به گزارش دفاع پرس، در شهریورماه ۱۳۶۵، نبردی دریایی بین ایران و عراق رخ داد که به عملیات کربلای۳ موسوم شد. با اجرای این عملیات محدود، سپاه پا به عرصه نبرد دریایی جنگ تحمیلی گذاشت. در ایام سالگرد اجرای این عملیات، با بهره گیری از آثار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، مروری بر نخستین عملیات دریایی سپاه در خلیج فارس داریم.
مقدمه
ایده اجرای عملیات نظامی در دریا - پس از ناموفق بودن عملیات والفجر مقدماتی - با سفر دریایی فرماندهان یگانهای زمینی سپاه پاسداران و بررسی وضعیت تعرض به منافع عراق در شمال خلیج فارس مطرح شد. این امر موجب شد که فرماندهان لشکرها و تیپها، به آموزش یگانهای خود برای عملیات در آب بپردازند.
بر همین اساس، به موازات آمادهسازی یگانها برای عملیات در هور، اندیشه عملیات در دریا علیه منافع عراق بارور و در نتیجه، مأموریت تعرض به اسکلههای نفتی«الامیه» و «البکر» به نیروی دریایی سپاه پاسداران (قرارگاه نوح) واگذار شد.
به این ترتیب، با اجرایی عملیات کربلای۳ فصلی جدید در جنگ تحمیلی گشوده و عنصر تازهای (حضور عملیاتی سپاه در میدان دریایی جنگ تحمیلی) وارد معادله و موازنه موجود شد که بعدها در درگیریهای ایران و امریکا در خلیج فارس، اهمیت حیاتی خود را نشان داد.
اهداف عملیات
انگیزه اصلی عملیات، تصرف و انهدام دو اسکله «الامیه» و «البکر» بود. در کنار هدف اصلی، اهداف دیگری نیز دنبال میشد که عبارت بودند از:
- تکمیل عملیات والفجر۸ با ساقط کردن مهمترین پایگاههای دریایی دشمن و کوتاه کردن دست عراق از شمال خلیج فارس؛
- ایجاد فضا و منطقه سالم دریایی برای کشتیرانی؛
- اجرای یک عملیات دریایی و نشان دادن حضور مقتدرانه نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس.
موقعیت منطقه
دو اسکله «الامیه» و «البکر» در شمال آبهای خلیج فارس و با فاصله ۱۱ کیلومتر از یکدیگر واقع شدهاند و محل تعبیه آنها نقطه تلاقی آبهای اروندرود و «خور عبدالله» با خلیج فارس است. عمق آب در اطراف این اسکلهها درحالت مد ۳۴ متر و درحالت جزر بین ۳۰ تا ۳۱ متر می باشد. فاصله این دو اسکله تا مواضع خودی در نهر «قاسمیه» به ترتیب ۲۵ و ۳۵ کیلومتر است.
استعداد دشمن
قوای دشمن روی هریک از سکوها، شامل یک گروهان تقویت شده از تیپ۴۴۰ دریایی بود. گردان چهار از سکوی «الامیه» و گردان یک از سکوی «البکر» حفاظت میکردند.
سازمان رزم خودی
هدایت و فرماندهی عملیات برعهده قرارگاه نوح(ع) بود که برای اجرای عملیات، یگانهای زیر را تحت امر داشت:
- لشکر۱۴ امام حسین(ع) با دو گردان عملیاتی و دو گردان احتیاط؛
- دو ناو تیپ۱۴ کوثر و ۱۳ امیرالمؤمنین(ع) به عنوان پشتیبان عملیات.
طرح عملیات
براساس طرح مانور عملیات، دو ناو تیپ کوثر و امیرالمؤمنین(ع) میبایست دهانه خور عبدالله را برای جلوگیری از پشتیبانی نیروهای دشمن مستقر روی اسکلهها مسدود میکردند. نیروهای غواص لشکر امام حسین(ع) نیز با قایق به نقطه رهایی انتقال مییافتند و سپس با تاریک شدن آسمان، از سه محور به سوی اسکله«الامیه» روانه شده، آن را تصرف میکردند. آن گاه نیروهای سوار شناور وارد عملیات شده، روی اسکله مستقر میشدند. در صورت امکان، اسکله «البکر» نیز مورد هجوم قرار میگرفت.
شرح عملیات
حدود ساعت ۲۱ مورخ ۱۰شهریور۱۳۶۵ نیروهای غواص به سمت هدف حرکت کردند؛ اما به دلیل وجود مشکلاتی همچون مغایرت جهت وزش باد با جهت حرکت غواصها، قطع تماس آنان با فرماندهی و نیروهای پشتیبان و…با تأخیر به هدف مورد نظر رسیدند.
حدود ساعت ۴ بامداد نیروهای غواص محور راست موفق شدند به سمت چپ اسکله «الامیه» رسیده، خود را به بالای «اسکله» و روی پد بالگرد برسانند. با محرزشدن درگیری روی اسکله، فرمانده قرارگاه رمز عملیات (حسبناالله و نعم الوکیل) را قرائت کرد و نیروها به سرعت عملیات پاکسازی پد و آماده کردن محل برای ورود دیگر نیروها را اجرا کردند.
در ساعت۵:۳۰ یکی از گروهانهای سوار شناور به اسکله رسید و متقابلاً دشمن نیز که سمت راست اسکله را در اختیار داشت، به سوی قایقهای این گروهان شلیک کرد و همین امر موجب شد فشار وارد بر غواصهای مستقر در اسکله کاهش یابد.
با روشن شدن آسمان، نیروهای غواص محورهای دیگر موقعیت خود را یافته، به طرف اسکله حرکت کردند. به این ترتیب، حدود ساعت ۸ صبح اسکله «الامیه» به طور کامل به تصرف درآمد و سپس اسکله «البکر» مطابق طرح به آتش کشیده شد.
نخستین فشار دشمن به «الامیه» در ساعت ۱۰ با پرتاب یک موشک آغاز شد و درپی آن نیروی هوایی عراق به بمباران منطقه پرداخت. پرتاب موشکهای دوربرد تا هنگام شب نیز ادامه یافت؛ به گونهای که تا صبح روز دوم عملیات، ۴ فروند دیگر به سوی اسکله شلیک شد. همچنین دشمن توانست حوالی نیمه شب ۸ فروند شناور خود را به طرف اسکلهها بفرستد.
با روشن شدن هوا در روز دوم عملیات، هواپیماهای دشمن در منطقه حضور یافتند و اسکله را بمباران کردند. سپس ناوچههای عراقی آرایش گرفته، با حمایت بالگردها به سمت اسکله پیشروی کردند. فشار بر نیروهای خودی هر لحظه بیشتر میشد و به دلیل نبود عملیات پشتیبانی و تکمیلی، عملیات درحد ایذایی پایان یافت و نیروها عقب نشستند و نزدیک ظهر اسکله «الامیه» در حالی که تأسیسات و تجهیزات آن کاملاً منهدم شده بود، دوباره به تصرف دشمن درآمد.
نتایج عملیات
- کشته شدن ۶۳ تن از نیروهای دشمن و به اسارت درآمدن بیش از ۱۰۰ تن دیگر؛
- سرنگون شدن دو فروند هواپیمای جنگنده عراقی، انهدام یک ناوچه و ۱۵ قبضه ضدهوایی و دو دستگاه رادار؛
- به غنیمت درآمدن ۴ دستگاه رادار.
فهرست منابع و مآخذ
۱. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، نبرد العمیه، محمد اسحاقی، هادی نخعی و مهدی خداوردیخان، چاپ دوم، ۱۳۷۹.
۲. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، جنگ در سال۶۵، هادی نخعی، تهران، ۱۳۶۶.
۳. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، ۱۳۸۱.
۴. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، اطلس جنگ ایران و عراق؛ فشرده نبردهای زمینی، محسن رشید، چاپ دوم، ۱۳۸۹.
۵. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی ۳۸ عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران، جزوه داخلی.
