گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: در جهانی که سرخط اخبار را جنجال‌های سیاسی و نظامی واشنگتن تعیین می‌کند، چین در سکوت شبکه قدرتمند و پنهان نظامی خود را در جهان توسعه می‌دهد. این شبکه، نه با هیاهوی رسانه‌ای، بلکه با تکیه بر اصولی، چون قیمت مناسب، دسترسی آسان و سریع به تسلیحات و همکاری عمیق و پایدار، در حال بازتعریف معادلات امنیت جهانی است.
این رویکرد، به‌ویژه در کشور‌های جهان جنوب که به دنبال استقلال دفاعی و کاهش وابستگی به قدرت‌های سنتی هستند، گسترشی روزافزون یافته و چین را به‌عنوان بازیگری کلیدی در عرصه نظامی معرفی می‌کند. این حرکت آرام، اما هدفمند، بنیان‌های نظم جهانی را تغییر می‌دهد و نشان‌دهنده استراتژی‌ای است که بر توانمندسازی شرکا و تقویت خودکفایی متمرکز است.
خودکفایی نظامی چین
بر اساس داده‌های مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، بازار جهانی تسلیحات همچنان با نابرابری‌های آشکاری رو‌به‌رو است. آمریکا با ۴۳ درصد جایگاه نخست صادرات نظامی را در اختیار دارد و پس از آن فرانسه با ۹.۶ در رتبه دوم قرار دارد. در این میان روسیه افتی چشمگیر را پشت سر می‌گذارد و سهمش در بازار تسلیحات از ۲۱ درصد به ۷.۸ درصد کاهش یافته است. اکنون چین دوشادوش آلمان، در جمع پنج صادرکننده برتر نظامی جایگاه خود را تثبیت کرده است.
صنعت دفاعی چین وابستگی خود به واردات تسلیحات را از ۵.۱ درصد به فقط ۱.۸ درصد کاهش داده و گام بلندی به سوی خودکفایی برداشته است. این کاهش چشمگیر نشان‌دهنده توانمندی صنعتی چین و بیانگر استراتژی‌ای است که پکن را به صادرکننده‌ای پایدار تبدیل کرده است.
شراکت استراتژیک در تمام قاره‌ها
طی پنج سال گذشته، چین تسلیحات فراوانی را به ۴۴ کشور تحویل داده و بخش عمده صادرات خود -نزدیک به دو سوم- را به پاکستان اختصاص داده است. این رابطه فراتر از یک معامله تجاری است و به تولید مشترک تسلیحات، آموزش‌های پیشرفته و تبادل دکترین‌های نظامی، گسترش یافته است. پاکستان از چین جنگنده‌های JF-۱۷، انواع ناو، زیردریایی‌های کلاس هانگور، پهپاد‌های مدرن و سیستم‌های پدافند هوایی پیشرفته تحویل گرفته و در سال ۲۰۲۴، ۸۱ درصد از واردات نظامی خود را از پکن تأمین کرده است.
صربستان و تایلند نیز مشتریان اصلی تسلیحات چینی هستند. صربستان اخیرا سیستم‌های پدافند هوایی FK-۳ و پهپاد‌های CH-۹۲A را خریداری کرده و یکی از معدود کشور‌های اروپایی است که با تنوع‌بخشی به منابع تأمین ادوات نظامی، استقلال دفاعی خود را تقویت می‌کند. تایلند نیز تانک‌ها و تجهیزات دریایی چینی را خریداری کرده است. دیگر کشورها مانند بنگلادش و میانمار به هواپیما‌های آموزشی، سلاح‌های سبک و خودرو‌های زرهی چینی وابسته هستند.
در قاره آفریقا، نیجریه و الجزایر متقاضی و خریدار تانک‌ها، موشک‌ها و پهپاد‌های چینی هستند؛ در خاورمیانه نیز عمان و عربستان سعودی به خرید پهپادها و سیستم‌های موشکی روی آورده‌اند. در آمریکای جنوبی، ونزوئلا و بولیوی خودرو‌های نظامی و سلاح‌های سبک چینی را به خدمت گرفته‌اند. رد پای ادوات چینی در همه قاره‌ها، حتی در نزدیکی مرز‌های اروپا، نشان‌دهنده توانایی منحصر‌به‌فرد چین در درک نیاز‌های هر کشور و ارائه راه‌حل‌های متناسب با آنهاست.
از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، چین ۱۸ درصد از نیاز تسلیحاتی قاره آفذیقا را تأمین کرده است. در غرب آفریقا، چین از روسیه هم پیشی گرفته و به تأمین‌کننده اصلی تبدیل شده است. این موفقیت به دلیل ارائه تجهیزات متناسب با نیاز‌های انحصاری مشتریان خود از این قاره است که به کشور‌های آفریقایی امکان می‌دهد چالش‌های امنیتی خود را بهتر مدیریت کنند.
در آسیا نیز، چین با تامین ۱۴ درصد از نیاز نظامی کشورها، پس از آمریکا (۳۷ درصد) و روسیه (۱۷ درصد) سومین صادرکننده بزرگ است. نکته قابل توجه این است که بسیاری از کشور‌های آسیایی، با وجود هشدار غربی‌ها، به سمت گزینه‌های چینی گرایش پیدا کرده و پهپادها، تانک‌ها، سیستم‌های موشکی و جنگنده‌های پیشرفته را انتخاب کرده‌اند. یک نمونه برجسته، عملکرد جنگنده‌های J-۱۰ چینی در درگیری‌های مرزی هند و پاکستان است که منجر به سرنگونی سه فروند جنگنده رافال فرانسوی (از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های جهان) شد. این دستاورد میدانی، توجه کشور‌های دنیا را به سمت چین جلب کرده است.
تنوع تسلیحاتی
پهپاد‌های بدون سرنشین، گل سر سبد تسلیحات صادراتی چین هستند که به طور گسترده در خاورمیانه، آفریقا و مناطقی که محدودیت‌های صادراتی سخت‌گیرانه آمریکایی و اروپایی وجود دارد، به فروش رفته و فضایی باز برای چین ایجاد کرده است.
پکن امروز مجموعه‌ای جامع از سیستم‌های نظامی متعارف نظیر جنگنده‌های پیشرفته مانند JF-۱۷ و J-۱۰، تانک‌های زرهی سنگین مانند تانک VT-۴، ناوها، زیردریایی‌ها و قایق‌های موشک‌انداز را برای تقویت توان دریایی ارائه می‌دهد. سیستم‌های پدافند هوایی مدرن مانند FK-۳ و فناوری‌های دوگانه مانند پهپاد‌های مجهز به هوش مصنوعی و سیستم‌های نظارت ماهواره‌ای نیز در کاتالوگ محصولات صادراتی چین جای دارند. این تنوع بی‌نظیر، چین را در کنار آمریکا و روسیه، به یکی از معدود کشور‌هایی تبدیل کرده که می‌توانند گزینه‌های کاملی در تمام حوزه‌های جنگی ارائه دهند.
جذابیت تسلیحات چینی
جذابیت چین برای دولت‌های مختلف، ریشه در ترکیبی هوشمندانه از عوامل اقتصادی، سیاسی و نظامی دارد. تسلیحات چینی قیمت کمتری دارند و با سرعت بالاتری تحویل می‌شوند و این و عنوان امتیازی حیاتی است. معاملات چین معمولاً از شرایط سیاسی یا محدودیت‌های استفاده از تسلیحات فارغ است. این در حالی است که در قرارداد‌های مشابه، لحاظ کردن چنین محدودیت‌هایی مرسوم است.
تمایل پکن برای اشتراک‌گذاری فناوری، مانند پروژه مشترک JF-۱۷ با پاکستان یا توافق تولید پهپاد در عربستان سعودی، نشان دهنده انعطاف‌پذیری در انتقال دانش و تولید بومی است. از آنجا که چین به نظام‌های کنترل صادراتی یا رژیم کنترل فناوری موشکی پایبند نیست، قادر است تا پهپاد‌های پیشرفته و فوق پیشرفته خود را به راحتی به فروش برساند. این رویکرد، چین را به شریکی قابل اعتماد برای کشور‌هایی تبدیل کرده که به دنبال تقویت قابلیت‌های دفاعی و حفظ استقلال خود هستند.
با وجود این موفقیت‌ها، مسیر چین چالش‌ها و موانع متعددی را با خود به همراه دارد، اما این موانع اغلب به فرصت‌هایی برای نوآوری تبدیل می‌شوند. ارتش چین از سال ۱۹۷۹ درگیری اساسی و گسترده‌ای نداشته، که این امر به پکن اجازه داده تا روی توسعه فناوری‌های پیشرفته تمرکز کند.
چین با رویکردی عمل‌گرایانه و آینده‌نگر، راه‌حل‌های دفاعی قابل اعتماد، اقتصادی و بدون پیش‌شرط را به شرکای خود ارائه می‌دهد. این استراتژی، نه تنها کشورها را به تجهیزات نظامی مجهز می‌کند، بلکه آنها را برای اتخاذ تصمیم‌های مستقل توانمند می‌سازد. چین، در سکوتی هدفمند، شبکه‌ای از همکاری‌های دفاعی ایجاد کرده که آینده‌ای متعادل‌تر و چندقطبی را در امنیت جهانی نوید می‌دهد.
انتهای پیام/ ۱۳۴
