سبک زندگی اسلامی عاملی مهم در حفظ ارزش های اعتقادی

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس؛ یکی از مباحث بسیار مهمی که در سالهای اخیر توسط رهبر معظم انقلاب به عنوان یک موضوع استراتژیک مطرح شد، موضوع سبک زندگی اسلامی – ایرانی است. مفهومی بسیار جامع که حوزههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و…  را در بر میگیرد. این بحث از سالها قبل تحت عناوین مختلف، و جنبه هشداری آن تحت عنوان تهاجم و شبیخون فرهنگی به صورت جدی مطرح شد، اما این بار با جامعیت موضوع، نه تنها جنبه سلبی در آن مستتر است، بلکه با تاکید بر جنبه ایجابی آن، یک سبک زندگی که هماهنگ و متکی بر پیشینه اعتقادات، ارزشها، باورها، آداب و رسوم حسنه بومی باشد، مورد نظر است.

سبک زندگی ایرانیان از حدود یکصد سال قبل و بخصوص در دوره سلطنت پهلوی با هدف خودباختگی در برابر فرهنگ غربی و شروع روند دگرگونی و اضمحلال فرهنگ و تمدن بومی به معنای عام آن، دچار تغییرات عمیق شد و حتی در دورههایی شعار محافل رسمی، این بود که برای پیشرفت و ترقی و رسیدن به دروازههای تمدن بزرگ میبایست از سر تا نوک پا، غربی شد و غربزدگی، سکه رایج مملکت بود.

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران توانست این توطئه را که سناریوی آن بیرون از مرزها نوشته و توسط عوامل داخلی آنان در حکومت طاغوت اجرا و به آن دامن زده میشد، خنثی کند. اما این به آن معنا نیست که سبک زندگی فعلی مردم صد در صد مبتنی بر الگوی اسلامی ایرانی است. این موضوع نشان دهنده غفلتهایی است که هم توسط مردم و هم توسط مدیران سطوح ملی به هر دلیل، به عمل آمده است و هشدار و تذکرات رهبری نظام نیز به دلیل همین غفلت و خطر ناشی از آن و غفلت زدایی از جامعه و مدیران است.

سبک و شیوه زندگی جوامع، نوع جهانبینی و فرهنگ حاکم بر جامعه را نمایان می سازد و بیانگر باورهای رایج آنها نسبت به مسائل متنوعی همچون؛ اجتماع، فرهنگ و اقتصاد است.

اهمیت "سبک زندگی" به حدی است که تحقق "تمدن نوین اسلامی" بدون آن امکان پذیر نیست و ناقص خواهد ماند و در صورت گفتمان سازی و عملیاتی کردن، جامعه و شهروندان با پویایی بیشتری به فعالیت و تدبیر امور خواهند پرداخت. به همین دلیل است که سبک زندگی را معادل "عقل معاش" در نظر گرفته اند. البته باید توجه داشت که گزینش سبک زندگی امری نیست که با شتاب و عجله صورت پذیرد بلکه نیازمند فضایی آرام و به دور از تنش هیجانی است و باید توسط نخبگان دانشگاهی و حوزوی صورت بگیرد.

مکتب اسلام از چنان بستر مناسبی برخوردار است که تمامی نیاز و حوائج بشری را در خود نهادینه دارد و فقط باید آنها را استخراج نمود و برخلاف سبک زندگی غربی، به دو ساحت مادی و روحانی توجه دارد و به همین دلیل، بازاندیشی و بازخوانی سبک زندگی اسلامی ایرانی حائز اهمیت است.

تغییر سبک زندگی معمولاً به صورت نرم و نامحسوس صورت می گیرد. قبل از تغییر سبک زندگی، نگرش و دیدگاه افراد نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی دگرگون می شود و با تغییر رفتار و جهان بینی فرد زمینه برای تغییر شیوه زندگی فراهم می شود. از سوی دیگر، مهمترین بخش سبک زندگی نوع نگرش، احساس، رفتار و باورها و ارزش های فردی و اعتقادی را شامل می شود.

از آنجایی که جامعه ما بر نظام دینی و ارزشی تکیه دارد، می باید سلوک زندگی اجتماعی و فردی بیانگر این اصول و مبانی باشد. بنابراین حفظ سبک زندگی اسلامی و پایبندی به آن مهمترین عامل در حفظ فرهنگ و ارزش های اعتقادی قلمداد می شود.(نعمتی،1391)

رهبر معظم انقلاب اسلامی، سبک زندگی را بخش حقیقی پیشرفت و تمدن سازی نوین اسلامی می دانند و تأکید دارند: "پیشرفت در علم و صنعت و اقتصاد و سیاست که بُعد ابزاری تمدن اسلامی را شکل می دهد وسیله ای است برای دستیابی به سبک و فرهنگ صحیح زندگی و رسیدن به آرامش، امنیت، تعالی و پیشرفت حقیقی."

دامنه و وسعت مفهوم سبک زندگی از منظر رهبر معظم انقلاب، بسیار گسترده است و تمامی مسائل زندگی را شامل می شود، به گونه ای که در بیانات ایشان نمایان است:" در واقع سبک زندگی به همه مسائلی بر می گردد که متن زندگی انسان را شکل می دهند."

رهبر معظم انقلاب، با رویکردی انتقادی نسبت به سبک زندگی فعلی جامعه ایرانی، بر آن هستند که باید برای دست یابی سبک زندگی جدید به آسیب شناسی و چاره جویی روی آورد زیرا اهمیت سبک زندگی به حدی است که توجه به آن می تواند، نشاط، طراوت و پویایی را برای ایرانیان در سح ملی و بین المللی به همراه آورد: " اگر گفتمانی در زمینه آسیب شناسی و چاره جویی مشکلات موجود در سبک و فرهنگ زندگی بوجود آید، با توجه به نشاط و استعداد جوانان، حتماً درخشندگی ملت ایران در این زمینه نیز، چشم جهانیان را متوجه خود خواهد کرد."

 بومی گزینی و اتخاذ راهکارها و شیوه های زندگی می تواند فرهنگی پایدار و تمدنی مانا و ایستا تشکیل دهد که امکان ترویج و جهانی شدن آن وجود دارد و این فرهنگ و سبک زندگی برآمده از ارزش های حاکم بر جامعه، یارای مقابله با فرهنگ های مهاجم غربی را دارد که رهبر معظم در این باره می فرمایند: "برخلاف این کشورهای مقلد، ملت هایی که در مقابل تمدن غرب، مکتب توحید را انتخاب می کنند هم به پیشرفت حقیقی و همه جانبه دست می یابند و هم تمدنی عمیق و ریشه دار می سازند که فکر و فرهنگ آنها را در جهان گسترش می دهد."

قاعدتاً اسلام دارای پتانسیل ها و ظرفیت های مناسبی برای ارائه سبک زندگی نوین است البته باید تلاش و مجاهدت علمی توسط نخبگان دانشگاهی و حوزوی صورت گیرد تا از این طریق، سبکی منبعث از آموزه های ناب الهی را مفهوم سازی و آماره برای قالب بندی نمایند به گونه ای که این چارچوب سازی سبک زندگی می تواند برای بشریت دستاوردهای مطلوبی را به ارمغان آورد و تا مدت های مدیدی پاسخ گوی نیازهای بشری باشد و از قابلیت گسترش و صدور آن به نقاط مختلف جهان برخوردار باشد.

رهبر معظم انقلاب می فرمایند: "اگر خوشبینانه به این گفته ها نگاه کنیم باید بگوییم این افراد از تاریخ بی خبرند. در بحث سبک و فرهنگ زندگی، اسلام عزیز همه نیازهای انسان را برآورده می سازد و دانشوران حوزه و دانشگاه باید علاوه بر تلاش در فقه و حقوق، در بحث اخلاق اسلامی و عقل و سلوک عملی اسلام نیز کارهای متراکم و با کیفیت انجام دهند تا نتایج این تلاش ها مبنای برنامه ریزی و تعالیم نسل ها قرار گیرد."

کارشناسان به قابلیت های الگوسازی مکتب اسلام برای زندگی بشریت اعتقاد دارند البته این فرهنگ و سبک زندگی به مثابه یک غیریت در برابر شیوه های معاش غربی قرار دارد و این دلیل، بسترهای دشمنی فرهنگ غرب را با اصول و فرهنگ های اسلامی مهیاء می نماید، به گونه ای که سیاستمداران دولت های غربی خواهان افزایش روند سلیقه سازی و سبک سازی زندگی برای جوامع غیر غربی و ملل شرقی هستند.

مقام عظمای ولایت می فرمایند: "سیاستمداران غربی با استفاده از این روش، به دنبال سلیقه سازی و ترویج سبک زندگی غربی در جوامع دیگر هستند."

چگونه از سبک زندگی اسلامی ایرانی حفاظت کنیم؟

برای اینکه از سبک زندگی اسلامی ایرانی حفاظت نماییم و به تقویت آن همت گماریم باید یک سری از امور راهبردی را مورد توجه قرار دهیم و آنها را پیاده کنیم که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد؛

ترویج سبک زندگی میان زوج های جوان جامعه، بهره گیری از رسانه ها برای ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی، مقابله با فرهنگ های مصرف گرای غربی، آموزش مربیان برای بسترسازی در زمینه زندگی اسلامی، گسترش کتاب های مربوط به آیین زندگی در اسلام، افزایش برنامه های آموزش شیوه های معاش سالم، پرورش کودکان و نونهالان جامعه به وسیله دستورات زندگی ساز الهی در احادیث و روایات، کاهش وابستگی به کالاهای مصرفی، رشد فزاینده فرهنگ صحیح مصرف، مقابله با تجملات و لوکس گرایی، تولید کالاهای اساسی زندگی شهروندان و کاهش واردات کالاهای غیرضروری مصرفی، مدیریت فرایند مد و لباس در جامعه، راه اندازی کارخانه های متناسب با نیازهای مصرفی جامعه، ترویج فرهنگ غناعت در سطح جامعه، ساده زیستی مسئولین به عنوان اسوه های مردم، گنجاندن سبک زندگی معصومین در برنامه های آموزشی، اضافه نمودن واحد درسی سبک زندگی اسلامی - ایرانی در دانشگاه ها، افزایش برنامه های تبلیغی مرتبط با زندگی سالم توسط علماء دینی و ... .

منابع:
مقام معظم رهبری - (23/7/1391) - بیانات در دیدار با مردم و جوانان خراسان شمالی
نعمتی، معصومه (1391) – "درآمدی بر سبک زندگی اسلامی" -  روزنامه رسالت