گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ زیارت اربعین، نه فقط متنی دعاگونه و آئینی، بلکه یک بیانیه‌ی فشرده و پرمغز از تاریخ، کلام، عرفان و سیاستِ عاشورا است؛ متنی که در لایه‌های واژگانش، هم سیمای امام حسین (ع) به‌عنوان «ولیّ خدا» و «وارث انبیا» ترسیم می‌شود، هم فلسفه و غایتِ قیام او به‌روشنی بازگو می‌گردد، و هم نسبتِ ایمانی و عملیِ زائر با راه آن حضرت تعیین می‌شود.
در این زیارت، حسین‌بن‌علی (ع) نه یک قهرمان صرفاً تاریخی، بلکه حجّتی زنده و معیارِ سنجش حق و باطل معرفی می‌شود؛ کسی که از «نور در اصلابِ شامخه» برخاسته و «مواریثِ انبیا» را به دوش کشیده است. هدف او از جهاد، نه فتحِ جغرافیا، بلکه رهاییِ انسان از اسارتِ جهل و سرگردانیِ ضلالت است؛ و در نهایت، این متن از زائر می‌خواهد تا جایگاه خود را روشن کند: یا با امام است و یا با دشمن او، بی‌میان‌بُر و بی‌تعارف.
در یادداشت قبلی از میان سه بُعدِ بنیادینِ زیارت اربعین؛ «امام حسین (ع) به‌مثابه حجّت الهی و وارث حقیقت»، «رسالت نجات‌بخش و اخلاق جهاد او» و «نسبت ایمانی و عملیِ مؤمن با جبهه ولایت و برائت»، به بعد اول (در اینجا بخوانید) پرداختیم و یادداشت پیش رو تلاش دارد بعد دوم را با دقت و عمق بازخوانی کند:
«رسالت نجات‌بخش و اخلاق جهاد او»
در جهانی که شمشیر‌ها برای قدرت کشیده می‌شوند و خون‌ها برای جاه‌طلبی ریخته می‌شود، یافتن جنگی که ریشه در عشق و دلسوزی داشته باشد، شبیه جست‌وجوی چشمه‌ای زلال در دل بیابانی سوزان است. عاشورا یکی از همین معجزه‌هاست: جهادی که نه از خشم کور، بلکه از شفقتی عمیق برآمده؛ نبردی که نه برای تصاحب زمین، بلکه برای آزاد کردن ذهن و جان انسان از زنجیر جهل و اسارت ضلالت برپا شد. زیارت اربعین این رسالت را با یک جمله جاودانه بیان می‌کند: «لِیستنقِذَ عبادَکَ مِنَ الجهالة و حَیرةِ الضلالة». این، نه فقط فلسفه‌ی قیام حسین‌بن‌علی (ع)، که ترازوی سنجش هر حرکت و ادعای آزادی‌خواهانه در طول تاریخ است.
عبارت «لِیستنقِذَ» از ریشه‌ی «انقاذ» به معنای رهایی‌بخشی است؛ رهایی از خطری که حیات انسان را تهدید می‌کند. در نگاه قرآن، جهل و ضلالت، خطر‌هایی بزرگ‌تر از گرسنگی و فقرند، زیرا آنها جان انسان را از معنا تهی می‌کنند و مسیر او را به پرتگاه نابودی می‌کشانند. امام حسین (ع) جهاد خود را با آگاهی از این اولویت آغاز کرد؛ او نیامده بود تا صرفاً حکومت یزید را براندازد، بلکه آمده بود تا انسان را از بردگی اندیشه‌های وارونه، و از خو گرفتن به انحراف رهایی دهد.
زیارت اربعین تأکید می‌کند که این جهاد، «صابرانه» و «محتسبانه» بود. «صابر» بودن، یعنی استواری در برابر فشار‌ها و شکست نخوردن از رنج‌ها؛ و «محتسب» بودن، یعنی دیدن همه‌ی سختی‌ها در ترازوی رضای الهی و نه مصلحت‌های کوتاه‌مدت. در این نگاه، پیروزی به معنای بقای جسم یا فتح سرزمین نیست، بلکه وفاداری تا آخرین نفس به رسالت الهی است.
نکته‌ی مهم دیگر این است که زیارت، پیش از بیان شهادت، به «نُصح» اشاره می‌کند: «مَنَحَ النُّصح» یعنی خیرخواهی بی‌دریغ. این تقدم نشان می‌دهد که جهاد حسینی از جنس کینه‌توزی یا حذف رقیب نبود، بلکه تا لحظه‌ی آخر، دعوتی آگاهانه و خیرخواهانه به سوی حق بود. جنگ او، جنگ کسی بود که حتی برای دشمنش آرزوی هدایت داشت؛ اما وقتی جبهه‌ی باطل آگاهانه راه را بست، شمشیر آخرین زبان حق شد.
امروز، این الگو معنایی عمیق برای ما دارد: هر حرکت اصلاح‌گر، اگر بر پایه‌ی آگاهی‌بخشی و خیرخواهی نباشد، و اگر پیش از اقدام قهری، مجالی برای دعوت و گفت‌و‌گو فراهم نکند، از روح عاشورا فاصله گرفته است؛ و هر جهادی که برای خودنمایی، انتقام یا منافع شخصی باشد، با معیار حسینی نمی‌خواند، حتی اگر به نام دین و عدالت آغاز شود.
نتیجه‌گیری
زیارت اربعین، رسالت امام حسین (ع) را با دو کلیدواژه به ما می‌شناساند: نجات و نصح. او آمده بود تا مردم را از مرداب جهل بیرون بکشد و برایشان چراغ راه برافروزد، حتی اگر بهای آن، جان عزیزش باشد. چنین جهادی، جهاد محبت است؛ و همین است که پس از قرن‌ها، هنوز دل‌ها را می‌لرزاند و اشک‌ها را جاری می‌کند.
تلنگر پایانی برای انسان امروز:
اگر رسالت امام حسین (ع) نجات از جهل بود، ما که خود را پیرو او می‌دانیم، آیا برای نجات حتی یک نفر از جهل زمانه‌مان قدمی برداشته‌ایم یا به تماشاگرانی بدل شده‌ایم که جهل را در جامعه می‌بینند و به بهانه‌ی «کار ما نیست» از کنارش عبور می‌کنند.
انتهای پیام/
