پیامدهای اعدام آیت‌الله شیخ نمر باقر النمر

به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، وزارت کشور عربستان شنبه 12 دی در بیانیهای رسمی از اعدام 47 نفر به اتهام اقدامات تروریستی و امنیتی خبر داد که نام آیتالله نمر یکی از چهرههای برجسته شیعیان این کشور هم در لیست اعدامشدگان قرار داشت.

رژیم سعودی با وجود اعتراضات فزاینده جهان اسلام به حکم اعدام این روحانی برجسته شیعی عربستانی، این روحانی مبارز را به اتهام واهی حمایت از تروریسم به شهادت رساند. بیانیه وزارت کشور عربستان آیتالله نمر را «مبلغ فتنه و تفرقه» خوانده است و این روحانی برجسته را که تنها برای احقاق حقوق مشروع شیعیان و رفع تبعیض و بیعدالتی در عربستان مبارزه میکرد، به تلاش برای برهم زدن امنیت و فتنه افکنی متهم کرده است.

سخنگوی وزارت کشور عربستان در نشستی خبری در این مورد اعلام کرد که احکام اعدام اجرا شده در داخل زندانها صورت گرفته و برخی از احکام اعدام با شمشیر (گردن زدن) و برخی نیز با شلیک گلوله صورت گرفته است. دادگاه جنایی عربستان در تاریخ 23 مهرماه حکم بدوی اعدام تعزیری آیتالله نمر را صادر کرد. شیخ نمر در تاریخ 23 آبان ماه اعتراضی کتبی در 50 صفحه تقدیم دادگاه جنایی عربستان کرده بود. پس از آنکه دادگاه استیناف هم این حکم را تأیید کرد، وزارت کشور پرونده وی را به دربار آلسعود فرستاد که در نهایت با امضای حکم اعدام وی از سوی سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی، این روحانی برجسته شیعی به شهادت رسید.

تحلیل رویداد

رفتارهای رژیم عربستان سعودی با روی کار آمدن «ملک سلمان» و فرزند جاه طلب و کم تجربه وی «محمد بن سلمان» در بعد داخلی و سیاست خارجی این رژیم  تغییرات  شگرفی به همراه داشته است. دلایل این تغییر رفتاری حاد را میتوانیم در چندین محور مورد تجزیه و تحلیل  قرار دهیم:

اولین و مهمترین عامل در تلاش  کابینه جدید حاکمیت عربستان برای تثبیت ارکان حکومت خود از طریق بحران سازی خارجی و مذهبی در داخل این کشور میباشد. شتاب زدگی و عجله این کابینه جدید برای جنگ یمن، دمیدن بر آتش بحران سوریه، سنگ اندازی در انتخاب ریاست جمهوری لبنان و افزایش تنش مذهبی با شیعیان منطقه و خصوصا جمهوری اسلامی، همگی برای نوعی کسب مشروعیت داخلی و سکوت و خاموشی معارضان کابینه جدید قلمداد میشود که در صورت مخالفت، به خیانت و کمک به اجنبی متهم میشوند.

دومین عامل، وجود رقیب مذهبی و ایدئولوی عربستان، یعنی داعش می باشد. بر اساس آمار و نظر سنجی ها  بیش از 60درصد مردم عربستان از لحاظ فکری مایل و همفکر و موافق اقدامات داعش هستند و بدیهی است که داعش با فکر سلفی وهابی تکفیری خود رقیبی در داخل این کشور برای حاکمان هم مذهب خود درعربستان میتواند باشد.

عامل دیگر، رقابت تنگاتنگ عربستان با دیگر کشورهای عربی و اسلامی سنی برای رهبری سیاسی و روحی اهل سنت می باشد. چند سالی است که عربستان از طرف گروهای سنی در منطقه به عجز و بی کفایتی در مقابله با قدرتمندی شیعیان در منطقه متهم شده است. بنابراین عربستان با استفاده از سه عامل مذهب، دخالت نظامی و پرداخت پول در پی کشاندن کشورهای منطقه به دنبال سیاستهای خود می باشد تا با تشکیل بلوک سنی توانایی و رهبری خود را اثبات نماید.

چهارمین عامل، حضور ایران در محیط منطقهای و جهانی در پی توافق هستهای و پایان محاصره ظالمانه قدرتهای  جهانی علیه ایران میباشد. عربستان همیشه نان نبود ایران را خورده و با بازگشت ایران حجم و جایگاه و نفوذ خود را در خطر می بیند. خصوصا این که غرب زبان ایران را بهتر از عربستان میفهمد و هم اکنون در همه جا مطالعات و مقالههای غرب حاکی از این است که عقل و اعتدال شیعی بر جنون وهابیت ترجیح دارد و ایران را هر چند دشمن ولی دشمنی عاقل و حکیم قلمداد می کنند که پای حرف خود می ایستد و می توان با او اعتمادسازی و تعامل کرد. عربستان از اینکه ایران از جرگه محور شر و تروریست از نگاه غرب خارج شود و تمام اتهام ها به آن کشور اشاره کند بس ناراحت و نگران است.

و در نهایت، پنجمین دلیل ناکارآمدی نظامی عربستان و نیروهای تابع او در عراق و سوریه و لبنان و یمن و شکستهای پیاپی سیاستهای خصمانه آنان در منطقه می تواند باشد. عربستان با کارگیری سلاح نفت و مذهب و نیروی نظامی و همچنین جنگ روانی و رسانهای در پی گل آلود کردن محیط و بهم زدن بازی در منطقه است.

پیامدهای اعدام آیت الله شیخ نمر

سطح داخلی:

1. افزایش شکاف میان شیعیان و آلسعود

با اعدام شیخ نمر که ماهها در بازداشت آل سعود بود، شکاف میان شیعیان و حکومت سعودی عمیقتر از قبل میشود. شیعیان عربستان و به خصوص شیعیان منطقه شرقیه این کشور، این اقدام عربستان را نوعی سرکوب هویتی قلمداد کرده و شکاف اجتماعی آنان با حاکمیت، فعالتر از قبل خواهد شد.

2. امکان اعتراضهای رادیکال از سوی شیعیان

گرایش به رویکردهای رادیکال در میان شیعیان عربستان در بیان اعتراض به اعدام شیخ نمر، محتمل است. بر این اساس واکنشهای مسلحانه و نافرمانیهای مدنی نیز قابل تصور است. با توجه به اینکه قبل از اعلام خبر اعدام شیخ نمر از سوی وزارت کشور عربستان، خودروهای ضد شورش به سوی شهر قطیف وعوامیه حرکت کردهاند، به نظر میرسد حکومت خود را برای سرکوب هرگونه اعتراضی آماده کرده است.

3. استفاده ابزاری از شیعیان برای رقابتهای درونخاندانی

با توجه به رقابتهای درون خاندانی در آلسعود برای کسب قدرت بیشتر، امکان تلاش جناحها برای اتخاذ رویکردهای تعاملی و یا تقابلی با شیعیان جهت افزایش اعتبار محتمل است. لذا ممکن است طرفهای رقابتکننده با یکدیگر، برای استفاده ابزاری از شیعیان جهت کسب قدرت بیشتر وارد عمل شوند تا ضمن مدیریت بحران، چهره خود را فراگیرتر و ملی نشان دهند.