به گزارش
دفاع‌پرس از کردستان، نشست تبیین ابعاد حقوقی تجاوز در جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران با حضور جمعی از اساتید برجسته حقوق بین‌الملل در دانشگاه کردستان برگزار شد، در این نشست تخصصی ابعاد مختلف تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران از منظر حقوق بین‌الملل عام، حقوق بین‌الملل کیفری، حقوق بشردوستانه و مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
اساتید حاضر با استناد به منشور سازمان ملل اسناد دیوان بین‌المللی دادگستری و رویه‌های بین‌المللی حملات اسرائیل را فاقد مشروعیت حقوقی دانستند و تأکید کردند که اقدامات این رژیم نه‌تنها ناقص اصل ممنوعیت توسل به زور بلکه مشمول جنایات جنگی و نقض صریح قواعد آمره حقوق بشردوستانه است، در این نشست همچنین به محدودیت‌ها و ظرفیت‌های موجود در نظام بین‌المللی برای پیگیری حقوقی این اقدامات از جمله جایگاه دیوان کیفری بین‌المللی، نهاد‌های حقوق بشری و مکانیسم‌های جبران خسارت پرداخته شد
عضو کانون وکلای دادگستری و استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه کردستان، در این نشست تبیین با بیان اینکه تفکیک نظامیان و غیرنظامیان به کلی نادیده گرفته شد، اظهار داشت: ابعاد حقوقی تجاوز در جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی یک نقض فاحش اصول بنیادین حقوق بشردوستانه است و باید تقویت توان بازدارندگی دفاعی کشور بیشتر شود،
شاهو جعفری به تبیین ابعاد حقوقی این تجاوز پرداخته و رژیم صهیونیستی را به نقض صریح و مکرر اصول حقوق بشردوستانه متهم کرد.
وی با اشاره به اصل بنیادین تفکیک میان اهداف نظامی و غیرنظامی گفت: رژیم صهیونیستی نه تنها به این اصل پایبند نبود بلکه با حملات کور و بدون تفکیک به مراکز غیرنظامی از جمله ترور دانشمندان هسته‌ای ایران عملاً مرتکب جنایات جنگی شده است، در یکی از بارزترین نمونه‌ها در حادثه ترورشهید دانشمند آستانه‌اشرفی نه تنها خود دانشمند بلکه دوازده تن از اعضای خانواده‌اش از جمله کودکان نیز به شهادت رسیدند.
این استاد دانشگاه کردستان در ادامه افزود: رژیم اسرائیل اصول دیگر حقوق بشردوستانه همچون تناسب در حمله، رعایت احتیاط و اعلان قبلی جنگ را نیز نقض کرده است، حمله به پالایشگاه‌های تهران، هدف قرار دادن جایگاه‌های سوخت و حملات در مناطق مسکونی مانند میدان تجریش همگی در تضاد آشکار با موازین حقوق بین‌الملل قرار دارند.
جعفری تأکید کرد: این اقدامات علاوه بر ایجاد رعب و وحشت عمومی نشان از ماهیت ضدبشری رژیم صهیونیستی دارد و مصداق بارز معاونت در جنایات جنگی است که باید توسط مراجع بین‌المللی بررسی و پیگیری شود.
وی در بخش دیگر از سخنان خود، به موضوع آتش‌بس اشاره کرد و اظهار داشت: اگر قدرت دفاعی و تجهیزات موشکی ایران نبود اسرائیل هرگز حاضر به آتش‌بس نمی‌شد، این مسئله نشان می‌دهد که حفظ و تقویت توان بازدارندگی نظامی برای جلوگیری از تکرار چنین تجاوزاتی حیاتی است.
شاهو جعفری در پایان ابراز امیدواری کرد که با ارتقای ظرفیت‌های دفاعی کشور دیگر شاهد تکرار چنین حملات و نقض‌های فاحش حقوق بین‌الملل علیه ایران اسلامی نباشیم.
دکتر حیدر پیری عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان نیز در نشست تبین دانشگاه کردستان پیرامون بررسی ابعاد حقوق بین‌الملل جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل به تحلیل حقوقی اقدامات نظامی رژیم صهیونیستی پرداخت و تصریح کرد: هیچ‌یک از حملات نظامی اسرائیل به ایران چه از منظر دفاع مشروع و چه از منظر حقوق بشردوستانه توجیه حقوقی ندارد.
وی با اشاره به ادعا‌های طرف اسرائیلی مبنی بر دفاع از خود گفت: اسرائیل در نامه‌هایی که قبل و بعد از حملات به شورای امنیت ارسال کرده چهار دلیل برای این اقدامات مطرح کرده است، از جمله ادعای ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای حمایت از نیرو‌های نیابتی، چون حزب‌الله، حماس، انصارالله و برخی اظهارات تهدیدآمیز مسئولان ایرانی، اما هیچ‌یک از این موارد مصداق حمله مسلحانه‌ای که دفاع مشروع را توجیه کند نیستند.
پیری با بیان اینکه در منشور ملل متحد تنها دو استثناء برای استفاده از زور پیش‌بینی شده است، اظهار داشت: یکی سیستم امنیت جمعی است که با مجوز شورای امنیت صورت می‌گیرد و دومی دفاع مشروع که آن‌هم تنها در صورت وقوع حمله مسلحانه مجاز است، در مورد اخیر هیچ‌گونه حمله‌ای از سوی ایران به اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه ثبت نشده و تنها حمله پیشین به تأسیسات نظامی ایران به تاریخ ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ بازمی‌گردد.
پیری ادامه داد: حتی ادعای اسرائیل مبنی بر اجرای دکترین دفاع پیش‌دستانه نیز با اشکالات اساسی مواجه است این دکترین که اساساً مبنای حقوقی روشن و پذیرفته‌شده در حقوق بین‌الملل ندارد تنها در شرایطی می‌تواند مطرح شود که تهدید قریب‌الوقوع باشد، اما در مورد ایران شرایط سیاسی از جمله مذاکرات هسته‌ای با آمریکا، این فرضیه را از بین می‌برد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: علاوه بر فقدان توجیه دفاع مشروع حملات اسرائیل با نقض گسترده اصول بنیادین حقوق بشردوستانه همراه بوده است اصل تفکیک بین غیرنظامیان و نظامیان به‌طور کامل نقض شده مناطق مسکونی بمباران شده و افرادی که در هیچ مخاصمه‌ای مشارکت نداشتند کشته شده‌اند، از جمله قربانیان، مردمی بودند که فقط برای دیدار با زندانیان خود به مراکز خاص مراجعه کرده بودند.
استاد دانشگاه کردستان با اشاره به ترور دانشمندان هسته‌ای ایران گفت: بر اساس حقوق بین‌الملل تنها افراد عضو نیرو‌های مسلح در جریان مخاصمه می‌توانند هدف حمله قرار گیرند، در حالی‌که اغلب این دانشمندان افراد غیرنظامی بودند و در شرایط صلح مورد هدف قرار گرفتند، ترور این افراد نه‌تنها مصداق بارز نقض اصل تفکیک است بلکه جنایتی کاملاً مغایر با اصول بنیادین حقوق بشری و بشردوستانه به شمار می‌رود.
پیری در پایان نتیجه گرفت: با توجه به شواهد موجود حملات اسرائیل به ایران‌چه از منظر منشور سازمان ملل چه از منظر رویه‌های دیوان بین‌المللی دادگستری و چه بر اساس اصول بنیادین حقوق بشردوستانه فاقد وجاهت و مشروعیت حقوقی است و نباید از سوی مجامع بین‌المللی نادیده گرفته شود.
دکتر مهدی حاتمی، عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان و متخصص حقوق بین‌الملل کیفری نیز در نشست بررسی ابعاد حقوقی جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، به محدودیت‌های حقوقی موجود در پیگیری جنایات رژیم صهیونیستی در مجامع بین‌المللی پرداخت و اظهار داشت: برخلاف محاکم داخلی، دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) تنها در صورت دارا بودن صلاحیت می‌تواند به یک وضعیت یا پرونده رسیدگی کند، و این صلاحیت، منوط به پذیرش کشورهاست.
وی با اشاره به اساسنامه رم، بیان کرد: دیوان کیفری بین‌المللی فقط در چهار حوزه یعنی نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و جنایت تجاوز صلاحیت دارد، اما رژیم صهیونیستی عضو دیوان نیست و از آنجا که ایران هم عضویت در ICC را نپذیرفته پیگیری حقوقی اقدامات اسرائیل در این دیوان به‌دلیل نبود صلاحیت شخصی موضوعی منتفی به نظر می‌رسد.
عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان و متخصص حقوق بین‌الملل کیفری افزود: اگر جنایتی در خاک یکی از کشور‌های عضو یا توسط تبعه یکی از آن کشور‌ها انجام شود دیوان صلاحیت ورود پیدا می‌کند، اما در این پرونده با توجه به عدم عضویت اسرائیل و ایران در ICC و همچنین احتمال وتوی قطعنامه‌ها در شورای امنیت توسط آمریکا مسیر‌های بین‌المللی مسدود است.
حاتمی با اشاره به نمونه‌هایی از اقدامات اسرائیل، تصریح کرد: با توجه به حملات هدفمند به غیرنظامیان زیرساخت‌های شهری و ترور افراد فاقد نقش نظامی می‌توان مصادیق روشن جنایت جنگی را در این جنگ شناسایی کرد به‌ویژه ترور دانشمندان هسته‌ای که در خانه یا در شرایط عادی زندگی هدف قرار گرفته‌اند از مصادیق بارز نقض اصول بنیادین حقوق بشردوستانه است.
وی تأکید کرد: حتی پیگیری این جنایات در محاکم داخلی ایران نیز با موانعی روبروست از جمله لزوم شناسایی مرتکبان بحث مصونیت مقام‌های رسمی رژیم صهیونیستی و محدودیت‌های ناشی از قوانین فعلی با این حال اصلاح برخی مواد قانونی و مستندسازی حقوقی می‌تواند زمینه‌ی پیگیری محدود در سطح ملی را فراهم کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان و متخصص حقوق بین‌الملل کیفری همچنین با اشاره به ترور‌های هدفمند، اظهار داشت: ترور دانشمندانی که در مخاصمه‌ی مسلحانه مشارکتی نداشتند به‌ویژه در زمانی که جنگ رسمی اعلام نشده از مصادیق بارز قتل‌های هدفمند و ممنوع در عرف حقوق بین‌الملل است این اقدامات نه‌تنها غیرقانونی بلکه برخلاف روح منشور ملل متحد و اصول بنیادین حقوق بشردوستانه‌اند.
دکتر ستار عزیزی عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان و متخصص حقوق مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها نیز در نشست بررسی ابعاد حقوقی جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل با تمرکز بر مسئولیت بین‌المللی رژیم صهیونیستی اظهارکرد: اقدامات نظامی اسرائیل علیه ایران مصداق بارز نقض اصول مسلم حقوق بین‌الملل است و از منظر حقوق مسئولیت دولت‌ها مستوجب پاسخگویی و جبران خسارت است.
وی با بیان اینکه هیچ‌کدام از شروط دفاع مشروع در منشور ملل متحد در این مورد صدق نمی‌کند، افزود: مطابق ماده ۵۱ منشور تنها در صورت وقوع حمله مسلحانه یک دولت می‌تواند به دفاع مشروع متوسل شود در حالی که در جنگ اخیر هیچ حمله مستقیم و ثبت‌شده‌ای از سوی ایران علیه اسرائیل صورت نگرفته است لذا استناد اسرائیل به دفاع مشروع فاقد مبنای حقوقی معتبر است.
عزیزی ادامه داد: دکترین دفاع پیش‌دستانه که اسرائیل به آن استناد می‌کند جایگاه مشخصی در حقوق بین‌الملل ندارد و تنها در نظریات برخی دولت‌ها مطرح است آن هم در صورتی که تهدید قریب‌الوقوع جدی و غیرقابل اجتناب باشد، اما شرایط منطقه‌ای و سیاسی از جمله گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای ایران با غرب خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اسناد بین‌المللی مسئولیت دولت‌ها اظهار داشت: طبق پیش‌نویس کمیسیون حقوق بین‌الملل درباره مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها (ILC) هرگونه نقض تعهدات بین‌المللی به‌ویژه اصول بنیادین مانند ممنوعیت توسل به زور با مسئولیت بین‌المللی همراه است، اسرائیل با انجام حملات هدفمند، ترور دانشمندان، تخریب زیرساخت‌ها و حمله به غیرنظامیان مسئول نقض فاحش قواعد آمره‌ی بین‌المللی است.
این استاد دانشگاه افزود: مطابق قواعد شناخته‌شده ایران به عنوان دولت متضرر حق دارد خواهان جبران خسارت توقف اقدامات متخلفانه و ارائه تضمین عدم تکرار شود، حتی اگر امکان مراجعه به دیوان بین‌المللی دادگستری یا دیوان کیفری بین‌المللی وجود نداشته باشد ابزار‌های دیپلماتیک حقوقی و بین‌المللی دیگر از جمله ارائه پرونده در مجمع عمومی سازمان ملل یا طرح موضوع در شورای حقوق بشر می‌تواند مطرح شود.
عزیزی در پایان با تأکید بر اهمیت مستندسازی دقیق نقض‌ها گفت: برای استفاده از ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل، ایران باید با جمع‌آوری اسناد، شهادت‌ها و مستندات دقیق زمینه‌های طرح مسئولیت بین‌المللی رژیم صهیونیستی را در مجامع ذی‌ربط فراهم کند‌این مسیر هرچند زمان‌بر، اما از منظر حقوقی و حیثیتی بسیار مهم است.
نشست تبیینی بررسی ابعاد حقوقی جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل به پایان رسید اساتید حاضر در جمع‌بندی نهایی خود خاطرنشان کردند که جمهوری اسلامی ایران باید با تدوین راهبردی حقوقی، مستندسازی دقیق و فعال‌سازی دیپلماسی حقوقی از مسیر‌های مختلف بین‌المللی برای طرح مسئولیت رژیم صهیونیستی استفاده کند.
تقویت همکاری‌های علمی و پژوهشی میان دانشگاه‌ها و نهاد‌های حقوقی کشور در جهت تحلیل منسجم‌تر وقایع مشابه تولید ادبیات حقوقی بومی و تبیین دقیق جنبه‌های حقوقی تجاوزات خارجی باید روز به روز بیشتر و تأکید شود، چراکه در نظم حقوقی جهانی امروز استدلال مستدل و مستند می‌تواند ابزاری مؤثر برای دفاع از حقوق ملت‌ها و مقابله با اقدامات غیرقانونی دولت‌های متجاوز باشد.
انتهای پیام/
