به گزارش خبرگزای دفاع مقدس، سردار سرتیپ بسیجی دکتر "بهمن کارگر" رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس و عضو شورای فرهنگی عمومی کشور، در گفتوگو با دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، به سوالاتی پیرامون جایگاه و عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت مکتوب پاسخ داده است، که این پاسخها از نظرتان میگذرد:
تدبیر حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری در تعبیه شورای عالی انقلاب فرهنگی در ساختار علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی را چطور ارزیابی میکنید؟
انقلاب اسلامی ایران رنسانس فرهنگی و هنری اصیل و معنوی بوده و بیتردید یکی از مهمترین دستاوردهای این انقلاب بزرگ و شکوهمند بازگشت به خویشتن در عرصههای فرهنگی و هنری است. در این تغییر و تحول بنیادین در عرصههای گوناگون مقوله «فرهنگ» از جایگاه ویژه و پایگاه ممتازی برخوردار بوده، به طوری که تصور تغییر در نظام بدون تغییر در فرهنگ حاکم بر آن، تصوری ناموجه است.
در اول فروردین سال ۱۳۵۹ در پیام نوروزی حضرت امام خمینی (ره)، که این پیام را باید نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی دانست، ایشان بر ضرورت ایجاد «انقلاب اساسی در دانشگاههای سراسر کشور، تصفیه اساتید مرتبط با شرق غرب و تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم اسلامی» تأکید کردند.
حضرت امام (ره) در تاریخ ۲۳خرداد ۱۳۵۹ فرمانی را مبنی بر تشکیل (ستاد انقلاب فرهنگی) صادر نمودند که در بخشی از فرمان ایشان آمده است: «مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان میباشد، اعلام شده است و تاکنون اقدام مؤثری انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً دانشجویان با ایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلاق توطئه گران که هم اکنونگاه گاه آثارش نمایان میشود و ملت مسلمان و پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد، کارفرمایان بیفرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند. ادامه این فاجعه که مع الاسف خواست بعضی گروههای وابسته به اجانب است، ضربههای مهلک به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی وارد خواهد کرد و تسامح در این امر حیاتی، خیانتی بر اسلام و کشور اسلامی است».
در این فرمان، حضرت امام (ره) به عدهای از اساتید حوزهها و دانشگاهها مأموریت دادند تا ستادی تشکیل دهند و از افراد صاحب نظر و متعهد، از میان اساتید مسلمان و کارکنان متعهد و با ایمان و دیگر قشرهای تحصیل کرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی برای تشکیل شورایی دعوت کنند و برای «برنامهریزی رشتههای مختلف» و «خط مشی فرهنگی آینده دانشگاهها» بر اساس فرهنگ اسلامی، انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند. ستاد انقلاب فرهنگی بعد از تشکیل بر چند محور متمرکز شد:
۱- تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاهها، ۲- گزینش دانشجو، ۳- اسلامی کردن جو دانشگاهها، ۴- تغییر برنامههای آموزشی دانشگاهها.
در آذرماه ۱۳۶۳ «شورای عالی انقلاب فرهنگی» با ترکیبی جدید تشکیل شد و حضرت امام (ره) در بخشی از این فرمان فرمودند که «خروج از فرهنگ بد آموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینهها در سطح آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشهدار غرب مبارزه کرد»
در ۱۴آذر۱۳۷۵مقام معظم رهبری با صدور پیامی فرمودند: «شورای عالی انقلاب فرهنگی که با تدبیر حکیمانه امام راحل عظیمالشأن به جای ستاد انقلاب فرهنگی پدید آمد، نقش فعال و مؤثری را در عرصههای فرهنگی کشور به خصوص دانشگاهها ایفا کرد و برکات زیادی از خود به جای گذارد. اکنون با پیشرفت کشور در کار سازندگی و گسترش دامنه نیاز به دانش و تخصص و لزوم فراگیری علوم و فنون و پرورش محققان و نوآوران و استادان و متخصصان کارآمد، اهمیت این بخش از مسائل فرهنگی تأکید مضاعف یافته است توسعه دانشگاهها و پژوهشگاهها و دیگر مراکز آموزش و آموزش عالی که پاسخ طبیعی به آن نیاز است و افزایش چشمگیر کمیت دانشجویی، به نوبه خود تکالیف تازهای را بر عهده مسئولان امور فرهنگی کشور میگذارد که برتر از همه آنها «کیفیت بخشیدن به مایههای علمی و تحقیق در این مرکز، پرداختن به تربیت معنوی دانشجویان و هدایت فکر و عمل آنان».
در بخشی دیگر از این پیام، ضمن اشاره به هجوم فرهنگی همه جانبه دشمنان به ارزشهای اسلامی و فرهنگ اصیل ملی و باورهای مردم آمده است «همه این حقایق مهم هشدار دهنده، مسئولان فرهنگی کشور را به تدبیری برتر و اهتمامی بیشتر و تلاشی گستردهتر فرا میخواند و به ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی را که در جهاد ملی با بیسوادی و عقبماندگی علمی و تبعیت فرهنگی، در حکم ستاد مرکزی و اصلی است، به تحرک و نوآوری و همتگماری برمیانگیزد».
مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۵اردیبهشت۸۶ اشاره کردند که: شورای انقلاب فرهنگی وارد مرحله جدیدی از حیات تشکیلاتی خود شد.
در این مرحله، شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف گردید موضوعات زیر را دنبال کند: ۱- تدوین نقش جامع علمی کشور، ۲- مهندسی فرهنگی، ۳- تحول و نوسازی نظام آموزشی و ۴- سیاستگذاری اصولی برای پیدایش جامعهای بهرهمند از حیات طیبه الهی.
تدبیر و تأکید رهبر کبیر انقلاب و مقام معظم رهبری بر استمرار وجود نهادی که به طور دائم و به صورت مستمر و فعال موضوع فرهنگ و علم را طراحی و برنامهریزی کند، از اهمیت راهبردی این نهاد حکایت دارد. تدبیری که موجب شد حجم زیادی از کارکردهای در حوزه علم و فرهنگ و آنچه که مبنای علم در حوزه علم، آموزش، تحقیق و پژوهش قرار میگیرد، بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد. این موضوع که هم آمار و ارقام مؤید آن است و هم مورد تأیید فعالان و کارشناسان حوزههای گوناگون است نشان میدهد که این تدبیر و اندیشه از ابتدا با رهبران انقلاب بوده است و به دلیل اهمیتی که بخش علم، تحقیق و فرهنگ داشته این نهاد در جایگاه تصمیمسازی و تصمیمگیری کشور پیشبینی شده است. جایگاه، نقش و مأموریتهای شورای عالی انقلاب فرهنگی در طراحی و هد ایت علم و هنر و فرهنگ کشور، رسالتی است که بر عهده دیگر نهادها و قوای کشور گذاشته نشده است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی نهادی است که فعالیتهای فرهنگی متنوع و گوناگون و گسترده را به عهده دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی فقط سیاستگذاری در دستور کار آن قرار نگرفته است. بلکه طراحی شیوههای اجرایی تصمیم در حوزههای استراتژیک را هم بایستی انجام دهد و یا تدوین مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی به منظور هماهنگی ترسیم کند.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سال ۱۳۸۶ میفرمایند: «شایسته است با عنایت به ابعاد جدید تهاجم فرهنگی و برنامهریزی گسترده قدرتهای سلطهگر در استفاده هدفمند از روشها و ابزارهای نو جهت مقابله با انقلاب اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب در مقابل جبهه فرهنگی جریان معارض، به رسالت حیاتی خود در مواجهه فعال و مبتکرانه با تهاجم فرهنگی و خصوصاً جلوگیری از ترویج ابتذال و فساد اخلاقی در کشور عمل نماید».
دستورهای رهبر معظم انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی و سه وزارتخانه برای ارتقای فرهنگ عمومی و استمرار پیشرفت علمی کشور و تبین اهمیت حیاتی مقوله فرهنگ و جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی، درباره ضمانت اجرای مصوبات این شورا، وظایف نطارتی و هدایتی دستگاهها در مقوله فرهنگ، ضرورت برخورد حکیمانه با پدیدههای فرهنگی، استمرار پیشرفت علمی در دانشگاهها، تدوین مبانی تحول علوم انسانی و صیانت از زبان زیبای فارسی، از نکات مهمی بود که بیان فرمودند. که میتوان اولین نکته سخنان خود را به موضوع اهمیت و جایگاه فرهنگ در جامعه اختصاص دادند. و انتظار خودشان را از این شورا در اهتمام و تلاش بیشتر برای برجسته کردن موضوع فرهنگ در جامعه و رساندن آن به جایگاه واقعی بیان فرمودند و در ادامه به فرهنگ حاشیه و ذیل اقتصاد و سیاست نیست، مسئولیت همه در قبال فرهنگ عمومی کشور، برخورد حکیمانه با مقوله تهاجم فرهنگی، ضرورت توجه به آسیبهای اجتماعی، انتقاد از به کاربرد تعابیر بیگانه، بیتوجهی به زبان فارسی و...
در یک جمعبندی انقلاب فرهنگی موضوعی بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با فرمایش حضرت امام نسبت به تعطیلی دانشگاهها مطرح شد. انقلاب فرهنگی در آن مقطع به عنوان یک موضوع مهم و تعیین کننده مورد توجه قرار گرفت به حدی که به تعطیلی دانشگاه انجامید. اما ضرورت این بحث از این جهت بود که انقلاب اسلامی که انقلاب بر مدار ارزشها بود و به تغییر رژیم سیاسی در کشور انجامید برای اینکه بتواند بقاء داشته باشد باید عقبه فرهنگی خودش را ایجاد میکرد و سازوکاری برای استمرار و بقاء ارزشهایی که بر اساسش انقلاب شده بود فراهم مینمود به همین دلیل باید ارزشهای گذشته همراه نظام سیاسی گذشته بازسازی میشدند. با شخصیتهایی که عامل فرهنگ شاهنشاهی و فرهنگ غرب زدگی بودند، بازسازی میشدند یا تغییر پیدا میکردند. به همین جهت مسئله انقلاب فرهنگی به درستی مورد اهتمام حضرت امام قرار گرفت به حدی که فرمودند: «با وابستگی فرهنگی، استقلال نسبت به سایر ابعاد جامعه هم اتفاق نخواهد افتاد. انقلاب فرهنگی یعنی انقلاب در ارزشها، باورها و رفتارها، آن هم مبتنی بر فرهنگ اسلام» انقلاب فرهنگی یعنی در تغییر در رفتارها پذیرفتهشده جامعه که اگر بر محور تعالیم غیرالهی اتفاق افتاده باشد، فرهنگ مادی را تحویل میدهد و اگر بر محور فرهنگ اسلامی باشد، فرهنگ اسلامی را تحویل میدهد.
بنابراین اگر فرهنگ را اینگونه تعریف کردیم و ارکان فرهنگ را هم ارزشها، باورها و رفتارها دانستیم، انقلاب فرهنگی یعنی انقلاب در محتوای این ارزشها، باورها و رفتارها، این علامت سوال را باید متوجه خودمان بکنیم که بعد از آن لازم بود که حضرت امام از آن تعبیر به انقلاب کردند. با توضیح مختصری که عرض گردید معنی انقلاب فرهنگی مشخص شد. ضرورتش هم به این دلیل بود که از یک طرف تغییر رژیم سیاسی باید مقارن میشد با تغییر در فرهنگ جامعه و از طرف دیگر در بیرون مرزها با یک فرهنگ رقیب روبرو بودیم. که از زمان گذشته سعی میکرده ارزشها، باورها و رفتارهای خودش را به جوامع ضعیف به ویژه جوامع اسلامی از جمله ایران اسلامی تحمیل بکند که در مقاطع بعد از انقلاب این مسئله با فشار و شدت بیشتری دنبال شد. بنابراین از این مقدمه به این نتیجه میرسیم که انقلاب فرهنگی همچنان نیاز ضروری و حیاتی جامعه ما هست و باید به این مسئله اهتمام داشته باشیم.
نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیشبرد اهداف علمی و فرهنگی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی چیست؟
انقلاب فرهنگی موضوعی بود که بعد از پیروز انقلاب اسلامی با فرمایش حضرت امام نسبت به تعطیلی دانشگاهها مطرح شد. انقلاب فرهنگی در آن مقطع به عنوان یک موضوع مهم و تعیین کننده مورد توجه قرار گرفت به حدی که به تعطیلی دانشگاه انجامید. مسئله انقلاب فرهنگی به درستی مورد اهتمام حضرت امام قرار گرفت به حدی که فرمودند:
با وابستگی فرهنگی، استقلال نسبت به سایر ابعاد جامعه هم اتفاق نخواهد افتاد. انقلاب فرهنگی یعنی انقلاب در ارزشها، باورها و رفتارها، آن هم مبتنی بر فرهنگ اسلام».
انقلاب فرهنگی زمانی مطرح شد که از یک طرف تغییر رژیم سیاسی باید مقارن میشد با تغییر در فرهنگ جامعه و از طرف دیگر در بیرون مرزها با یک فرهنگ رقیب روبرو بودیم که از زمان گذشته سعی میکرده ارزشها و باورها و رفتارهای خودش را به ایران اسلامی تحمیل کند. در مقاطع بعد از انقلاب این مسئله با فشار و شدت بیشتری دنبال شد. طبیعتاً قدرت مقاومت جامعه در صورتی بالا میرفت که بتواند مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی از خودش جوشش داشته باشد و به این ترتیب نه تنها نسبت به آسیبهای بیرونی واکسینه بشود بلکه بتواند فرهنگ خودش را صادر کند و به یک فرهنگ جهانی تبدیل شود. به همین دلیلی علیرغم تصور بعضی انقلاب فرهنگی موضوعی نیست که کهنه شده باشد و مربوط به قبل از انقلاب باشد به دلیل اینکه آن انقلابی که باید اتفاق میافتاد هم چنان مورد پرسش و مورد نیاز جامعه ما هست، به عبارت دیگر اگر فرهنگ جامعه را به دو لایه فرهنگ عمومی و تخصصی تفکیک کنیم با ید انقلاب فرهنگی را در این دو سطح مورد ارزیابی قرار دهیم. اگر شاهد این باشیم که تحول در علوم به ویژه علوم انسانی و علوم اجتماعی مبتنی بر فرهنگ اسلامی اتفاق افتاده، میتوانیم ادعا کنیم که انقلابی در فرهنگ تخصصی ایجاد شده و اگر رفتارهای عمومی مردم روز به روز از ابتذال، فساد، اعتیاد، بیصداقتی و... در حال فاصله گرفتن باشد و ارزشهای اسلامی نهادینه شده است؛ باید بگوییم فرهنگ عمومی جامعه ما هم منقلب شده اما آنچه که شاهدش هستیم این است که با وجود پیشرفتها و تلاشهایی که انجام گرفته، هم در تحول علمی دچار کاستی جدی هستیم و هم در عرصه فرهنگ عمومی. بنابراین از این مقدمه به این نتیجه میرسیم که انقلاب فرهنگی هم چنان نیاز ضروری و حیاتی جامعه ما هست و باید به این مسئله اهتمام داشته باشیم.
اگر بخواهیم فعالیت شورای عالی انقلاب فرهنگی را ارزیابی به نظر میآید که موضوع انقلاب فرهنگی پیگیری جدی نشده است. به همین جهت میبنیم که هم از نظر میزان پیگیری و هم از نظر کار، برنمیآید که به دنبال ایجاد یک انقلاب باشند، مضاف بر اینکه از خروجی و مصوباتی که شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته و مهمتر از مصوبات تأثیر عملی که درصحنه فرهنگی کشور داشته، به نظر نمیآید اقداماتی که انجام شده انقلاب آفرین باشد.
در سالیان اخیر یک سری موضوعات ملی و زیربنایی به هدایت و مطالبه مقام معظم رهبری در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است. که اگر درست اجرا شود میتواند نوید بخش باشد. البته اگر این موضوعات از دریچه انقلاب و ایجاد انقلاب فرهنگی در فرهنگ عمومی و تخصصی تدبیر شود.
برخی از مهمترین تصمیمات و مصوبات شورای عالی انقلا ب فرهنگی را میتوان اینگونه اشاره کرد: ۱- تصویب و ابلاغ نقشهٔ جامع علمی کشور، ۲- مقررات و ضوابط شبکههای اطلاعرسانی رایانهای، ۳- شاخصهای ارزیابی علم و فناوری، ۴- راهکارهای اجرایی ارتقاء علم و فناوری کشور، ۵- شاخصهای ارزیابی آموزش عالی، ۶- اساسنامه بنیاد ملی نخبگان، ۷- طرح جامعه توسعه فرهنگ نماز، ۸- اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاستهای تحکیم خانواده، ۹- سیاستها و راهبردهای ارتقاء و توسعه فناوری نانو، ۱۰- نقشه مهندسی فرهنگی کشور، ۱۱- منشور توسعه فرهنگ قرآنی و ۱۲- لزوم پیشبینی پیوست فرهنگی برای طرحهای کلان اقتصادی و فرهنگی.
با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در دوره جدید فعالیتهای شورای عالی باید، دوره کار، تلاش، جدیت بیشتر و دوره کمال شورا در نظرگرفته شود. ایشان با تبیین اهمیت مقوله فرهنگ و جایگاه شورای عالی انقلا ب فرهنگی، درباره ضمانت اجرای مصوبات این شورا، وظایف نظارتی و هدایتی دستگاهها در مقوله فرهنگ، ضرورت برخورد حکیمانه با پدیدههای فرهنگی، استمرار پیشرفت علمی در دانشگاهها، تدوین مبانی تحول علوم انسانی و صیانت از زبان زیبای فارسی نکات مهمی را بیان کردند.
ایشان مطالب دیگری را به شرح زیر بیان فرمودند: ۱- فرهنگ حاشیه و ذیل اقتصاد و سیاست نیست بلکه اقتصاد و سیاست حاشیه ذیل فرهنگ هستند. ۲- برخی اوقات ممکن است، تصمیمگیریها و مصوبات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی علمی، تبعات منفی فرهنگی در جامعه به وجود آورد که دلیل آن نبود پیوست فرهنگی است. ۳- شورای عالی انقلا ب فرهنگی یکی از ابتکارات با برکت امام خمینی (ره) بود که عالیترین و بهترین مرکز فرهنگی کشور است. ۴- شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسائل زیرساختی و اساسی بپردازد و از ورود به جزئیات پرهیز کند و ۵- مصوبات شورا حتماً اجرا شوند.
مهمترین دستاوردهای شورای عالی انقلاب فرهنگی در سه دهه گذشته کدامند؟
از همان مقطعی که حضرت امام موضوع انقلاب فرهنگی را مطرح نمودند، برای پیگیری شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد. این شورا همانگونه که از عنوانش پیداست، شورایی بود که قرار بود انقلاب فرهنگی را در کشور رصد، پیگیری و تدبیر کند. برای اینکه مصوبات این شورا ضمانت اجرایی داشته باشد ترکیبی به تدبیر حضرت امام برای این شورا در نظر گرفته شد. مسئولین در بالاترین سطح و رده و ارشدترین شخصیتهای فرهنگی در آن عضویت دارند. این ترکیبی که انتخاب شد، ترکیبی بود که هم قوت علمی لازم و هم پشتیبانی لازم را برای اینکه بتواند موضوع انقلاب فرهنگی را دنبال کند داشته. مهمترین رویکردها و مصوبات شورای عالی انقلا ب فرهنگی در سه دهه گذشته به شرح زیر میباشد.
۱- دهه اول (۶۳ تا ۶۹):
توجه به زیرساختهای مورد نیاز توسعه علمی و فرهنگی کشور، تقویت و تحکیم آنها و اهتمام به حل مشکلات و پیشرفت امور علمی و فرهنگی کشور از جمله رویکردها و دغدغههای اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است که در مصوبات ذیل تجلی یافته است.
الف- ساختاری: تشکیل شورای عالی برنامهریزی آموزش عالی کشور، شورای فرهنگ عمومی، شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان، شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، هیأت امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، شورای عالی آموزش عالی علمی – کاربردی.
ب- سازمانی: تأسیس سازمان «سمت»، مرکز نشر دانشگاهی، دفتر جذب نخبگان، انجمن آثار مفاخر فرهنگی دفتر جذب نیروهای متخصص خارج از کشور، دانشگاههای تربیت مدرس، شاهد، دانشگاه بینالمللی اسلامی و پیام نور، فرهنگستان علوم، مؤسسه عالی پژوهشی در برنامهریزی توسعه، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ج- اساسنامه و آییننامه: تأسیس مؤسسات آموزش عالی غیردولتی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه امام رضا (ع)، دانشگاه مفید، شورای نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، تأسیس بسیج دانشجویی.
د- سیاست و ضوابط: نحوه تعیین و انتصاب رؤسای دانشگاهها، گزینش استاد و دانشجو، اعزام بورسیه به خارج، دوره دکترای انرژی اتمی، سهمیه بورسیه مناطق محروم، تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش، سوادآموزی، توسعه آموزش عالی، نشر کتاب، سیاست تحقیقا کشور، آزمون سراسری دانشگاهها، تأسیس مراکز تحقیقاتی.
۲- دهه دوم (۷۰ تا۷۹):
علاوه بر توسعه و تقویت زیرساختها قبلی، توجه ویژه به فرهنگ عمومی، نخبگان، زنان، موضوعات برون مرزی، ارزیابی و نظارت و ورود به نظام برنامهریزی توسعه کشور از مهمترین رویکردهای شورای عالی است که در مصوبات زیر تبلور مییابد.
الف- زیرساخت: آییننامههای مدیریت دانشگاهها، تشکلهای اسلامی دانشگاهها و انضباطی دانشجویان و بسیج دانشآموزی، تأسیس انجمنهای علمی و ادبی و هنری، اساسنامه مؤسسات و مراکز آموزش عالی، اساسنامه شهرکهای علمی و تحقیقاتی، فرهنگستان هنر، تشکیل شورای عالی جوانان و شورای هنر و... .
ب- نخبگان و زنان: تدارک تأسیس مرکز آموزش عالی برای دانشجویان نخبه، طرح شکوفاسازی استعدادهای درخشان، آییننامه تشکیل شورای هدایت استعدادهای درخشان، سیاستهای اشتغال زنان، سیاستهای فرهنگی، اجتماعی و ورزشی زنان کشور، اصول و مبانی گسترش فرهنگ عفاف، سیاستهای تحقیقاتی مسائل زنان.
ج- فرهنگ عمومی: مسئله ویدیو، سیاستهای سینما و مطبوعات، طرح هماهنگی در مدیریت امور فرهنگی، احیای نقش مسجد، آییننامه روزهای خاص، نحوهٔ نامگذاری معابر و اماکن، نحوهٔ نظارت بر ساخت و نصب مجسمه، ساماندهی مدیریت فرهنگی کشور، بزرگداشت سال امیرالمؤمنین علی (ع)، شورای نظارت بر اسباب بازی کودکان و... .
د- برون مرزی: آییننامه فعالیتهای برون مرزی دانشگاهها، احیای نقش مساجد برای مقابله با تهاجم فرهنگی، آموزش عالی ایرانیان مقیم کشورهای حوزه خلیج فارس، برنامهریزی برای شرکت در مجمع پکن، تأسیس شعبهٔ دانشگاه تهران در باکو، سیاستهای مقابله با تهاجم فرهنگی و... .
ه- ارزیابی و نظارت بر برنامههای توسعه: تلفیق برنامههای بخشهای مختلف در برنامه دوم، خط مشیهای اساسی توسعه آموزش عالی در برنامه دوم توسعه، ضوابط تأسیس مؤسسات فرهنگی و نظارت بر آنها، شورای نظارت بر ساخت، واردات و توزیع اسباببازی کودکان، کلیات تأسیس مرکزی برای ارزیابی و آیندهنگری علوم و فنون، آییننامهٔ ارزیابی وضع فرهنگی و علمی کشور، ضوابط نظارت بر نمایش، نحوهٔ نظارت بر علائم و تصاویر روی البسه و لوازم التحریر و... .
۳- دهه سوم (۸۰ تا ۸۹):
ضمن تأکید بر استمرار رویکردهای دو دهه قبل و برطرف کردن بسیاری از تنگناها و مشکلات در دستگاههای علمی و فرهنگی کشور در بخشهای و موضوعات مختلف و واگذاری بسیاری از امور اجرایی به دستگاههای مربوطه، ورود شورای عالی به مأموریتهای جدید مانند: ایجاد نهضت نرمافزاری، تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور و پیگیری برای اجرایی شدن مصوبات شورای عالی.
گواهی روشن بر اهمیت و تأثیرگذاری این نهاد سیاستگذار و هدایت مدبرانه آن توسط مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) است. برخی از مهمترین تصمیمهای شورا و مصوبات آن در این دههها عبارتند از:
تصویب و ابلاغ نقشه جامع علمی کشور است، مقررات و ضوابط شبکههای اطلاعرسانی رایانهای، شاخصهای ارزیابی علم و فناوری، راهکارهای اجرایی ارتقاء علم و فناوری کشور، تشکیل هیأت حمایت از کرسیهای نظریهپردازی و مناظره، شاخصهای ارزیابی آموزش عالی، اساسنامه بنیاد ملی نخبگان، طرح جامع توسعه فرهنگ نماز، اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاستهای تحکیم خانواده، سیاستها و راهبردهای ارتقا و توسعه فناوری نانو، تشکیل مرکز مطالعات راهبری، تشکیل شوراهای تخصصی، نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور، منشور توسعه فرهنگ قرآنی، راهبردهای زیست فناوری، لزوم پیشبینی پیوست فرهنگی برای طرحهای کلان اقتصادی و فرهنگی، سیاستها و ضوابط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، اصول حاکم بر سیاستهای کلی برنامههای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برنامه پنجم توسعه، موافقت با تأسیس پارک زیست فناوری، راهبردها و راهکارهای مقابله با آثار منفی شبکههای ماهوارهای، تصویب رشتههای حوزوی و علوم انسانی و واگذاری به شورای گسترش حوزههای علمیه، اعتبار و نحوهٔ امتیاز علمی به مجلهها و تأسیس انجمنها و قطبهای علمی و... در حوزههای علمیه، اصول حاکم بر آییننامه ارتقاء اعضای هیأت علمی، تأسیس بنیاد ملی بازیهای رایانهای، بومی گزینی در آموزش عالی.
در پایان اگر بخواهیم میانگین فعالیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سه دهه گذشته را ارزیابی کنیم به نظر میآید که موضوع انقلاب فرهنگی نه به درستی فهم شده و نه عزم لازم برای ایجاد انقلاب فرهنگی در مجموعه کشور بویژه مسئولین اجرایی وجود داشته. البته در سالیان اخیر و دوره جدید فعالیتهای شورای عالی، دوره کار و تلاش، جدیت بیشتر و دورهٔ کمال دشوار بوده است. در این دوره دبیرخانه شورای عالی ضمن ساماندهی امور دبیرخانه و راهاندازی شوراهای تخصصی و ارتباط با نخبگان و صاحبنظران و مراکز حوزوی و دانشگاهی، از یک سو عقبهٔ علمی و تخصصی گستردهای را برای تصمیمات شورا فراهم نمود و از سوی دیگر با برقراری ارتباط گسترده با نهادها، دستگاهها و سازمانهای مختلف علمی و فرهنگی و اجرایی به عنوان خط مقدم اجرایی تصمیمات شورا، گامهای زیادی را برای اجرایی نمودن مصوبات شورا برداشته است. البته با هدایت و مطالبه مقام معظم رهبری در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته که اگر به درستی پیگیری بشود و به درستی اجرا بشود نوید بخش این است که یک اتفاقات مبارکی در عرصه فرهنگ رخ دهد.
