به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، شصت و ششمین برنامه «سینما روایت» عصر دیروز با اکران، نقد و بررسی فیلم مستند «A157»به کارگردانی «بهروز نورانی پور» محصول مرکز مستندسازی حوزه هنری برگزار شد. در نشست نقد و بررسی این مستند علاوه بر نورانیپور«کارگردان»، محسن یزدی «مسئول مرکز مستند سازی حوزه هنری»، محمد تقی فهیم«منتقد»، و رسول شادمانی «مجری و کارشناس» حاضر شدند.
در ابتدای نشست محسن یزدی «مسئول مرکز مستند سازی حوزه هنری» گفت: یک سال پیش که نورانیپور تماس گرفت و در یک خط، موضوع را توضیح داد شنیدن آن برایمان بسیار تکان دهنده بود. کار در این حوزه به شرط موثر بودن و مخاطب پسند بودن برای ما بسیار اهمیت دارد. با توانمندیهایی که از نورانیپور سراغ داشتیم قرار شد که با او همکاری کنیم. مستندی در شرایط سخت اردوگاهی ساخته شد. این سختی در چهره وی مشخص بود. سوژه نیز بر کارگردان تاثیر گذاشته بود. بار روانی این کار در چهره وی به خوبی دیده می شد.
* برایمان پیوند مستند با منافع ملی مهم است
یزدی افزود: سعی ما این بود که اتفاق خوبی در این مورد بیفتد و بتوانیم ذره ای از اتفاقاتی را که در سوریه رخ داده برای مخاطب بازگو کنیم. به هر حال هر آدم عاقلی به محض مواجه شدن با این سوژه میپذیرفت که آن را انجام دهد. همیشه برای ما پیوند مستند با منافع ملی مهم است و منافع ملی برای ما شرط است. سوریه هم جزو منافع ملی ما است البته نه به معنای سخیف آنچه که آمریکاییها و اروپاییها در سوریه به دنبالش هستند. رویکردهای ما متفاوت است. به هر حال درد است که در میان انبوه مستندهای کشور که در جشنواره شرکت میکنند میبینید که از ده مستند یکی از آن ها نیز به مسائل کشور ارتباط پیدا نمیکند. مستند باید یک گام جلوتر از مسائل کشور باشد در مورد مسائل مهم کشور واقعاً یک مستند خوب پیدا نمیکنیم. موضوعات مهم برای مستندساز و برخی دستگاههای ما اصلاً اهمیتی ندارد. من خود نیز باید پاسخ گوی عملکردم باشم اما خداوکیلی یک جاهایی دیگر دردمان می گیرد و به حرف میآییم.
رییس مرکز مستند سازی حوزه هنری در ادامه خاطرنشان کرد: ما باید تجلی مسائل مهم کشور را در مستند ببینیم. متاسفانه در برخی از مستندهای تولید شده در کشور شاهد حاشیه سازی برای نظام، حاکمیت، سپاه و ... هستیم و گاهی نیز شاهد تقدیس پهلوی هستیم. البته شاید دستگاه های سفارش دهنده نیز مقصر نیستند. ما سفارش داریم تا سفارش اینکه چگونه به چه فردی سفارش می دهیم مهم است. وقتی پول بیت المال دست من است باید سفارش خوب و درست بدهم. همه ما باید به مسائل کشور فکر کنیم. در پاریس که یکی از امنیتی ترین کشور های دنیا است داعش کشته میگیرد اما این امنیت ما در ایران در کجا به چشم میآید و به آن دقت می کنیم؟ عمده منتقدها اطلاع ندارند از وضعیت منطقه. ما با مستندهایی مثل«A157» باید به لایههای اتفاقهای عظیم غیر انسانی که در منطقه رخ میدهد پی ببریم.
*«A157»روایت فروپاشی انسانیت در سال 2015 است
بهروزنورانیپور «کارگردان» گفت: این مستند روایت فروپاشی انسانیت در سال 2015 میلادی است و روایت جنگ در سوریه و اردوگاههایی که هر کدام روایتهای تلخ زیادی دارند. جنگ را بسیاری از افراد بازی مردانه میدانند که بار عمده و سنگینش را زنان و کودکان بر دوش میکشند. در این جلسه میتوانیم در اتباط با فتح خاک و جنسیت و ارتباط آن ها حرف بزنیم. چرا وقتی خاک کشورمان را در طمع میبینیم بلافاصله اولین زنگ خطرها متوجه بانوان و کودکان ما که ناموس و شرف ما هستند میشود. اولین کسانی که قربانی میشوند زنان و کودکان هستند. امیدورام این مستند بتواند این موارد را نشان داده باشد.
نورانیپور در ادامه گفت: زمانی که به سوژه ورود پیدا کردم اولین نکته مهم برای من این بود که آن فرد چگونه گرفتار این اتفاق وحشتناک شده است. ما چندین بار برای فیلمبرداری آماده شدیم که آنها در آخرین لحظهها منصرف میشدند ودر نهایت فکر میکردیم با تصاویری غیر از آنچه که مد نظرمان است بر میگردیم. در کش و قوس با سوژه اولین نکته که برایم جای سوال داشت این بود که چگونه بعد از کشته شدن پدر نتوانستید حتی فرار کنید. این روند در فیلم که مشاهده میشود در نهایت مخاطب را به این نکته متوجه میکند که چقدر خوب است که ما امنیت داریم. در طول روند کار هیچ پیش بینی از پایان بندی کار نداشتیم. ما یک پرتره اردوگاهی ساختیم و این موضوع گاهی ما را نگران تکرار میکرد. تدوین این مستند چهار الی پنج بار دست خوش تغییر شد. ما به این فکر میکردیم یک سری پلانها در درون مخاطب باید ته نشین شود. باید در جایی فضای نفس کشیدن میدادیم تا رویداد بعدی را به وجود بیاوریم
.
* وقتی فیلم را دیدم مدتی در بحران بودم!!
محمدتقی فهیم«منتقد» در ادامه گفت: وقتی فیلم را دیدم مدتی در بحران بودم، بحرانی که ناشی از بحران به وجود آمده در منطقه است. بیشتر از این که به خود فیلم فکر کنم به این فکر میکردم که کشور ما چه استعدادهایی دارد و این که چرا این استعدادها به کار گرفته نمیشوند و آنقدر در حوزه مستند بحران کم کار داریم.
فهیم در ادامه افزود: فیلمساز قبل از هرچیز باید مرد میدان باشد و جسارت داشته باشد. اگر مستند ساز بحران این خصوصیتها را نداشته باشد ممکن است به محافظه کاری روی آورد. چه بسا ما فیلمسازان بزرگی داریم که از بودجههای کلان دولتی استفاده میکنند و از طرفی ادعای روشنفکری دارند و خوب میفهمند اما جرأت این که پا به میدان بگذارند را ندارند. خیلیها اسکورسیزی را دوست دارند اما یک صدم اسکورسیزی دوست ندارند پا به مستند بحران بگذارند. باید قدر این جوان ها را دانست. مستند سازی کار سختی است. کشورهایی که انقلاب میکنند پیش از هر چیزی در حوزه مستند تلاش می کنند تا کار خود را به ثبت برسانند.
این منتقد در ادامه گفت: در این مستند یکی از مهمترین کارها پیدا کردن این سوژه بوده است که بسیار سخت و مهم است. پیش از اینکه بخواهیم به فرم و ساختار این مستند بپردازیم باید بگویم که نباید این بخشها را ندید بگیریم. این مستند تحلیل نیز دارد کاری بالاتر از آنچه که در بسیاری از آثار دیگر شاهد هستیم. البته من اگرجای نورانیپور بودم در بخشی از صحنهها تجدید نظر میکردم و آن را با تصاویر نچسب پر نمیکردم. یکی از تفاوت های مستند بحران با مستند اجتماعی ریتم است.
*نمی توانیم از «A157»تعریف نکنیم
فهیم خاطرنشان کرد: ریتم و ضرب آهنگ مستند بحران را سر پا نگه میدارد. البته با مستندی روبرو هستیم که واقعاً نمی توانیم از آن تعریف نکنیم. متاسفانه با این که در کشورما چهرههای برجسته زیادی وجود دارد اما همچنان نتوانستیم در ساخت مستند پرتره موفق عمل کنیم. ما در این بخش ضعیف هستیم. این مستند با اینکه در حوزه مستند بحران است اما یک پرتره از سه دختر است. وقتی صحبت از پرتره آدمها میکنیم باید بتوانیم با دوربین تا جایی که امکان دارد به سوژه نزدیک شویم. هر چقدر یک فیلمساز بتواند به خلوت سوژه نزدیک شود موفق تر خواهد بود. فیلمی که دیدیم به لحاظ گونه جزو پرتره محسوب میشود چون شخصیت محور است. در این بخش فیلم نیز بسیار خوب است.
