به گزارش دفاع پرس، موضوع هستهای علاوه بر اهمیت مباحث فنی، از منظر راهبردی و استراتژیک نیز به یکی از اصلیترین مسائل کشور طی 10-12 سال گذشته تبدیل شده و چگونگی مدیریت این موضوع و آنچه در توافق نهایی احتمالی در سه ماه آینده خواهد گذشت، میتواند بر بسیاری از مؤلفههای قدرت ملی و امنیت ملی در ایران تأثیرگذار باشد.
محمد جواد لاریجانی که هماینک ریاست پژوهشگاه دانشهای بنیادی و همچنین ریاست ستاد حقوق بشر قوه قضائیه را بهعهده دارد، سالها بهعنوان معاون وزیر امور خارجه کشورمان فعالیت کرده و مرکز تحقیقات این وزارتخانه را نیز خود راهاندازی کرده است.
لاریجانی در این مصاحبه علاوه بر ارائه تحلیل از روند مذاکرات و برخی نقدهای وارد بر آن، پیشنهاد مهم خود در این زمینه را نیز مطرح کرد. آنچه در ادامه میآید بخش اول گفتوگوی خبرنگار سیاسی تسنیم با محمد جواد لاریجانی است:
محمد جواد لاریجانی در گفتوگو با خبرنگار سیاسی درباره ارزیابی خود از مذاکرات هستهای صورت گرفته در لوزان، با اشاره به اینکه مذاکرات هستهای ایران مذاکرات کمنظیری در تاریخ دیپلماسی دنیا است و مسئله سادهای نیست، تصریح کرد: این مذاکرات در درجه اول، مذاکراتی جنجالی و پر از سرمایهگذاریهای وسیع فرامذاکرهای است که برای کشور و شاید برای جهان بسیار مهم باشد که ما در آن وارد هستیم. طبیعتاً مردم ما عموماً و افرادی مثل من باید مذاکرات را با دقت و وسواس خاصی دنبال کنند که این کار را هم انجام میدهیم.
بنیانگذار مرکز تحقیقات وزارت امور خارجه در جمهوری اسلامی ایران با بیان "اگر بخواهم تلقی خودم را از روند مذاکرات بگویم میتوانم آن را در 3 بند عنوان کنم" گفت: درباره این مذاکرات اولاً امیدوار هستم، ثانیاً "دغدغه" و "دلواپسی" جدی هم دارم و ثالثاً پیشنهاد هم دارم که هرکدام از این 3 بند را توضیح میدهم.
* دلایل محمدجواد لاریجانی برای امیدواری به مذاکرات هستهای
لاریجانی درباره دلایل امیدواریاش به مذاکرات هستهای اظهار داشت: امیدواری من بدون مبنا نیست بلکه 2 دلیل مهم برای آن وجود دارد، دلیل اولش این است که آقای روحانی آدم تیزهوشی است و سالهای طولانی با ایشان در مباحث سیاست خارجی همکاری داشتم و آقای ظریف و تیمش نیز توانمند هستند، چه آنهایی را که در تلویزیون دیده میشوند و چه آنها را که دیده نمیشوند من سالیان طولانی میشناسم. تیم مذاکرهکننده ایرانی دستش پرتر از این حرفهاست و حمایت وسیع همه نهادهای حکومتی را دارد، حمایت قوی و راهنماییهای رهبر معظم انقلاب را دارد، حمایت مردم را دارد و همه پشت سر تیم مذاکره کننده ایستادهایم؛ این مسئله مهمی است.
* آمریکا بهطور اعم و اوباما بهطور ویژه به توافق با ایران نیازمند است
بنیانگذار مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در توضیح دلیل دوم خود در زمینه امیدواری به مذاکرات هستهای نیز گفت: دلیل دوم برای امیدواری من این است که آمریکا بهطور وسیع و اعم و اوباما بهطور اخص به توافق با ایران نیازمند هستند. برای منافع ملی آمریکاییها ــ چه جمهوریخواه و چه دموکرات ــ مهم است که با ایران به یک توافق برسند؛ زیرا تحریمهای آنها برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامی ایران موفق نبود. جو بایدن (معاون رئیسجمهور آمریکا) اخیراً گفته است این تحریمها (تحریمهای ایران) از لحاظ وسعت، حجم و شدت در تاریخ بیسابقه بوده است. بهنظر من جو بایدن درست میگوید، بنابراین اگر ما در مقابل تحریمها بایستیم و موفق شویم، فتح الفتوح کردهایم.
محمد جواد لاریجانی افزود: از سوی دیگر آقای اوباما در مصاحبهای گفته است که این تحریمها میخواست ماشین هستهای ایران را کُند کند ولی این کار را نکرده است. ایران در دورهای 164 سانتریفیوژ داشت ولی امروز با وجود تحریمها 19هزار سانتریفیوژ نصبشده دارد، بهاضافه تعدادی که باید راه بیفتد و به این 19هزار عدد اضافه شود. بنابراین هرچند ممکن است تحریمها به اقتصاد ما صدمه زده باشد ولی به فناوری هستهای کشور صدمه نزد، بنابراین از نظر آمریکا، چه جمهوریخواه و چه دموکرات، تحریمها ناکارآمد بوده است. بر این اساس آمریکاییها هم به توافقنامهای نیاز دارند که حداقل کارآمدتر از تحریمها باشند اما "اوباما بهطور ویژه نیازمند توافق است".
وی با اشاره به تبلیغات حال حاضر انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا تصریح کرد: الآن تبلیغات ریاست جمهوری در آمریکا شروع شده و من چندین تبلیغ ریاست جمهوری را از نزدیک و نیمهنزدیک مانیتور کردهام که مسائل جالبی در بر دارد. دموکراتها در رقابت میخواهند چه مسائلی را رو کنند؟ هنوز هم agenda (دستور کار، موارد مورد بحث) دموکراتها قویتر از جمهوریخواهها است. دموکراتها میخواهند بگویند: جمهوریخواهان سربازان ما را در افغانستان و عراق پاگیر کردند و ما آنها را بیرون کشیدیم.
* تعطیلی فردو یعنی به ایران میگویند: شما سرتان را بیرون بیاورید تا هروقت لازم دیدیم بزنیم
رئیس پژوهشگاه دانشهای بنیادی افزود: دموکراتها میخواهند بگویند: در زمان شما (جمهوریخواهان) ایران در حال توسعه انفجاری فناوری هستهای بود و ما توانستیم تعداد سانتریفیوژها را تا حد زیادی پایین بیارویم و فردو را تعطیل کنیم.
محمد جواد لاریجانی خاطرنشان کرد: معنای تعطیلی فردو چیست؟ یعنی به ایران میگویند: "شما سرتان را بیرون بیاورید تا ما هروقت لازم دیدیم سرتان را بزنیم"، لذا گزینه نظامی همیشه میتواند کارآمدتر باشد. معنای تعطیلی فردو این است، وگرنه فردو چیز دیگری ندارد.
وی با اشاره به اینکه فردو یک تأسیسات غنیسازی یک درجه حفاظتتر شده است، برای همین دموکراتها میگویند "ما آن را از زیر زمین بیرون کشیدیم"، تصریح کرد: بنابراین همهجای تأسیسات اتمی ایران روی زمین و در دسترس آنها بوده و گزینه نظامی علیه ایران نیز همیشه روی میز است و متأسفانه در مقاولهنامههایی که دوستان ما بستند در هیچجا اشاره نشده است که گزینه نظامی، نه تهدیدش و نه خودش، از میز خارج شود. بنابراین برای من خیلی جالب است که آمریکاییها میتوانند گزینه نظامی را روی میز قرار دهند و از این طرف هم ما محل اصابت آن (فردو) را هم بیرون گذاشتیم تا راحتتر باشند!
رئیس پژوهشگاه دانشهای بنیادی با بیان اینکه قرار است قلب آب سنگین اراک و رآکتورش جابهجا شود که بدین ترتیب عملاً ماهیت تأسیسات آبسنگین اراک عوض میشود، گفت: البته این پروژه تکمیل نشده بود و متأسفانه در دو سال آخر دولت احمدینژاد، ایشان فتیله این پروژه را پایین کشید. البته این کار هم مثل سایر کارهای تکنیکی دیگر در طراحی آن اشکالاتی وجود دارد ولی سؤال این است که آیا این اشکالات قابل رفع است یا خیر؟
وی افزود: اگر روزی بخواهیم یک کشتی درست کنیم که با سوخت اتمی به اقیانوس برود، مواد غنیشده 56 درصد میخواهد ولی ما با این روال دیگر نمیتوانیم داشته باشیم. البته من با نظر آقای صالحی موافقم که نهایتاً ما باید راکتور انرژی درستکن با پلوتونیوم داشته باشیم، شبیه رآکتورهایی که کاناداییها بهاسم «کندو» درست میکنند.
* دموکراتها میگویند: مهندسان و دانشمندان هستهای ایران را پراکنده کردیم
محمد جواد لاریجانی با اشاره به پایین آوردن تعداد سانتریفیوژها و قبول بازرسیهای غیرمتعارف در مذاکرات لوزان، تصریح کرد: دموکراتها در رقابتهای انتخاباتی میگویند: "در این مذاکرات تعداد سانتریفیوژهای ایران را پایین آوردیم و بازرسیهای غیرمتعارف را تحمیل کردیم"، بهطوری که میتوانند از ایران سؤال کنند و بدانند جزئیات دستگاهها دقیقاً چیست. از همه مهمتر دانشمندان و مهندسان هستهای ایران را که موتور پیشرفتها هستند توانستیم پراکنده کنیم. اینها مسائلی است که اوباما در انتخابات رو کرده و میکند و البته رو خواهد کرد. من صحبتهای اینها علیه یکدیگر را دنبال میکنم.
* اوباما میگوید: دندانهای هستهای ایران را کشیدم
رئیس ستاد حقوق بشر قوه قضائیه اضافه کرد: این مواردی که عرض کردم سرفصلهایی است که دموکراتها در رقابتهای انتخاباتی در قسمت اتمی خواهند داشت. اوباما میگوید: "دندانهای اتمی ایران را کشیدم ولی شما (جمهوریخواهان) دندانهای اتمی ایران را درشت کردید". پس اوباما خیلی نیازمند توافقنامه است و اگر این توافقنامه انجام نشود در رقابت با جمهوریخواهها یک برگ برنده مهمی را از دست داده است. به جمهوریخواهها میگویند: شما خیلی صحبت کردید ولی در نهایت ایرانیها سرتان کلاه گذاشتند و شما را بازی دادند و مجدداً سر کارشان رفتند.
* دموکراتها توافق هستهای با ایران را بهعنوان پیروزی بزرگ برای خود مینویسند
لاریجانی با بیان اینکه دستور کار مهم حزب دموکرات در انتخابات این است که میخواهد این توافقات را بهعنوان پیروزی بزرگ برای خود بنویسد و اعلام کند، درباره سایر مؤلفههای تبلیغات انتخاباتی دموکراتها در آمریکا نیز گفت: دستورکار دیگر دموکراتها این است که بگویند: "جنگ جدیدی را شروع نکردیم و سربازان آمریکایی در سوریه، یمن و مصر نیستند، در حالی که میتوانستند حضور داشته باشند در حالی که اوضاع این مناطق را مهار کردیم." اینها مسائلی است که در تبلیغات سیاست خارجی آنها مطرح میشود.
* ریلگذاری مذاکرات باید عوض شود/ نسبت به مذاکرات فعلی دغدغه جدی و دلواپسی دارم
رئیس پژوهشگاه دانشهای بنیادی افزود: از نظر اقتصادی دولت اوباما در کل بهجز در حوزه سلامت برنده بوده و بهنظر من در مسئله سلامت درگیر خواهد بود. اوباما همچنین میخواهد مسئله نژادپرستی را نیز دامن بزند. اینها دستورکارهای دموکراتهاست. اینها راجع به مسئله اول بود که گفتم چرا من راجع به مذاکرات هستهای امیدوار هستم و اینطور نیست که مذاکرات ناامیدکنندهای باشد.
لاریجانی در تشریح علت دلواپسی و دغدغه خود نسبت به مذاکرات هستهای نیز گفت: دومین مطلبی که میخواهم تشریح کنم این است که من نسبت به مذاکرات، دغدغه جدی و دلواپسی دارم. حالا کلمه دلواپسی را با انگهای مختلف به کار میبرند و نوعی صفت "بد" شده است، ولی ما زبان فارسی را نباید خراب کنیم، دلواپسی کلمه قشنگی است و معانی پرظرفیتی دارد.
وی در توضیح دلایل دلواپسی خود درباره مذاکرات هستهای، گفت: ما طرف مقابل مذاکره خود را خوب تعریف نکردیم و ریلگذاری مذاکرات نقاط جدی آسیبپذیری دارد. اگر طرف مذاکره ما نهایت دشمنی را داشته باشد ولی ما مذاکره را بهخوبی تعریف و ریلگذاری را محکم کنیم، مانند جنگ میدانیم با چهکسی طرف هستیم، جای پای ما سفت است و با آن مقابله میکنیم اما اگر جای پای ما شل باشد و طرف هم بسیار اهل خدعه باشد، بهشدت صدمهپذیر خواهیم بود.
