به گزارش گروه فرهنگی دفاع پرس، کتاب «فلسفه علوم انسانی (بنیادهای نظری)» نوشته حجت الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از سوی دفتر نشر معارف و مؤسسه حکمت نوین اسلامی قم به چاپ دوم رسید.
کتاب حاضر در 5 فصل طبقهبندی شده است؛ فصل اول «چیستی علوم انسانی»، فصل دوم «مبانی علوم انسانیسکولار»، فصل سوم « مبانی علوم انسانیاسلامی»، فصل چهارم «قلمرو اسلام در عرصه علوم انسانی» و بالاخره فصل پنجم «تاثیر مبانی بر نظریههای علوم انسانی» است.
در کتاب «بنیادهای نظری فلسفه علوم انسانی» میخوانیم: نظام آموزش متوسطه و آموزش عالی کشور در میان سیستمهای اجتماعی هر کشوری، دو نهاد مهم تربیتی و معرفتی است که جایگاه ویژهای دارند. رسالت این دو نظام، علاوه بر انتقال میراث فرهنگی و تجارب علمی بشری به نسل جدید، ایجاد تغییرات مطلوب در بینشها، منشها و کنشها و به عبارت دیگر، تحول در شناختها و نگرشهای نسل جوان و فرهیخته است.
نظام آموزش و پرورش ایران، نزدیک به یک میلیون و یک صد و سی هزار معلم، مربی، کارشناس، مشاور، معاون و مدیر دارد که به امر تعلیم و تربیت اشتغال دارند و دارای 966/997/14 دانشآموز است که در تعداد 523/151 آموزشگاه مستقر هستند. دانشگاههای کشور نیز با حجم چهار میلیون دانشجو و بیش از هفتاد هزار عضو هیأت علمی و هزاران نفر حقالتدریس در دانشگاههای دولتی، پیام نور و دانشگاه آزاد، به تدریس و تحصیل مشغول هستند. این آمار نشان میدهد که مسئولیت تربیت حدود سی درصد کل جمعیت کشور به عنوان گستردهترین سرمایه ملی که بیشترین سهم را در رشد سازندگی و اعتلای ملی ایفاء میکند؛ در اختیار آموزش و پرورش و آموزش عالی کشور است. پس یافتن نگاهی نو به نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی، به خصوص شناخت آسیبها در تمامی حوزهها، از جمله حوزه مبانی و بنیادهای نظری علوم انسانی، یکی از ضرورتهای دوره معاصر است؛ برای اینکه بدون توجه به رشد و بالندگی این دو نهاد، تکامل جامعه انسانی ناممکن است.
تبدیل انسانهای مستعد به انسانهای سالم و توانمند، توسط آموزش و پرورش و آموزش عالی، تأمینکننده نیازهای نیروی انسانی جامعه در بخشهای متفاوت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است.
همچنین بحث مبانی و بنیادهای نظری علوم انسانی، یکی از مباحث فلسفه علوم انسانی است. فلسفه علوم انسانی، یکی از فلسفههای مضاف است. نگارنده در کتاب فلسفۀ فلسفه اسلامی به تفصیل درباره فلسفههای مضاف و تقسیم آن، به دو دسته فلسفه مضاف به امور (پدیدهها) و فلسفه مضاف به علوم سخن گفته است. فلسفه امور، علوم درجه اول هستند و در درون فلسفه محض قرار دارند. قلمروی حکمت خودی که بیان میگردد، از سنخ فلسفه امور هستند. فلسفه علوم، دانشهای درجه دوم هستند که با روش تاریخی (به نظر امثال کوهن و فایرابند) یا روش منطقی (به نظر امثال پاپر) یا با روش تاریخی- منطقی (به نظر نگارنده) به پرسشهای بیرونی علوم تحققیافته پاسخ میدهد.
فلسفه علوم انسانی نیز با رویکرد تاریخی- منطقی به پرسشهای بیرونی علوم انسانی، مانند: چیستی، قلمرو و روششناسی علوم انسانی و نسبت علوم انسانی با علوم دیگر و... پاسخ میدهد. مبانی و بنیادهای نظری علوم انسانی، یکی از مسایل فلسفه علوم انسانی است. فلسفههای علوم نیز از فلسفه محض بهره میبرند. نگارنده در این کتاب از حکمت نوین اسلامی یا حکمت خودی بهره برده است و...
در بخشی از مقدمه این اثر نوشته عبدالحسین خسروپناه آمده است: «بهرهگیری از مبانی حکمت اسلامی برای علوم انسانی در تولید علم دینی، نقش اساسی دارد. علم دینی، مبحثی است که از دهه سی در قرن بیستم، توسط متفکران اسلامی مطرح گردید. پیش از آن، برخی از فیلسوفان نوتوماسی، مانند: اتین ژیلسون، دغدغه فلسفه مسیحی را داشت و به تدوین آن پرداخت. بسیاری از دانشمندان و طرفداران علم دینی، اسلامی سازی علوم را به معنای تولید علوم جدید اسلامی نگرفتند و قصد آن داشتند که با تغییر عناصر کلیدی علم غربی و استفاده از عناصر کلیدی اسلامی، غرب زدایی از معرفت کنند (سیدمحمد نقیب العطاس)، یا با احیای دانشهای دوران تمدن اسلامی، غربزدایی از فرهنگ سنتی نمایند (دکتر سیدحسین نصر)، یا با تفسیر علمی از آموزه های اسلام، مشکل تعارض علم و دین را حل کنند (مهندس مهدی بازرگان و دکتر علی شریعتی)، یا با دخالت متافیزیک دینی (دکتر مهدی گلشنی) یا باورهای دینی (دکتر خسرو باقری) در فرآیند علوم به تحقق اسلامی کردن معرفت کمک نمایند. برخی از متفکران اسلامی درصدد ارائه روششناسی اسلامی برای کسب معرفت شدند تا به دانش اسلامی دست یابند. این گروه نیز یا با استفاده از میراث گذشته اسلامی، یعنی منطق و فلسفه و اصول فقه، روششناسی دانش اسلامی را مطرح کردند (آیتالله عبدالله جوادی آملی) یا با شدت و به انکار دوران تمدن و میراث گذشته اسلامی پرداخته و با منطق و فلسفه و اصول فقه جدیدی، روششناسی دانش اسلامی را ارایه نمودند (سیدمنیرالدین حسینی)، برخی از روشنفکران نیز به انکار علم دینی پرداختند(دکتر عبدالکریم سروش).
وی در ادامه مینویسد: نگارنده بر علم دینی، به معنای علم برگرفته از روش تجربی، عقلی و وحیانی، مبتنی بر مبانی حکمت اسلامی در راستای مقاصد شریعت و اهداف متعالی سعادت انسان باور دارد. میراث گذشته حکمت و فقه و اخلاق اسلامی در تدوین مبانی علوم اسلامی به ویژه علوم انسانی اسلامی، نقش مؤثری خواهد داشت. الگوی حکمی- اجتهادی، نظریه برگزیده در تولید علوم انسانی (رفتاری ـ اجتماعی) اسلامی است.
چاپ دوم کتاب «فلسفه علوم انسانی (بنیادهای نظری)» در 287 صفحه با تیراژ 1500 نسخه و قیمت 11000 تومان عرضه شده است.
دفتر نشر معارف تاکنون از این نویسنده چهار کتاب «در جستجوی علوم انسانی اسلامی»(2جلد/ کاندیدای کتاب سال جمهوری اسلامی)، «کلام جدید با رویکرد اسلامی»، «رابطه علم و دین از منظر استاد مطهری» و «آسیب شناسی جامعه دینی» را منتشر کرده است و در ایام برپایی نمایشگاه کتاب سال آینده «فلسفه معرفت» را از این استاد فلسفه و کلام اسلامی روانه بازار کتاب میکند.
