به گزارش خبرنگار بینالملل دفاع پرس، نشست تخصصی سیاست خارجی روسیه در غرب آسیا پیش از ظهر امروز با حضور دکتر محمد شوری استاد دانشگاه و مدیر گروه مطالعات روسیه و قفقاز مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، به همت پژوهشگاه مطالعات جهان در محل این پژوهشگاه برگزار گردید.
در این نشست، محمود شوری با اشاره به پیشینه حضور سیاسی- نظامی روسیه در منطقه غرب آسیا اظهار داشت: روسیه طی سالهای اخیر به اتخاذ رویکرد مستقل در قبال مسائل و بحرانهای بینالمللی روی آورده و تلاش دارد نقش برجستهتری در عرصه جهانی ایفا کند.
وی در خصوص اهداف روسیه از حضور و نقشآفرینی در منطقه غرب آسیا به ذکر سه فرضیه پرداخت و حفظ منافع ملی در منطقه و تداوم حضور در بازار کشورهای خاورمیانه را به عنوان اولویت اول این کشور برشمرد. احساس نگرانی روسیه به عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل از ناامنیهای منطقه و بحرانهای موجود و نیز تقابل و قدرتنمایی در برابر آمریکا از دیگر مواردی بود که این پژوهشگر مسائل منطقه به آن اشاره کرد.
شوری در ادامه به تشریح انواع رویکردهای روسیه در مسائل امنیتی را پرداخت و افزود: روسیه معتقد است به دلیل عدم وجود «خودبسندگی» در داخل کشورهای منطقه خاورمیانه، آنها قادر به برقراری امنیت در منطقه نیستند و این تنها حضور و تعامل قدرتهای فرامنطقهایست که میتواند ثبات و آرامش را به کشورهای منطقه بازگرداند. دومین رویکرد روسیه «ایجاد موازنه» میان قدرتهای منطقه (از جمله ایران، عربستان و ترکیه) است و اینکه هیچ کشوری نباید بر دیگران سلطه و برتری قدرتی داشته باشد. بنابراین روسیه همواره به دنبال ایجاد دولتهای با ثبات بوده و هست. از سوی دیگر میتوان گفت که نوع نگرش روسها به مقوله امنیت، نگاهی «تک بعدی» و رئالیستی است و نخستین راه حل بحرانهای منطقهای را حضور فعال نظامی میدانند. همچنین رویکرد «بخشی نگری» به وضوح در رفتار دیپلماتیک روسیه مشاهده میشود. آنها همواره قائل به تفکیک مسائل مختلف خاورمیانه از یکدیگر هستند و روابط خود را با کشورهای منطقه بصورت کاملا مجزا و اختصاصی دنبال میکنند.
به اعتقاد این مدرس دانشکده مطالعات جهان، جایگاه محوری ترکیه در تعیین آینده بحران سوریه، به ویژه با چرخش اخیر این کشور به سوی همکاری با روسیه میرفت که به سطوح نسبتا بالاتری ارتقاء یابد، حتی تا جایی که بتواند جایگاه ایران به عنوان همراه نخستین روسیه در تعیین سرنوشت سوریه را هم بگیرد؛ اما کودتایی که چند روز پیش در این کشور اتفاق افتاد، دستکم به مدت چند ماه، مقامات آنکارا را متوجه مسائل داخلی کرده و از میزان نقشآفرینی آنان در مسائل جاری سوریه خواهد کاست.
مدیر گروه مطالعات اوراسیای مرکز تحقیقات استراتژیک تاکید کرد: یکی از مهمترین روابطی که روسها در سالهای پس از فروپاشی شوروی سابق در منطقه غرب آسیا برقرار کردهاند، رابطه با ایران به عنوان کشوری بزرگ و با ثبات در این منطقه بوده است.
وی اظهار داشت: این رابطه هرچند که از نظر سطح مبادلات روابطی استراتژیک به حساب نمیآید، اما همگان بر این باورند که این رابطه قطعا از ارزش استراتژیک برخوردار است و حضور این ابرقدرت بینالمللی در کنار ایران، به سدی بزرگ در برابر اعمال فشارهای غرب بر ایران به بهانههای مختلف تبدیل شده است.
وی با اشاره به اهمیت ویژه ایران برای روسها و نقش برجسته روسیه در جریان مذاکرات هستهای ایران با غربی ها افزود: تا قبل از بالا گرفتن بحران در سوریه، مساله هستهای ایران به مهمترین عرصه بروز و ظهور روسیه در قامت یک قدرت جهانی برای معامله و بده بستان با غربی تبدیل شده بود و آنها به خوبی از این موقعیت بدست آمده سود بردند.
شوری در ادامه ضمن غیرمنطقی خواندن انتقادات از نحوه تعامل ایران با روسها خاطرنشان کرد: در ادبیات روابط بینالملل، اینکه انتظار داشته باشیم کشوری با در نظر گرفتن منافع کشوری دیگر اقدام به تصمیمگیری کند یا دست به اقدام خاصی بزند، هرگز پذیرفته نیست. درایت دیپلماتیک ایجاب میکند که ما ببینیم آیا از درون بازی روسیه با غرب نفعی برای ما حاصل میشود یا خیر؟ و یا اینکه آیا در میان میدان این بازی ابرقدرتها، زمینی برای ایفای نقش ایران فراهم میشود؟ طبیعی است که در دنیای امروز هیچ کشوری خواهان منتفع شدن ایران -به عنوان کشوری که داعیه استقلال و عدم تعهد به شرق و غرب عالم دارد- از اتفاقات جاری در منطقه نیست.
این کارشناس مسائل بینالمللی همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار دفاعپرس مبنی بر چگونگی وضعیت آتشبس در ادامه بحران سوریه و نقش روسیه در ایجاد و استمرار آن گفت: اگر بخواهیم به اهداف و دستاوردهای روسیه از ورود به بحران سوریه بپردازیم، میتوان گفت که «وادار کردن طرفهای بینالمللی به پذیرش حضور اسد و نقش وی در تعیین آینده بحران این کشور» بزرگترین موفقیت روسیه در این کشور بوده است. در عین حال توانایی تعامل با غرب و رسیدن به توافق برای برقراری آتش بس هرچند شکننده در فضای خشونت بار سوریه را نیز میتوان دستاورد بزرگی برای روسیه برشمرد.
وی سومین دستاورد روسیه در عرصه جنگ سوریه را ایجاد تفکیک میان نیروهای معارض و گروههای تروریستی دانست و ایجاد سطوحی از هماهنگی با آمریکا در مبارزه با گروههای تروریستی که از گفتگوهای لاوروف و کری طی نشستهای متعدد بدست آمد، را ارزشمند ارزیابی کرد.
شوری در پایان ضمن سخت بودن ارائه پیشبینی در مورد سرنوشت بحران سوریه اظهار داشت: تنها مطلبی که در این میان می توان به قطعیت بیان کرد این است که این بحران فقط با صِرف تعامل میان آمریکا و روسیه حل نخواهد شد، چرا که عوامل و عناصر پیچیده و بسیار زیادی این مساله را تحت الشعاع خود قرار داده است و نگاه یک بعدی به آن کاملا اشتباه است.
