به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان است، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت است، نکته مهم در این میان آن است که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد.
مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:
دعا روح اخلاص را در انسان می‌دمد
سومین دستاورد، دمیدن روح اخلاص در انسان است. با خدا سخن گفتن و خود را نزدیک او دیدن، به انسان روح اخلاص می‌دهد. اخلاص یعنی کار را برای خدا انجام دادن. همه کار‌ها را می‌شود برای خدا انجام داد. بندگان خوب خدا همه کار‌های معمولیِ روزمره زندگی را هم با نیت تقرّب به خدا انجام می‌دهند و می‌توانند. بعضی هم هستند که حتّی قربی‌ترین و عبادی‌ترین کار‌ها ـ مثل نماز ـ را نمی‌توانند برای خدا انجام دهند. بی‌اخلاصی، درد بزرگی برای انسان است. دعا روح اخلاص را در انسان می‌دمد.
برای پیشگیری و نیز درمان این آفت بزرگ، دین خدا «ذِکر» را به انسان آموخته است. ذکر یعنی حقیقت را به یادآوردن، خود را در برابر خدا یافتن، به او گوش سپردن و به او دل دادن؛ و نماز با ترکیب هماهنگ دل و زبان و حرکت، ناب‌ترین و کامل‌ترین نمونه و وسیله ذکر است. خوب، حالا ذکر چیست؟ روایتی از حضرت آبی عبدالله علیه‌السلام است؛ و روایت دیگری هم هست که آن روایت دوّم بیشتر مورد توجّه من بود؛ اما هر دو روایت را می‌خوانم. روایت اوّل از حضرت آبی جعفر علیه‌السلام است؛ حضرت باقر علیه‌السلام فرمود: «ثلاثٌ مِن أشدِّ ما عمِل العِباد»؛ سه چیز هست که جزو تکالیف بسیار مهمی و دشوار مؤمنین است؛ کار‌های سخت... سوّم، «و ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال»؛ در همه حال ذاکر خدای متعال باشد. ذکر این است.
آن‌وقت حضرت باقر در همین روایت، «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال» را معنا کرده‌اند: «و هُو أن یذکُر اللّه عزّوجلّ عِند المعصِیهً یهُمُّ بِها»؛ وقتی‌که می‌رود به سمت معصیت، ذکر خدا او را مانع بشود. ذکر؛ یاد کند خدا را و این معصیت را انجام ندهد؛ انواع معاصی را؛ خلاف واقع گفتن، دروغ گفتن، غیبت کردن، حق را پوشاندن، بی‌انصافی کردن، اهانت کردن، مال مردم را، مال بیت‌المال را، مال ضعفا را تصرف کردن یا درباره آنها بی اهتمامی به خرج دادن. اینها گناهان گوناگون است. در همه اینها، انسان توجّه کند به خدا؛ ذکر خدا مانع بشود از اینکه انسان به سمت این گناه برود.
«فیحُولُ ذِکرُ اللّهِ بینهُ و بین تِلک المعصِیهً و هُو قولُ اللّهِ عزّوجلّ إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطانِ تذکّرُوا». بعد حضرت می‌فرمایند که این، تفسیر آن آیه است که فرمود: «إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطان»؛ وقتی شیطان به اینها تنه می‌زند، گذرنده شیطان اینها را مس می‌کند؛ یعنی هنوز درست به جانش هم نیفتاده، «تذکّرُوا»؛ فوراً اینها متذکر می‌شوند. «فإِذا هُم مُبصِرُون».
این ذکر موجب می‌شود که چشم اینها، بصیرت اینها باز بشود. معنای «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال» این است. در صدر روایت بعدی که مورد توجّه من است، تقریباً عباراتش شبیه همین روایتی است که خواندم و همان سه چیز را ذکر می‌کند. در آن روایت، «و ذکر اللّه علی کلّ حال» را داشت، در اینجا و در روایتی که حضرت آبی عبدالله علیه‌السلام می‌فرماید، آمده است: «و ذِکرُ اللّهِ فِی کُلِّ موطِن»؛ انسان در همه‌جا ذکر خدا کند؛ اما آن نکته مورد توجّه این است که می‌فرماید: «أما إِنِّی لا أقُولُ سُبحان اللّهِ و الحمدُ لِلّهِ و لا إِله إِلّا اللّهُ و اللّهُ أکبر»؛ اینی که می‌گویم در همه حال ذکر خدا را بگوئید، مقصودم این نیست که بگوئید سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا اللّه و اللّه اکبر. این، ذکر لفظی است. «و إِن کان هذا مِن ذاک»؛ اگرچه این هم ذکر است، این هم مطلوب است، این هم شریف است و خیلی باارزش است؛ اما مقصود من فقط این نیست، بلکه «و لکِن ذِکرُ اللّهِ جلّ و عزّ فِی کُلِّ موطِنٍ إِذا هجمت علی طاعهً أو علی معصِیهً»
وقتی به سمت طاعت خدا می‌روی، یا به سمت معصیت خدا می‌روی، یاد خدا باشی. این «یاد خدا بودن» مورد نظر است؛ این ذکر اللّه. البتّه این اذکاری که در روایات ما، در این دعاها، در این اوراد گوناگون، تسبیحات حضرت زهرا و بقیه اذکاری که هست ـ اینها همه وسایل ذکرند، اینها کپسول‌های ذکرند ـ ذکر شده است، انسان باید اینها را با توجّه به معانی و حقایقشان بر زبان جاری کند؛ توجّه پیدا کند. البتّه اینها خیلی باارزش است.
دستاورد‌های دعا چیست؟ وقتی ما با خدا سخن می‌گوییم، او را نزدیک خود احساس می‌کنیم، مخاطب خود می‌دانیم و با او حرف می‌زنیم، این دستاورد‌ها ازجمله فواید و عواید دعاست. زنده نگه‌داشتن یاد خدا در دل، غفلت را ـ که مادر همه انحراف‌ها و کجی‌ها و فساد‌های انسان، غفلت از خداست ـ می‌زداید. دعا غفلت را از دل انسان می‌زداید؛ انسان را به یاد خدا می‌اندازد و یاد خدا را در دل زنده نگه می‌دارد. بزرگترین خسارتی که افراد محروم از دعا مبتلای به آن می‌شوند، این است که یاد خدا از دل آنها می‌رود. نسیان و غفلت از خدای متعال برای بشر بسیار خسارت‌بار است.
خود حرف زدن با پروردگار، خود تضرّع کردن، با خدای متعال سخن گفتن، نزد خدای متعال عذرخواهی و توبه و استغفار کردن، برای انسان یکی از مقاصد و هدف‌هاست. این، بالاترین جنبه‌هایی است که در دعا وجود دارد. نفس اینکه انسان در مقابل پروردگار بایستد و اشک بریزد و اظهار کوچکی و حقارت کند، برای انسان یک علوّ مقام و مرتبه است. بشر با تضرّع در پیش خدای متعال است که عروج می‌کند و اوج می‌گیرد. بدبختی انسان وقتی است که از خدای متعال غافل شود. سیه‌رویی انسان وقتی است که خود را به خدا محتاج نداند.
انتهای پیام/ 161
