گروه بین‌الملل
دفاع‌پرس: رهبران اروپایی هفته گذشته پس از دیدار فاجعه‌بار «دونالد ترامپ» و «ولادیمیر زلنسکی» به منظور فراهم کردن تضمین‌های امنیتی برای کی‌یف، در لندن گرد هم آمدند. آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که حاضر نیست در ازای پذیرش آتش‌بس با روسیه، به طرف اوکراینی تضمین امنیتی ارائه دهد. در واکنش «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه و «کیر استارمر» نخست وزیر بریتانیا برای اعزام نیرو‌های حافظ صلح به اوکراین ابراز تمایل کردند.
اما آیا اتحادیه اروپا می‌تواند بدون حمایت آمریکا، برای اوکراین به‌طور معناداری پوشش امنیتی فراهم کند؟ واقعیت این است که از یک سو درباره قابلیت‌های نظامی-امنیتی اروپا تردید‌ها و نگرانی‌های جدی وجود دارد و از سوی دیگر تهدید‌های روسیه بسیار جدی است.
نقش آمریکا در تامین امنیت اروپا
آمریکا پس از پایان جنگ جهانی دوم با تاسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اعزام صد‌ها هزار سرباز، مسئولیت تامین امنیت اتحادیه اروپا را در برابر تهدیدات اتحاد جماهیر شوروی برعهده گرفت. آمریکا از آن زمان تاکنون، رهبری امنیتی اروپا را در اختیار دارد.
در حال حاضر ۶۵ هزار سرباز آمریکایی به همراه تسلیحات گسترده، سیستم‌های دفاعی و امکانات راهبردی ناتو در اروپا مستقر هستند؛ این امکانات راهبردی شامل شش انبار بزرگ تسلیحاتی مجهز به تانک و خودرو‌های زرهی، هشت اسکادران هوایی، چهار ناوشکن و حدود ۱۰۰ بمب هسته‌ای است. علاوه بر این، ایالات متحده حدود ۱۰ هزار سرباز را در لهستان مستقر کرده که در حکم نوک پیکان جناح شرقی ناتو در تقابل با روسیه هستند.
آمریکا به بودجه نظامی عظیمی متکی است که در سال ۲۰۲۴ به ۸۶۰ میلیارد دلار رسید. این رقم بیش از دو برابر هزینه‌های نظامی سایر اعضای ناتو است.
به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، از زمان حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، این کشور بیشترین کمک نظامی مستقیم را به اوکراین ارائه کرده است. ایالات متحده تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴ تقریباً ۱۸۳ میلیارد دلار به اوکراین اختصاص داده بود. این در حالی است که اتحادیه اروپا در مجموع ۱۴۱ میلیارد دلار کمک برای اوکراین ارسال کرده که فقط ۵۱ میلیارد دلار آن کمک نظامی است.
با این حال به گفته دونالد ترامپ اکنون زمان آن فرا رسیده است که ایالات متحده از اروپا عقب‌نشینی کند. او از کشورهای این قاره خواسته تا کار‌های سنگین‌تر و بیشتری انجام دهند.
«پیت هگست» وزیر دفاع جدید آمریکا در نشست متحدان ناتو گفت: «واقعیت‌های آشکار استراتژیک مانع از این می‌شود که ایالات متحده آمریکا در درجه اول بر امنیت اروپا تمرکز کند. متحدان اروپایی باید خودشان این کار را انجام دهند.»
وضعیت قدرت نظامی اروپا
اعضای اروپایی ناتو در مجموع فقط دو میلیون سرباز فعال دارند که بخش اندکی از آنها مستقیماً تحت فرماندهی این ائتلاف خدمت می‌کنند. در حال حاضر ترکیه با ۴۸۱ هزار سرباز و لهستان با ۲۱۶ هزار سرباز، بیشترین نیروی نظامی را در اختیار دارند؛ فرانسه با ۲۰۵ هزار سرباز و آلمان با فقط ۱۸۶ هزار سرباز، در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بریتانیا هم که پیشنهاد اعزام نیرو‌های حافظ صلح به اوکراین را برای اجرای توافق صلح احتمالی داده است کمتر از ۱۴۰ هزار سرباز در اختیار دارد.
پیمان ناتو در حال حاضر از ۴۰ هزار نیروی نظامی در سراسر جناح شرقی خود شامل کشورهای استونی، لتونی، لهستان، اسلواکی، مجارستان، رومانی و بلغارستان برخوردار است. متحدان اروپایی ناتو در مجموع حدود ۷ هزار هواپیمای جنگنده، ۶ هزار و ۸۰۰ تانک، ۲ هزار و ۱۷۰ کشتی نظامی و شش ناو هواپیمابر در اختیار دارند.
شرایط ناتو در صورت عقب‌نشینی آمریکا
ائتلاف ناتو علیرغم دارایی‌های نظامی قابل توجهی که دارد، شدیدا به آمریکا وابسته است. در صورت حمله بزرگ روسیه، آمریکا باید صد‌ها هزار نیروی نظامی را برای جلوگیری از سقوط اروپا اعزام کند. به گفته اندیشکده بروگل در صورت عقب‌نشینی آمریکا، رهبران اروپایی باید ۵۰ تیپ نظامی جدید ایجاد کنند.
در این میان کشورهای اروپایی نگران افزایش هزینه‌های نظامی خود هستند. هفته گذشته، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که هزینه‌های نظامی خود را تا سال ۲۰۲۷ به ۲.۵ درصد تولید ناخالص داخلی می‌رساند. «کیر استارمر» به پارلمان این کشور گفت: «این امر هر سال حدود ۱۶ میلیارد دلار به بودجه دفاعی اضافه می‌کند و رکورد هزینه‌های نظامی را از زمان جنگ سرد تا امروز تغییر می‌دهد.»
پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، آلمان برای ارتقا و تقویت ارتش خود یک صندوق ویژه با بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار بودجه تاسیس کرد و سالانه ۵۲ میلیارد دلار به بودجه دفاعی خود افزود. سال گذشته، بودجه دفاعی این کشور برای اولین بار از زمان پایان جنگ سرد به ۲ درصد تولید ناخالص داخلی رسید. «فردریش مرز» صدراعظم احتمالی آلمان، در یک سخنرانی در ماه دسامبر تاکید کرد که ارتش این کشور سالانه به حداقل ۸۴ میلیارد دلار نیاز دارد.
از سال ۲۰۲۲، متحدان ناتو در سراسر اروپا و کانادا هزینه‌های نظامی خود را به میزان ۱۸ درصد افزایش داده‌اند. در حال حاضر، ۲۲ عضو از ۳۰ عضو اروپایی ناتو، حداقل ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را بر اساس تعهدات‌شان صرف امور نظامی می‌کنند.
با این حال، ترامپ استدلال کرده است که این افزایش بی‌سابقه در هزینه‌های نظامی، کافی نیست. او از کشورهای اروپایی خواسته تا هزینه‌های دفاعی را تا حداقل ۵ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند.
دبیرکل ناتو نیز بر ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر اروپا در حوزه نظامی تایید کرده است. «مارک روته» در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «ما در طول ۴۰ سال گذشته، به ویژه پس از فروریختن دیوار برلین، به اندازه کافی پول خرج نکرده‌ایم و کاملاً منطقی است که اکنون دست به کار شویم.»
رقابت روسیه و ناتو
روسیه از گسترش ناتو به عنوان یکی از توجیهات خود برای حمله به اوکراین استفاده کرده است. ناتو از زمان تأسیس در سال ۱۹۴۹، شمار اعضایش را از ۱۲ به ۳۲ عضو افزایش داده و پیوسته به سمت سمت مرز‌های روسیه در حال حرکت بوده است. در حال حاضر، شش عضو ناتو با روسیه همسایه هستند؛ سوئد، لهستان، فنلاند، لتونی، استونی و لیتوانی.
کشورهای اروپای غربی، تجاوز‌های نظامی روسیه به همسایگانش را دلیلی برای تقویت این بلوک می‌دانند. از زمان پایان جنگ سرد، روسیه به عنوان یک قدرت هسته‌ای برتر، بار‌ها به بخش‌هایی از چندین کشور مجاور از جمله مولداوی، گرجستان و اخیراً اوکراین حمله و آنها را اشغال کرده است.
در اوایل دهه ۱۹۹۰، مداخله نظامی روسیه در مولداوی به جدایی‌طلبان همسو با روسیه کمک کرد تا کنترل منطقه «ترانس نیستریا» را به دست گیرند. حمله نظامی روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸ ضربه سنگینی به تفلیس وارد کرد. با این حال از زمان حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲، ناتو باز هم به رشد خود ادامه داده و فنلاند و سوئد که قبلاً بی‌طرف بودند، طی همین مدت به ناتو ملحق شدند.
نگاهی به قدرت نظامی روسیه
در حال حاضر روسیه حداقل یک میلیون و ۳۲۰ هزار سرباز فعال دارد که صد‌ها هزار نفر از آنها در اوکراین می‌جنگند. مسکو پیش از این حدود ۱۲ هزار سرباز را در کالینینگراد مستقر کرده بود؛ این منطقه بین لهستان و لیتوانی قرار دارد. با این حال بیشتر این نیرو‌ها به اوکراین اعزام شده‌اند.
روسیه همچنین چندین پایگاه نظامی را بیرون از خاک خود اداره می‌کند. اغلب این پایگاه‌ها در اقمار شوروی سابق واقع شده است. این تاسیسات نظامی شامل حداقل دو پایگاه اصلی در بلاروس، دو پایگاه در قزاقستان، دو پایگاه در ارمنستان، دو پایگاه در سرزمین‌های مورد مناقشه گرجستان (اوستیای جنوبی و آبخازیا) و یک پایگاه در قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و منطقه جداشده از مولداوی (ترانس نیستریا) است. در این میان پایگاه نظامی ۲۰۱ واقع در دوشنبه پایتخت تاجیکستان، بزرگ‌ترین پایگاه نظامی روسیه محسوب می‌شود و تا سال ۲۰۲۲ حدود ۷ هزار سرباز روس در آن مستقر بود.
روسیه صاحب ۴ هزار و ۲۹۲ هواپیمای جنگنده، ۵ هزار و ۷۵۰ تانک، ۴۴۹ کشتی و یک ناو هواپیمابر است. بر این اساس چنانچه آمریکا از تامین امنیت اتحادیه اروپا خودداری کند، این قاره با ناترازی شدید نظامی-امنیتی مواجه می‌شود و به دلیل اتخاذ سیاست برون‌سپاری امنیتی ظرف چهار دهه اخیر، سرایط بغرنجی را تجربه خواهد کرد.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانس آژانس دفاعی اروپا گفته بود: «اروپایی‌ها باید بیدار شوند. شکست این قاره در سرمایه‌گذاری روی قابلیت‌های نظامی، سیگنال خطرناکی به متجاوز می‌فرستد. ضعف ما، روسیه را به داخل اروپا دعوت می‌کند.»
نویسنده: محمد حسین حیدری
انتهای پیام/
