به گزارش گروه سیاسی دفاع‌پرس، بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری همایش بین‌المللی تفسیر تسنیم که در تاریخ ۴ اسفند ۱۴۰۳ برگزار شده بود، صبح امروز در محل برگزاری این همایش در قم منتشر شد.
امام خامنه‌ای در این دیدار، با تجلیل از شخصیت ممتاز آیت الله جوادی آملی مفسر بزرگ قرآن کریم و صاحب تفسیر تسنیم، حوزه علمیه را وام‌دار مجاهدت این عالم فرزانه در ممارست بیش از ۴۰ ساله برای تحقیق و تدریس و تألیف تفسیر تسنیم دانستند و افزودند: ایشان کار بزرگی انجام دادند. اینکه انسان از یک جای کوچکی شروع کند تفسیر قرآن را و ۴۰ سال آن را ادامه بدهد، این کار آسانی نیست؛ یعنی انسان وقتی فکر کند، خواهد دید کار خیلی بزرگی است استقامت بر این کار، خسته نشدن در این کار، تردید پیدا نکردن در ادامه این کار، بلکه شاید احتمالاً شوق و ذوق مفسر محترم نسبت به آیات در گذشت زمان بیشتر هم شده باشد؛ احتمالاً باید این‌جور باشد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی تصریح کردند: صحبت شده بود با آیت‌اللّه آقای جوادی راجع به همین کار تفسیری ایشان، خود ایشان مبتهج بودند به این کار و می‌گفتند این یک «المیزان» امروز است؛ تعبیر ایشان این بود؛ می‌گفتند این المیزان است، منتها المیزان باب امروز، برای امروز. انسان که نگاه می‌کند، [می بیند] واقعش هم همین‌جور است.
امام خامنه‌ای بیان داشتند: بنابراین، کار ایشان کار واقعاً با ارزشی است. البته فعالیت‌های علمی ایشان در زمینه‌های علوم عقلی و نقلی مهم است و جای تقدیر دارد، لکن هیچ کدام از آنها به نظر من با این کارِ تفسیریِ با این تفصیل، قابل مقایسه نیست؛ یعنی به نظر من این کار، هم از کار‌های فلسفی ایشان، [هم] از کار‌های عرفانی ایشان، [و هم] از کار‌های فقهی ایشان مهم‌تر و والاتر است.
معظم له افزودند: به نظر من تفسیر تسنیم از افتخارات شیعه است. من واقعاً می‌توانم این جور تعبیر کنم که از افتخارات شیعه است. تفسیر به معنای خاص خودش در این کتاب خیلی خوب انجام گرفته، [یعنی] آیه تبیین شده، قوت تفکر عقلانی مؤلف کمک کرده که برخی از مفاهیم ظریف، لطیف و دست‌نیافتنی در آیات، فهمیده بشود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی ادامه دادند: به نظر من تفسیر تسنیم احتیاج دارد به یک فهرست فنی کامل تا هم موضوعات بیان بشود، هم ترتیب حروف با [ترتیب] الفبایی ملاحظه بشود... بنابراین هم تفسیر و هم به یک معنا دایرةالمعارف است؛ بنابراین انصافاً تفسیر تسنیم جزو افتخارات شیعه و حوزه است.
معظم له گفتند: من شنیده‌ام، بعضی از طولانی بودن تفسیر ــ ۸۰ جلد بودن آن ــ گلایه‌مندند و می‌گفتند که این تفسیر را خوب است کوتاه کنیم، خلاصه کنیم. من به نظرم این کار نه ممکن است، نه جایز است. یعنی این کار، تفسیر را از آن هویت خودش می‌اندازد.
امام خامنه‌ای اظهارداشتند: کتاب تفسیر ــ بخصوص با این تفصیل ــ کتابی نیست که انسان بخواهد از اول بنشیند تا آخر بخواند که انسان بگوید ۸۰ جلد است، طولانی است نمی‌توانیم بخوانیم؛ کتاب مرجع است؛ انسان یک آیه‌ای را می‌خواهد بفهمد، یک سوره‌ای را می‌خواهد بفهمد، یک موضوعی را می‌خواهد بفهمد، مراجعه می‌کند.
معظم له با تاکید براینکه به نظرم می‌آید اسم آقای جوادی و اسم تفسیر تسنیم را با این کارها کوچک نکنیم؛ بگذاریم تفسیر همین‌طور به همین شکل باشد، عنوان کردند: انصافاً حوزه‌ها در این زمینه کم‌کارند؛ حوزه‌های مختلف ما، در طول زمان، خیلی کم‌کاری در این زمینه داشته‌اند. مجاهدت بزرگ را مرحوم آقای طباطبائی کرد که با اینکه هیچ معمول نبود، ایشان آمدند درس تفسیر شروع کردند و همین، مبدأ توجه به قرآن و مفاهیم قرآنی و ... در حوزه شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی با بیان اینکه قبل از ایشان، در حوزه قم هم خبری نبود، در حوزه نجف هم به طریق اولی خبری نبود... نتیجه این می‌شد که علمای بزرگ و معروف ما خیلی اوقات با مفاهیم قرآنی آشنایی نداشتند، گفتند: بنده قبل از انقلاب، یک سروکار مختصری با کار‌های قرآنی داشتم، به طلبه‌ها می‌گفتم؛ می‌گفتم وضع حوزه ما این‌جوری است که از «بدان ایّدک الله» که شروع می‌کنیم تا وقتی اجازه اجتهاد می‌گیریم، در طول این سال ها، می‌توانیم حتی یک بار احتیاج پیدا نکنیم به اینکه بلند شویم از روی طاقچه قرآن را برداریم نگاه کنیم! یعنی این درس‌های ما هیچ سروکاری با قرآن ندارد، مگر همان مقداری که در کتاب ادبیات، در مغنی یا در سیوطی و مانند اینها، آیات قرآن هست؛ وَالّا نه در فقهمان، نه در ادبیاتمان، نه در تحقیقات اصولی‌مان، احتیاجی به این پیدا نمی‌کنیم که بلند شویم قرآن را برداریم نگاه کنیم ببینیم مثلاً چه آیه‌ای در قرآن درباره این موضوع می‌شود پیدا کرد یا قرآن چه گفته! این عیب حوزه است.
معظم له افزودند: ایشان [مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور] می‌گویند ۲۰۰ درس تفسیر در حوزه هست! خیلی خوب است، این بسیار خوب است، یعنی یک مژده‌ای است؛ بنده این را نمی‌دانستم که الان ۲۰۰ درس تفسیر در حوزه قم هست؛ منتها کاری کنید که این مراجعه به تفسیر و درس تفسیر یک فرهنگ با ثبات بشود؛ [این کار]نقص شمرده نشود. یعنی ملاییِ در فقه، یا حالا در درجه بعد، ملاییِ در فلسفه که یک افتخار است، ملاییِ در تفسیر هم به معنای ملا شدن باشد، لااقل مثل ملایی در فقه؛ یعنی این جوری باید باشد.
معظم له بیان داشتند: مراجعات برادران اهل سنت به قرآن خوب است، منتها آنها هم حالا یا بیش از تفسیر یا لااقل به قدر تفسیر، به مسائل حاشیه‌ای کم اهمیت قرآن پرداخته‌اند؛ چقدر کتاب در باب «وقف و ابتدا» در [قرائت]قرآن هست! مثلاً فرض بفرمایید چقدر کتاب در باب تجوید هست! و امثال اینها. مسائل قرآنی اینها نیست؛ مسئله قرآن، فهم آیات کریمه قرآن است که خب در این زمینه ما انصافاً کم‌کاریم و در شیعه این کار کم انجام گرفته؛ امروز این کار احیا شد. حالا خدا را شکر می‌کنیم که در این برهه، تفسیر تسنیم به وجود آمد و مایه افتخار شد. می‌شود تفسیر تسنیم را سر دست گرفت و نشان داد به دنیای اسلام که ما این را داریم.
رهبر معظم انقلاب اسلامی گفتند: یکی از کارها، ترجمه عربی تفسیر است که این کار هم لازم است. حالا اینکه اصل کار به فارسی نوشته بشود خب یک فلسفه‌ای داشته، عیبی هم ندارد، خوب است لکن دنیای اسلام امروز بیشتر با عربی آشنا هستند و نمی‌شود ما یک کتاب خوب را داشته باشیم و توقع داشته باشیم که دنیای اسلام آن را بفهمد، بداند، بشناسد، لکن به زبان عربی نباشد.
معظم له تاکید کردند: این توقع درستی نیست. به نظر من یک گروهی، یک جمعی عرب‌زبان که زبان مادری‌شان عربی است و مسلط به ادبیات عربند، باید بنشینند این کتاب را بتدریج اگر تا حالا نشده [ترجمه کنند]. این کار، کار لازمی است. اگر چنانچه کار، خوب از آب دربیاید، یعنی زبان، زبان خوبی برای مخاطب عربی باشد و بعضی از خصوصیاتی که از لحاظ روانی مهم است، تفسیر، انتشارِ سریع پیدا خواهد کرد؛ یعنی در حوزه‌های عربی، این زود رواج پیدا خواهد کرد. مردمان صاحب فکر هم هستند [که استفاده می‌کنند].
امام خامنه‌ای در ادامه اظهار داشتند: مرحوم آشیخ هادی فضلی (رحمة الله علیه) که ایشان از علمای عربستان بودند، به من گفت که الان در دانشگاه‌های حجاز، اساتید بزرگ حجاز، کتاب‌های فقهی شیعه را تهیه می‌کنند و می‌خوانند؛ یعنی همین‌هایی که چاپ شده. تشکر می‌کرد که [بر روی] اینها کار شده، تصحیح شده، چاپ شده. چون آخر کتاب ریاض را مثلاً به آن شکل قدیمی کسی رغبت نمی‌کند باز کند، اما وقتی ریاض را با این شکل فرض کنید که چاپ کردند، یا جواهر را مثلاً به این شکل درآوردند، طبعاً او علاقه‌مند می‌شود.
معظم له سپس گفتند: ایشان می‌گفت که علاقه‌مند شده‌اند و به شیعه اعتقاد پیدا کرده‌اند. مرحوم آقای فضلی در دانشگاه هم تدریس داشت و می‌گفت اساتید بزرگ در عالم تسنن در آنجایی که حالا ایشان تدریس می‌کرد ــ در دانشگاه‌های منطقه شرقیه و غیر آنها ــ همه مجذوبند. این کتاب آن‌جوری خواهد شد؛ یعنی اگر چنانچه یک ترجمه خوبی انجام بگیرد، این دست آنها برسد، دیگر رهایش نمی‌کنند؛ یعنی دست به دست خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی همچنین بیان داشتند: تشکر می‌کنیم از خداوند متعال که این توفیق را به آقای جوادی (دامت برکاته) داد که ایشان این کار را انجام دادند؛ تشکر می‌کنیم از آیت‌الله آقای جوادی که این زحمت را کشیدند؛ تشکر می‌کنیم از شما‌ها که دنباله این کار را گرفتید، تحقیق کردید و کار کردید و امیدواریم که همه، اجر و ثواب دنیوی و اخروی خودتان را ببرید. سلام ما و تشکر ما را هم خدمت ایشان برسانید.
در ابتدای این دیدار آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور گزارشی از برگزاری همایش تفسیر تسنیم و ویژگی‌ها و رویکرد‌های ممتاز این تفسیر از جمله رویکرد موضوعی و تقریبی و نگاه روز آن ارائه کرد.
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین سعید جوادی آملی رئیس موسسه «اِسراء» نیز در این دیدار درباره شیوه نگارش و تنظیم تفسیر تسنیم و گروه‌های تحقیقی و پژوهشی که در این زمینه همراه بوده‌اند، گزارشی بیان و سلام آیت‌الله جوادی آملی به رهبر انقلاب اسلامی را ابلاغ کرد.
تفسیر تسنیم، تألیف حضرت آیت‌الله جوادی آملی است که در ۸۰ جلد گردآوری و نوشته شده است. تالیف این تفسیر نتیجه ۴۰ سال تدریس و تحقیق آیت‌الله جوادی آملی و همکاری ده‌ها محقق و پژوهشگر در قالب گروه‌های پژوهشی است که در شمار «تفاسیر قرآن به قرآن» جای دارد. روش مؤلف، ذکر آیه یا آیات مورد نظر و بررسی آنها طی چهار مرحله است: «گزیده تفسیر»، «تفسیر آیه»، «لطایف و اشارات» و «بحث روایی» بوده است.
انتهای پیام/ 231
