سپهبد ستاد ماهر عبدالرشيد از مشهورترين افسران ارتش عراق در جنگ با ايران در پاسخ به سئوال خبرنگار روزنامه واشنگتن پست در مورد استفاده از سلاحهاي شيميايي عليه نيروهاي ايراني اظهار کرد: «وقتي شما با حشرات مواجه ميشويد آنها را با حشره کش از بين ميبرند»
او نيروهاي ايراني را حشراتي ميدانست که بايد با سلاح شيميايي از بين بروند. اين افسر بخاطر خويشاونديش با صدام دستش براي هر جناياتي باز بود. (1)
ژنرال «هشام صباح الفخري» فرمانده وقت سپاه سوم عراق هم، در سال 1363 در مصاحبه با خبرنگاران اظهار کرد که کشورش حق استفاده از سلاح شيميايي را براي خود محفوظ نگه ميدارد.(2)
به همين دليل، عراق به يادداشت دبير کل سازمان ملل متحد مورخ 29 ژوئن 1984 (8 تيرماه 1363) که از رؤساي جمهوري اسلامي ايران و عراق، خواسته بود تا تعهد خود را به عدم کاربرد سلاحهاي شيميايي در جنگ اعلام کنند، هيچ پاسخي نداد و دبير کل، اظهاراتي در شوراي امنيت اعلام کرد که نتوانسته است از عراق در مورد عدم استفاده از سلاحهاي شيميايي در جنگ با ايران تعهد بگيرد. جالب توجه است که سفير عراق در آمريکا، ضمن رد استفاده از سلاحهاي شيميايي، امکان استفاده از اين نوع سلاحها را نيز مردود ندانست. (3) پس از چند روز، سفير عراق در سازمان ملل، با انگيزهاي خيرخواهانه اعلام کرد که انتقادهاي بين المللي از عراق مبني بر استعمال سلاح شيميايي در جنگ، باعث طولاني شدن جنگ ميشود؛ زيرا فشار بر ايران را براي قبول صلح کاهش ميدهد. (4)
در همين رابطه خبري که از راديو صوت الجماهير بغداد پخش شد تا اشاره به ايرانيهايي که در آنجا بودند (اسيران) اعلام کرد که عراق نوع معيني حشرهکش ساخت که قادر است هر نوع موجود زنده يا حشرهاي را از بين ببرد. (منظور از حشره نيروهاي ايراني بوده است.) (5)
همچنين در سپتامبر 1983 عراق به ايران هشدار داد که ممکن است به طور گستردهاي از گاز سمي استفاده نمايد. سرفرماندهي ارتش عراق طي اعلاميهاي اظهار داشت... ما به سلاحهاي مدرني مسلح شديم که ممکن است براي اولين بار از آن در جنگ استفاده کنيم که در عملياتهاي قبلي به دلايل انسان دوستانه از آن استفاده نکرديم. اگر شما فرامين رژيم (امام) خميني (ره) را اجرا کنيد... مرگ حتمي در انتظارتان خواهد بود. زيرا اين بار ما از سلاحي استفاده خواهيم کرد که قادر است هر جنبندهاي را در جبهه نابود کند. (6) لازم به ذکر است اخطار فوق مصادف با عمليات والفجر 2 در جولاي 1983 و عمليات پنجوين در اکتبر 1983 بود که عراق به طور وسيعي از سلاح مرگبار شيميايي بر عليه نظاميان ايراني استفاده کرد. (7)
پس از اين مرحله، مقامات عراقي به تدريج و بارها به استفاده از سلاحهاي شيميايي اعتراف کردند. مجله «الحربه» ارگان «جبهه دموکراتيک براي آزادي فلسطين» چاپ لبنان فاش کرد که «صدام» در ملاقاتي با وزيران خارجه عرب- که براي برگزاري جلسهاي در بغداد به سر ميبردند- گفته است که در جنگ، از سلاحهاي شيميايي، استفاده جزئي کرده است. (8)
همچنين وزير امور خارجه وقت عراق در يک کنفرانس مطبوعاتي در بن، در پاسخ به يک سؤال، آشکارا ابراز کرد که دولت او از سلاحهاي شيميايي استفاده نموده و خواهد کرد.
جالب توجه اينکه «طارق عزيز» در سال 1367 ضمن اعتراف به استفاده از سلاح شيميايي در جنگ با ايران، با اشاره به اتهامهاي وارده به عراق، در مورد کاربرد جنگ افزارهاي شيميايي، کشورهاي اروپايي را که از بغداد انتقاد کرده بودند، مورد سرزنش قرار داد و اظهار نمود که کشورهاي اروپايي خود سلاحهاي شيميايي در اختيار کشورهاي جهان سوم قرار ميدهند؛ اما هنگام استفاده از اين سلاحها، بر سر قربانيان آن اشک تمساح ميريزند. (9) اين امر، با به اسارت در آمدن خلبانان هواپيماهاي ساقط شده عراقي نيز تأييد شد.
سرگرد خلبان رياض يعقوب و ستوان يکم ثامر حميد اعتراف نمودند که با هواپيماهاي سوخوي- 22 بمب شيميايي (ساخت عراق) را حمل و در منطقه حاج عمران فرو ريختهاند. (12/9/1362) (10)
«نزار حمدون» معاون موقت وزير امور خارجه عراق، در يک مصاحبه مطبوعاتي در بغداد گفت نيروهاي عراق در طول جنگ عليه نيروهاي ايراني، که مانند امواج خروشان عراق را مورد حمله قرار داده بودند، علاوه بر سلاحهاي کلاسيک، از سلاحهاي شيميايي نيز استفاده کردهاند. وي مدعي شد که عراق از سلاحهاي شيميايي در داخل خاک ايران استفاده نکرده است. (11)
اظهارات سرلشکر ستاد وفيق السامرايي مدير بخش اطلاعات نظامي ايران در استخبارات مرکزي ارتش عراق سخنان «نزار حمدون» را نقص ميکند. السامرايي به صراحت اظهار کرد، بر اساس اعلام آمار سري چهل و پنج هزار نفر از نيروهاي ايراني به وسيله سلاحهاي شيميايي عراق مصدوم شده بودند، اين مسـئله روند پيشروي ايرانيها در محور غربي و شمالي، به ويژه به طرف «ام القصر» به منظور قطع جاده ارتباطي با کويت و اشغال پايگاه دريايي «ام القصر» را تحت تـأثير خود قرار داده بود. (12) بر اساس اطلاعات موجود تعداد بسيار زيادي از مصدومين در داخل خاک ايران (خرمشهر، جفير، طلائيه، شلمچه...) توسط بمبارانهاي هوايي و شليک گلولههاي شيميايي مجروح شده بودند.
اسراي عراقي در ايران از جمله در مصاحبه با هيأت اعزامي سازمان ملل به تهران اعتراف کردند که عراق از سلاح شيميايي بر عليه نيروهاي ايراني استفاده کرده است. يکي از اين اسرا ميگويد از حمله نيروهاي شما به جزيره مجنون کلافه شده بوديم، نيروهاي سپاه ما را ديوانه کرده بودند، اين مسئله را فرماندهان عالي رتبه ميدانستند، بالاخره با استفاده از بمبهاي شيميايي توانستيم نيروهاي شما را به عقب نشيني وادار کنيم. (13)
سرهنگ دوم وليد الوان حمادي رئيس ستاد تيپ 59 عراق که در منطقه عملياتي «کربلاي -5» به اسارت درآمد، اعتراف کرد که رژيم عراق به کرات از بمبها و گلولههاي شيميايي عليه نيروهاي ايران بهره برده است.
همچنين يک راديو مخالف رژيم عراق اعلام کرد سازمان بهداشت جهاني در گزارشي که به تازگي ارائه کرده به استفاده عراق از سلاح شيميايي در جريان جنگ تحميلي عليه ايران بر ضد نيروهاي ايراني اعتراف نمود.
راديو صداي عراق که از عربستان برنامه پخش ميکند گفت سازمان بهداشت جهاني در گزارش خود عراق را به کاربرد گاز مرگ آور خردل و گاز شيميايي «انتراکس» متهم کرده است. (14)
با وجودي که رژيم عراق عضو پروتکل 1925 ژنو ميباشد و کنوانسيون کاربرد سلاحهاي شيميايي را تحت هر شرايطي ممنوع کرده است. رژيم عراق به طور مکرر از اين سلاح استفاده کرده است و فرماندهان عالي رتبه عراقي و ديگر مسئولين آن کشور از اعتراف به عمل ضد بشري خود واهمهاي نداشتند. صبح الفکري فرمانده نيروهاي عراق در شرق دجله در مصاحبهاي با نشريه «تايم» اظهار کرد:
«در نظر نداريم با گل و عطر از مهاجم پذيرايي کنيم. ما از همه وسايلي که داريم براي دفاع استفاده ميکنيم. (15)»
همچنين ستوان کاظم دوغير، افسر متخصص سلاحهاي شيميايي عراق که در منطقه «کربلاي-5» به اسارت درآمـد، گفت که عراق علاوه بر هواپيما، از توپهاي 55 و 175 ميليمتـري براي شليـک گلـولههاي شيـميايي استفاده ميکند.(16)
استعمال سلاحهاي شيميايي که مقامات عالي رتبه نظامي و سياسي رژيم عراق خود بدان معترفاند و صحت اين اعمال وحشيانه رژيم عراق براي دولتهاي جهان محرز گرديد و اين رژيم را محکوم کردهاند نقص تمام موازين بين الملل بشر دوستانه ميباشد.
پايان
منابع:
(1). شبکه يک تلويزيون جمهوري اسلامي ايران، برنامه تلويزيوني روايت فتح، مدالهاي شکسته، قسمت دهم، پنجشنبه 23/1/1380، ساعت 10/23.
(2). Newyork Times, (5 March 1984), P.4.
(3). روزنامه جمهوري اسلامي، 23/2/1364
(4). زماني، سيد قاسم، پيشين، ص 54.
(5). Anthony H. Cordesman, IRAQ and the war of (Conventional Threats and weapons of mass Destruction.), United States 1999.
(6)و(7). آنتوني، اچ-کوردسمن، پيشين، ص 527.
(8). روزنامه جمهوري اسلامي، 21/1/1363
(9). زماني، سيد قاسم، پيشين، ص 55، به نقل از روزنامه جمهوري اسلامي، 21/1/1363.
(10). بازشناسي جنبههاي تجاوز و دفاع، پيشين، ص 395.
(11). زماني، سيد قاسم، پيشين، ص 55.
(12). السامرايي، وفيق، ويرانههاي دروازه شرقي، ترجمه، عدنان قاروني، تهران، انتشارات مرکز فرهنگي سپاه 1377، ص 103.
(13). اسرار جنگ تحميلي به روايت اسراي عراقي، ج 2، مصاحبهگر مرتضي سرهنگي، تهران، حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي، سال 1368، ص 164.
(14). روزنامه جوان، شماره 631، چهارشنبه، 2/2/1380، ص 2.
(15). روزنامه جمهوري اسلامي، 25/1/1367
(16). مجله سياست خارجي، دفتر مطالعات سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه، شماره 1، فروردين- خرداد 1368، ص 120.
