گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس - محمد زرچینی؛ مخابرات، نامی آشنا و همزاد با هماهنگی، انسجام و ارتباط در میدان‌های نبرد هشت سال دفاع مقدس است؛ نقشی که نه‌تنها در پیروزی رزمندگان اسلام در جبهه‌ها تعیین‌کننده بود، بلکه پس از جنگ نیز در مسیر پیشرفت فناوری‌های ارتباطی کشور استمرار یافت. یگان‌های مخابرات در دوران دفاع مقدس، از جمله نیروهایی بودند که باید پیش از سایر نیروها وارد عمل می‌شدند و آخرین گروهی بودند که صحنه عملیات را ترک می‌کردند. نقش این نیروها در برقراری ارتباط میان یگان‌ها از طریق بی‌سیم، مورس، رمزگذاری و رمزگشایی، حیاتی و سرنوشت‌ساز بود.
سرلشکر پاسدار «غلامعلی رشید» فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء (ص)، با تأکید بر اهمیت نقش مخابرات در دوران دفاع مقدس، اظهار داشته است: «اگر مخابرات شکست بخورد، عملیات به کشتار تبدیل می‌شود نه پیروزی.» این سخن گویای جایگاه حساس و تعیین‌کننده مخابرات در موفقیت عملیات‌های نظامی آن دوران است. در نبود تجهیزات پیچیده و پیشرفته، این مخابرات بود که نظم و انسجام را در میدان نبرد برقرار می‌کرد و ضمن انتقال دستورات فرماندهی، زمینه‌ساز پیروزی‌های بزرگ رزمندگان اسلام شده و به‌واقع، مخابرات ستون فقرات فرماندهی و کنترل در جبهه‌ها محسوب می‌شد.
در خاطره‌ای از «غلامرضا نجفی» از فرماندهان ارتباطات در عملیات «الی‌بیت‌المقدس» در فصلنامه مقاومت مربوط به جنگ الکترونیک آمده است: «در شب آزادسازی خرمشهر، دشمن با تجهیزات جنگ الکترونیک، همه فرکانس‌های ما را کور کرده بود؛ بی‌سیم‌ها فقط نویز می‌دادند. بچه‌ها گفتند ارتباط قطع شده؟ گفتم نه، قطع نیست. با چراغ‌قوه از روی پشت‌بام، کد مورس را به یگان کناری زدیم و پیام منتقل شد؛ خرمشهر آزاد شد، بی‌آنکه یک کلمه بی‌سیم رد و بدل شود.»
یکی از چالش‌های مهم نیروهای مخابراتی، شنود دشمن و ردیابی مسیرها بود. در این زمینه، فرماندهان با بهره‌گیری از زبان‌های محلی و قومی نظیر ترکی آذری، امنیت ارتباطات را حفظ می‌کردند. به گفته «اصغر نادری» بی‌سیم‌چی گردان حنظله در کتاب «رازهای بدر» نوشته «حسین کاظمی» آورده است: «در عملیات بدر، بی‌سیم‌چی‌ها متوجه شنود دشمن شدند؛ رمز عملیات لو رفته بود. شهید باکری گفت به جای قطع ارتباط، رمزها را برگردان به زبان مادری، ترکی آذری؛ ببین چه کسی می‌تواند شنود کند! بعد همه پیام‌ها به زبان ترکی رد و بدل شد تا رمز جدید بیاید».
همچنین، در شرایط بحرانی، رزمندگان با بهره‌گیری از حداقل امکانات، دست به ساخت بی‌سیم و حفظ خطوط ارتباطی زدند. گاهی برای حفظ ارتباط، جان خود را به خطر می‌انداختند. «مسعود رفیعی» مسئول ارتباطات قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) در کتاب «روایت فتح؛ مردان مرد» در این‌باره نقل می‌کند: «در عملیات والفجر ۸، وقتی دشمن دکل‌های ارتباطی ما را با توپ زد، شهید کاویانی گفت باید به دشمن نزدیک‌تر شویم تا دیگر نیازی به دکل نباشد. و بعد در باتلاق فاو با دست خود آنتن را پرتاب کرد روی نخل سوخته و ارتباط را برقرار کرد».
با توجه به این نقش حیاتی، موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اخیراً میزبان همایشی با عنوان «نقش مخابرات در دوران دفاع مقدس» بود. در این همایش، شخصیت‌های برجسته‌ای چون سردار سرتیپ پاسدار «عبدالرسول مهوری» معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات نیروی زمینی سپاه و جمعی از فرماندهان و متخصصان مخابرات حضور داشتند و به تبیین و بازخوانی نقش فاوا در دفاع مقدس پرداختند.
در این همایش، «محمد جعفرپور» مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، با اشاره به رشد چشمگیر توانمندی‌های ارتباطی کشور گفت: «در آغاز جنگ تحمیلی، از تجهیزات مناسبی برخوردار نبودیم؛ اما در پایان جنگ، بسیاری از تجهیزات ارتباطی مورد نیاز در داخل کشور توسط مهندسان ارتش و سپاه تولید شد. امروز نیز اگر در زمینه پیام‌رسان‌های بومی و توسعه شبکه‌های اینترنتی پیشرفت کرده‌ایم، مدیون همان روحیه جهادی دوران دفاع مقدس هستیم.»
امروزه، با نگاهی به گذشته و مرور نقش یگان‌های مخابرات در دوران جنگ تحمیلی، می‌توان به‌روشنی دریافت که مخابرات نه‌تنها نقشی کلیدی در مدیریت و پیروزی عملیات‌ها ایفا کرد، بلکه پس از جنگ نیز زمینه‌ساز توسعه زیرساخت‌های فناورانه کشور شد. ارتباط تاکتیکی یگان‌ها در آن دوران، با همت نیروهای متعهد مخابراتی برقرار ماند و اجازه نداد حتی یک وجب از خاک ایران به دست دشمن بعثی بیفتد. این میراث گران‌بها، همچنان الهام‌بخش نسل امروز در مسیر خودکفایی و اقتدار ملی است.
انتهای پیام/ 281
