شیب اراضی خوزستان از شمال شرقی به سمت جنوب غربی متمایل است و تجمع آب‌های جاری در نقاط پست و مصب رودخانه‌ها به باتلاق‌هایی به نام هور تبدیل شد که هورالعظیم در جنوب هویزه یکی از مهمترین این هور‌ها است که یکی از مناطق مهم جنگ محسوب می‌شوند.
این منطقه یکی از نقاط کلیدی فعالیت‌های مهندسی رزمی به حساب می‌آید که سرآمد آن نصب پل ۱۴ کیلومتری خیبر و احداث جاده سیدالشهدا (ع) در جریان عملیات خیبر است. رودخانه اروند به طول ۱۰۰ کیلومتر و عمق متوسط ۹ تا ۱۵ متر و عرض ۸۰۰ متر تا یک کیلومتر که از الحاق دو رود دجله و فرات در خاک عراق تشکیل می‌شود. با پیوستن رودخانه کارون به آن از آخرین نقطه دلتای بین شهر اروندکنار ایران و فاو در عراق به شمال خلیج فارس می‌ریزد.
مطالب مرتبط:
** تثبیت جایگاه جهاد سازندگی با فرمان امام خمینی (ره)
** ذکاوت جهادگران در بهره‌مندی از امکانات محلی در رفع محدودیت‌ها
** راز مسلح شدن جهادگران سازندگی/ تسریع آبادانی با حضور دانشجویان
این رودخانه یکی از رودخانه‌های مهم قابل کشتیرانی است که از جمله بهانه‌های صدام برای حمله به ایران به حساب می‌آید. اروندرود از سال ۱۳۶۴ تا پایان جنگ به یکی از مناطق مهم عملیات تبدیل شد. بندر‌های مهم خرمشهر آبادان و امام خمینی یکی از معتبرترین بنادر جنوب کشور در زمان آغاز جنگ محسوب می‌شد که عمده هدف عراق در جبهه جنوبی خوزستان از طریق حملات زمینی و هوایی به حساب می‌آمد.
وجود سد‌های مهم تولید برق آبی مانند شهید عباس‌پور و دز نیروگاه‌های گازی سیکل ترکیبی رامین و زرگار، سرزمین وسیع کشاورزی مراکز بزرگ صنعتی فولاد و پالایشگاه نفت آبادان و منابع غنی نفت و گاز در این استان از دیگر شاخص‌های تأثیرگذار در جنگ است. جهاد خوزستان یکی از جهاد‌های فعال در سراسر کشور به حساب می‌آمد که از مدیران کارآمدی برخوردار بود. سابقه حضور موفق این جهاد در ستاد بحران این استان در جریان سیل سال ۱۳۵۸ عاملی شد که استاندار در شرایط بحرانی روی جهاد حساب باز کند.
از سوی دیگر این سابقه عاملی شد که در جریان حمله‌های پراکنده عراق به نقاط مرزی در نیمه اول سال ۱۳۵۹، از جهاد برای کمک به ارتش استفاده کند. در واقع جهاد خوزستان پیش از آغاز تهاجم رسمی عراق وارد جنگ شده و ارتش بار‌ها از جهاد درخواست کمک کرده بود از آنجا که حوزه فعالیت جهاد خوزستان شامل روستا‌های زیادی در زمینه‌های مختلف می‌شد، نمی‌توانست کار‌های خود را تعطیل کند و در تهاجم‌های پراکنده یک باره با تمام امکانات در خدمت جنگ قرار گیرد.
جهاد خوزستان از یک ماه پیش از آغاز جنگ در مرز‌ها حضور پیدا کرد، به همین دلیل، یکی از ارگان‌های فعال در اتاق جنگ مستقر در استانداری به حساب می‌آمد. اتاق جنگی که در استانداری تشکیل شده بود تمام رخداد‌ها را دنبال کرده و سپس تصمیم‌گیری می‌کردند.
منبع: کتاب «خاکریز‌های خط مقدم؛ تاریخ مهندسی جنگ جهاد سازندگی در دوران دفاع مقدس» اثر «نصرتالله محمودزاده»
انتهای پیام/ 161
