گروه استان‌های دفاع‌پرس- «زهرا زحمتکش» استاد مجتمع آموزش عالی خواهران جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان؛ شهید مطهری یکی از چهره‌های برجسته‌ای است که تأثیر عمیقی در تحولات فکری و فرهنگی برجای گذاشته‌است. این اندیشمند بزرگ عمر خود را در راه کسب و نشر دانش، احیای ارزش‌های دینی، و تربیت شاگردانی که راه او را ادامه دهند، صرف کرد. رسالت او فراتر از تدریس و تألیف بود؛ او در حقیقت انسانی بود که خود را وقف ادای تکلیف و خدمت به اسلام کرده بود.
شهید مطهری با تمام وجود در راه شناخت اسلام و نشر معارف آن تلاش کرد و زندگی پربرکت خود را وقف این هدف والا نمود. او نه‌تنها به تبیین صحیح آموزه‌های اسلامی پرداخت، بلکه در برابر جریان‌های فکری منحرف، با قدرت و استواری ایستادگی کرد و نقشی اساسی در اصلاح فکری و فرهنگی جامعه ایفا نمود. اندیشه‌های او همچنان زنده و اثرگذار هستند و نسل‌های آینده از آثار و تفکراتش بهره‌مند خواهند شد.
در این نوشتار، برخی از مهم‌ترین خصوصیات علامه شهید مطهری، با تأکید بر نمونه‌های عملی، بررسی می‌کنیم که مجموعه آنها نقش کلیدی در گسترش اندیشه‌های ایشان داشته است:
اخلاص
در سیره رفتاری ایشان اخلاص در کار‌ها و عبادت جایگاه ویژه‌ای داشت. او بنده‌ای مخلص بود. مسأله‌ای که برای زندگی استاد مطهری وجود داشت این بود که همیشه می‌خواست نامش مخفی باشد و این دلیلی بود بر خلوص نیت ایشان و دور بودن از ریا، چراکه معتقد بود: «کار باید انجام شود، حال به اسم هرکس، مهم هدف ماست که باید به آن برسیم». (سیمای استاد در آیینه نگاه یاران، سید حمید جاوید موسوی، ص ۹۵)
انس با قرآن
استاد مطهری که از تربیت‌یافتگان ممتاز مکتب وحیانی قرآن عترت بود از همان دوران جوانی به موازات وارد شدن در عرصه علمی از خودسازی و اهتمام حیات معنوی غافل نشد و توأمان در این دو عرصه با موفقیت گام برداشت. ایشان عمر خویش را صرف ترویج و گسترش فرهنگ ناب و اصیل قرآن نمود و انس و الفت خاصی با قرآن داشت. ارتباط استاد مطهری با قرآن، از چند جنبه قابل توجه است. جنبه اول عشق و علاقه شخصی او نسبت به این کتاب مقدس و انس خاص او به تلاوت و سیراب کردن روح تشنه‌اش از اقیانوس بیکران و زلال قرآن بود. جنبه دوم، تلاش و فعالیت او برای تفسیر این کتاب مقدس بود و جنبه سوم، مبارزه خستگی‌ناپذیر او با برداشت‌های غلط و انحرافی از قرآن توسط دشمنان و دوستان ناآگاه بود.
استاد مطهری در نامه‌ای به یکی از فرزندانش می‌نویسد: «… حتی‌الامکان از تلاوت روزی یک حزب قرآن که فقط پنج دقیقه طول می‌کشد، مضایقه نکن و ثوابش را هدیه روح مبارک حضرت رسول اکرم (ص) بنما که موجب برکت عمر و موفقیت است ان‌شاءالله» (معلم شهید، ید الله احسانی، ۱۳۸۰، ص ۷۲)
توسل
شهید مطهری پیوند عمیقی با اهل‌بیت عصمت و طهارت داشت و توسل به این خاندان را یکی از ارکان معنوی زندگی خود می‌دانست. او معتقد بود که توسل نه‌تنها باعث عزت انسان در درگاه الهی می‌شود، بلکه راهی برای یافتن پاسخ به پرسش‌های علمی و حل مشکلات فکری نیز هست. این عشق و ارادت به اهل‌بیت، نه‌تنها در زندگی شخصی او مشهود بود، بلکه در تعاملاتش با دیگران نیز تجلی داشت.
او محبت و احترام خود را بر اساس همین عشق بنا کرده بود. یکی از دوستان شهید مطهری نقل می‌کند که وقتی علت احترام ویژه او به علامه طباطبایی را پرسید، استاد پاسخ داد که دلیل این احترام، عشق و ارادت عمیق علامه به اهل‌بیت است. علامه طباطبایی در ماه رمضان، با پای پیاده به حرم حضرت معصومه (س) می‌رفت و روزه خود را با بوسه بر ضریح ایشان افطار می‌کرد. این رفتار، شهید مطهری را مجذوب شخصیت والای علامه کرده بود و این پیوند معنوی، ارزش و عظمت ویژه‌ای در نگاه او داشت. (نگاهی به ویژگی‌های معنوی استاد مطهری، عبدالکریم پاک‌نیا، ۱۳۸۷، ص ۲۷)
احترام و احسان به والدین
استاد شهید عامل پیشرفت خود را احترام و احسان به والدین خود می‌دانستند؛ چنان که فرزند ایشان نقل می‌کند: روزی پدرم به من گفت: «گاهی اوقات که به اسرار وجودی خود و کارهایم می‌اندیشم، احساس می‌کنم یکی از مسائلی که باعث خیر و برکت در زندگی‌ام شده و همواره عنایت و لطف الهی را شامل حالم کرده، احترام و نیکی فراوانی بوده است که به والدین خودم کرده‌ام، بویژه در دوران پیری و هنگام بیماری. علاوه بر توجه معنوی و عاطفی، تا آنجا که توانایی‌ام اجازه می‌داد از نظر هزینه و مخارج زندگی به آنان کمک و مساعدت کرده‌ام. (مطهری مطهر اندیشه‌ها، ج ۱، محمدحسن واثقی، ۱۳۶۴، ص ۱۰۰)
دردمندی و دلسوزی
یکی از شاخصه‌های بارز تفکر و نگارش شهید مطهری، حس مسئولیت و دلسوزی عمیق او نسبت به جامعه بود. او با توجه به شرایط زمانه، هر اندیشه‌ای را از سر دغدغه‌مندی و احساس مسئولیت مطرح می‌کرد، نه صرفاً به‌عنوان یک بحث فلسفی یا تاریخی. همین روحیه باعث شد که آثار او نه‌تنها در زمان انتشارشان بلکه حتی امروز نیز برای خوانندگان معاصر، کاملاً زنده و مرتبط با نیاز‌های فکری و اجتماعی باقی بماند. (سیمای استاد در آیینه نگاه یاران، سید حمید جاوید موسوی، ص ۹۵)
تلاش علمی
تلاش و پشتکار علمی استاد مطهری برای کسب فضایل حوزه و اسلام هنوز زبانزد طلاب و دانشجویان است. تحصیل پیگیرانه فقه و فلسفه و سایر علوم اسلامی را از ابتدا با تلاش خستگی‌ناپذیر تدارک می‌دید تا روزی با دست باز رسالت خویش را به عهده گیرد.
استاد مطهری به صورتی عجیب درصدد بود که با نخبگان حوزه و دانشگاه تماس گیرد و از اندیشه‌های آنان باخبر گردد. از عرضه کار‌های علمی خود نیز به کسانی که به آنان اعتماد داشت و آنان را در خور و شایسته می‌دید ابایی نداشت. همچنین درباره برخی بحث‌های علمی که به نظرش می‌رسید با بزرگان حوزه و دانشگاه به مشورت می‌پرداخت. (مطهری مطهر اندیشه‌ها، ج ۱، محمدحسن واثقی، ۱۳۶۴، ص ۱۰۰)
تواضع علمی
معلم باید بداند که دانش او در مقابل علم خداوند بزرگ همچون قطره‌ای در مقابل اقیانوس است و بسیاری هستند که دانش و آگاهی‌شان از او بیش‌تر است.
تواضع علمی استاد مطهری نیز زبانزد بود. به جای اینکه شاگردان در مقابل استاد تواضع کنند، استاد مطهری در مقابل آنان تواضع می‌کرد و فروتنی به خرج می‌داد. همه کتاب‌هایش عنوانش «مرتضی مطهری» بود. هیچ عنوان و لقبی را نمی‌پذیرفت با اینکه بدون استثنا استاد همه بود و همه فضلای فعلی بدون شک از محضر استاد مطهری استفاده کرده بودند.» (رمز موفقیت استاد مطهری، جعفر سبحانی تبریزی و علی باقی نصرآبادی، ۱۳۸۱، ص ۱۴۹)
آرمان‌گرایی و مسئولیت‌پذیری
استاد مطهری به‌عنوان یک حکیم فرزانه و فرهیخته دریافت که آرمان‌گرایی و مسئولیت‌پذیری در نوشتن و پژوهش برای او یک وظیفه مهم است.
مسئولیت خطیری که در عصر قحطی ارزش‌ها و ستیز با روشنی‌ها باید انجام می‌گرفت. مخاطب او همه بودند، نویسنده‌ای که «اصول فلسفه و روش رئالیسم» می‌نوشت، «داستان راستان» را نیز می‌نگاشت. او به حق آرمان‌گرا و مسئولیت‌پذیر بود. روح و جوهر همه فعالیت‌های علمی او ایفای وظیفه دینی و تبیین درست و استوار معارف اسلامی و دفاع از کیان عقاید و احکام الهی بوده است.
شهید مطهری بزرگترین رسالت خویش و هر مصلح فکری را احیاگری اندیشه‌های اسلامی می‌دانستند. ایشان در این راه شجاعانه به هیچگونه ملامتی اهمیت نمی‌دادند و به‌حق وظیفه احیاگری را به خوبی انجام رساندند. جامعه امروز جهانی، هم نیازمند روش استاد و هم محتاج محتوای اندیشه‌ورزی ایشان در ارائه اندیشه دینی است (مطهری مطهر اندیشه‌ها، ج ۱، محمدحسن واثقی، ۱۳۶۴، ص ۱۳۸)
نظم و برنامه‌ریزی فکری
آثار استاد نشان از یک ساختار منسجم از فکر است. از حاشیه‌گویی و عرضه مطالب زائد پرهیز می‌کردند و در ارائه مطلب چنان استادانه یک‌یک مطالب را می‌چیدند که در انتها ساختاری یکپارچه در اختیار شنونده یا خواننده قرار می‌گرفت. از ویژگی‌های علمی استاد مطهری روشمند بودن مطالعه، تحقیق، تدریس و خطابه اوست.
استاد مطهری مخالف مطالعه بی‌برنامه و بی‌ضابطه بود. ایشان در تحقیق و پژوهش نیز همواره هدفمند و دقیق عمل می‌کرد و با توجه به نیاز‌های جامعه و در راستای اهداف الهی، به این امر مهم همت می‌گماشت (سرگذشت‌های ویژه از زندگی استاد، محمد مدرسی، ج ۱، ۱۳۶۶، ص ۷۵)
حضور سریع و به‌موقع استاد در هر عرصه که نیازمند به طرح صحیح اندیشه اسلامی بود
شهید مطهری از جمله متفکرانی بود که با سرعت و درک دقیق شرایط، در لحظه‌های حساس به ارائه اندیشه‌های اسلامی می‌پرداخت. آثار و سخنرانی‌های او همیشه پاسخی به نیاز‌های فوری جامعه بودند، به‌گونه‌ای که کمتر اندیشمندی توانسته‌است با چنین دقت، مسائل بنیادین را مطرح کند. نمونه‌ای برجسته از این ویژگی، تألیف کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران است که در دورانی منتشر شد که اندیشه ناسیونالیسم پان‌ایرانیستی تلاش داشت نقش اسلام را در جامعه کم‌رنگ کند. این اثر با استدلال‌های قوی، به دفاع از پیوند اسلام و ایران پرداخت و یکی از ماندگارترین آثار در این زمینه شد. (سیمای استاد در آیینه نگاه یاران، سید حمید جاوید موسوی، ص ۹۵)
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دامت برکاته درباره شهید مطهری فرمودند، شهید مطهری در زمینه مسائل فکری، سه خصوصیت مهم داشت؛ اولاً آدمی قوی الفکر و متفکری حقیقی بود؛ ثانیاً در ارائه و اشاعه مبانی فکری، هیچ قصدی جز ترویج دین، ترویج حق و مبارزه با باطل نداشت و خصوصیت سوم وی، پرکاری و خستگی ناپذیری بود.
این استاد فرزانه بعد از ۶۰ سال عمر با برکت و سراسر افتخار در ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۸ به دست منافقان کور دل گروه فرقان به درجه رفیع شهادت نایل گردید.
انتهای پیام/
