به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، «جواد کامور بخشایش» نویسنده و پژوهشگر ادبیات پایداری، در «نشست تخصصی بایسته‌ها و نبایسته‌های خاطره‌نگاری آزادگان» که به همت موسسه پیام آزادگان در سالن جلسات امام خمینی رحمه‌الله علیه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت برگزار شد، با اشاره به اینکه حدود ۳۸ هزار عنوان کتاب دفاع مقدس تولید شده که ۴۰ درصد آن خاطره است، اظهار داشت: نمی‌دانم چقدر از این کتاب‌ها به حوزه اسارت اختصاص دارد، اما آنچه که ضرورت دارد دو مسئله است. اول اینکه چرا در حوزه اسارت کتب تاریخ شفاهی با همان رویکردی که با فرماندهان انجام می‌شود، انجام نشده و دوم اینکه چرا عمدتا پیرامون وجه فردی بحث شده است.
وی افزود: امروز ادبیات تعقلی با منطق ضرورت دارد و باید از ادبیات احساسی دور شد، تاریخ شفاهی اردوگاه‌های مربوط به آزادگان هم باید ثبت شود که موسسه پیام آزادگان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
کامور بخشایش با اشاره به موضوع معرفت شناسی خاطره‌ها گفت: این موضوع وجوه گسترده‌ای دارد که اگر درست تعریف نشود دقیقاً اتفاقی ضد دفاع مقدس تلقی می‌شود، همانطور که در برخی فیلم‌های دفاع مقدس که با هدف بیان مسائل آن دوران تولید شده، آن چیزی که در عمل تولید شده ضد ادبیات دفاع مقدس بوده است.
نویسنده و پژوهشگر ادبیات پایداری به برخی مشکلات جدی خاطره‌نویسان و آفت‌های خاطره‌نگاری اشاره کرد و افزود: آفت فراموشی و اینکه افراد به مقتضیات شرایط امروز خاطره را تعریف می‌کنند دو مسئله مهم است، از طرفی امانت‌داری در خاطره‌نگاری همه حوزه‌ها یک ضرورت است که باید سالم به مخاطب برسد.
کامور بخشایش تصریح کرد: خاطره تا خاطره است، فردی است. وقتی بر زبان می‌آید، تبدیل به فرهنگ و رویه خاص می‌شود؛ خاطره زیرمجموعه‌ای از روایت‌هاست و روایت بیان زنجیره اتفاقات و رخداد‌ها که فرد در دوره‌ای با آن رو‌به‌رو بوده و تلاش می‌کند امروز آن را بازسازی و تبدیل به متن کند.
وی در تبیین این موضوع با این مثال ادامه داد: اگر اتفاقی مثل شکنجه برای سه اسیر همزمان در یک زمان و مکان رخ داده باشد، روایت این سه یکی نیست، چراکه عقیده، برداشت شخصی، احساسات و عواطف و... در بیان متفاوت خواهد بود.
بخشایش تعهد به حقیقت و راستگویی را رکن مهم خاطره‌نگاری و روایت دانست و افزود: توجه به روابط علت و معلولی حوادث، وصف دقیق واقعیت و اعتراف به ضعف و ترس‌ها در خاطرات باید دقیق بیان شود.
وی توجه به ویژگی و موضوعات مبتلابه اسرا در اسارت را با چیدن درست زمینه‌ها و مسائل در کنار هم مورد تاکید قرار داد و افزود: موضوع جاسوسی و خبرچینی برخی افراد فقط به خاطر یک نخ سیگار، پیوستن حدود ۵۰۰ اسیر به سازمان مجاهدین خلق موسوم به منافقین، تفاوت‌های اعتقادی عناصر حزب‌اللهی و رزمنده و مردم عادی به اسارت گرفته شده و بسیاری دیگر از موضوعات را حاشیه مهم بیان خاطره است که باید مخاطب پیش از خواندن خود خاطره، نسبت به این موضوعات توجیه باشد.
کامور بخشایش گفت: نباید در قهرمان‌سازی اسرا اغراق کرد، البته این جدای از شخصیت استثنایی مرحوم ابوترابی است که حقیقتا یک قهرمان منحصر به‌فرد و یک قله ایمان بود.
وی افزود: اینکه امروز از اسامی افرادی که مثلا به منافقین پیوستند، یا در اسارت بواسطه فشار بالایی که بود خبرچینی کردند یا افشای اطلاعات، در خاطره‌نگاری یاد شود یا نه هنوز مسئله است، چراکه از جنبه‌ای واقعیت تاریخی است و از طرف دیگر آبروی افرادی است که امروز خانواده‌های آنها در جامعه زندگی می‌کنند، البته قطعا بیان روابط علت و معلولی در همه این نوع خاطره‌نگاری‌ها لازم و ضروری است.
نویسنده و پژوهشگر ادبیات پایداری گفت: توجه به رنج مادران و پدران و همسران اسرا، بیان رنج‌های جمعی، جلوه‌های انسانی در اسارت، پایان‌بندی امیدوارانه و معناگرا و معنابخش و امیدبخش در کنار بیان علت و معلولی می‌تواند خاطره‌نگاری اسارت را به نوعی امیدبخش و امیدآفرین کند.
انتهای پیام/ 119
