به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، ادبیات دفاع مقدس آنچنانکه باید شناخته شده نیست. این مشکل حتی در سینمای دفاع مقدس، شعر دفاع مقدس و... قابل مشاهده است. اینکه با گذشت سه دهه از پایان جنگ تحمیلی هنوز نتوانستهایم مولفههای این ژانر را بهصورت آکادمیک تعریف کنیم، دلایل متعددی دارد.
«حسین قرایی»، نویسنده کتاب «از صدای سخن شعر» در گفتوگویی مشروح با خبرنگار دفاع پرس، درباره چرایی این مسئله مواردی را مطرح کرد. در ادامه ماحصل این گفتوگو را میخوانید.
**ادبیات دفاع مقدس قابل دفاع است
دفاع پرس: اگر بخواهیم تعریفی آکادمیک از ادبیات دفاع مقدس ارائه دهیم چه با ید بگوییم؟
از ادبیات دفاع مقدس میتوان تعاریف مختلفی ارائه داد، اما به طور خلاصه باید گفت؛ مجموعه آثاری که شرح رشادتها و دلاوریهای رزمندگان دفاع مقدس را بیان میکند؛ جزء ادبیات دفاع مقدس است.
دفاع پرس: آیا در این چند سالی که از جنگ تحمیلی میگذرد ادبیات دفاع مقدس توانسته به اهدافی که برای آن تعیین شده برسد؟
اصلا نرسیده است. اگر ما برنامهای تحت عنوان هر شهید یک کتاب میداشتیم شاید به آن اهداف میرسیدیم. ما فقط به تعدادی از شهدای خاص پرداختهایم. این مسئله در دو چیز خلاصه میشود، اول فضای دولتی و دوم کم کاری بچههای انقلابی که دچار نوعی تنبلی شدهاند.
اگر این دو گروه ادبیات دفاع مقدس را جدی میگرفتند کار جلوتر میبود. یک گروه ده نفری هستند که با یک معلم پرورشی به نام «عمادی» کار میکنند. این گروه در کمتر از 5 یا 6 سال 40 عنوان کتاب منتشر کردهاند. ما از این جناح مومن فرهنگی که مقام معظم رهبری بارها برای تقویت آن تاکید کردهاند، حمایت نکردیم و بخش مهم مشکل ما به این مسئله برمیگردد.
کانون فرهنگی مساجد و پایگاههای بسیج هم میتوانستند پیش قدم شوند تا یک کتاب راجع به شهید منطقه خود بنویسند. نه امکانات وسیعی میخواهد نه افراد زیادی را درگیر میکند. با یک ریکوردر و چند نفری که برای ضبط و پیاده سازی آن لازم است کارهای زیادی میشد، انجام داد. بعد همه اینها تبدیل به سند میشد، برای همین است که در زمینه اسناد این چنینی کمبود داریم. از این رهگذر است که کتابهایی مثل «همپای صاعقه» یا «به روایت همت» اهمیت پیدا میکند چون غیر از اینها چیزی نداریم.
**کم کاری در مورد شهدای شاعر مشهود است
دفاع پرس: البته «همپای صاعقه» و «به روایت همت» که مثال زدید کتابهای مرجع هستند. منظور من رمان یا داستان کوتاه است که کم کاری شده است.
به نظرم در سالهای اخیر کارهایی انجام شده است و من هم در نهایت فضای داستان و شعر دفاع مقدس را رو به رشد میبینم. متاسفانه «بنیاد حفظ آثار» چند سالی است که شعر دفاع مقدس را جدی نمیگیرد و اگر کار را جدی میگرفت که جزء وظایفاش هم است، قدمهای جدیتری برداشته میشد. به نظر من معلوم نیست گنگره شعر دفاع مقدس چه میکند!؟؟؟
از آن طرف در فضای دانشگاه هم کاری انجام نمیشود. «بنیاد حفظ آثار» میتواند در زمینه حمایت از رشته ادبیات ادبیات پایداری که در مقطع کارشناسی ارشد ایجاد شده حضور پیدا کند.
به عنوان مثال در شعر دفاع مقدس خیلی کم کاری شده است. درمورد شاعران شهید مثل «مجید حدادعادل» و شاعرانی مثل «قیصر امینپور»، «سلمان هراتی»، «حسن حسینی» و «علیرضا قزوه» که حجم قابل توجه اشعارشان راجع به دفاع مقدس است کاری نکردهایم. به جز دو کتاب «گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس» که «سید حسن حسینی» تدوین کرده یا کتاب «حماسههای همیشه» نوشته «پرویز بیگی» کتاب دیگری در حوزه شعر دفاع مقدس نداریم. در زمینه تاریخ شفاهی شعر و داستان هم چیزی نداریم. مثلا نمیدانیم اولین کنگره شعر دفاع مقدس چه سالی برگزار شد.
برای همین است که کوههای بلندی مثل «احمد زارعی» دیده نشدهاند. «احمد زارعی» سرداری بود مثل «شهید آوینی». یعنی آنچه که «شهید آوینی» در زمینه فیلم انجام داد. «احمد زارعی» در ادبیات انجام داد.
«احمد زارعی» در سیستان و بلوچستان نشریهای با عنوان «نهال انقلاب» برای بچههای کرد بلوچستان منتشر و توزیع میکرد. متاسفانه راه «احمد زارعی» دیگر ادامه پیدا نکرد. چون رفقا دلسوزی «احمد زارعی» را ندارند، خاطر جمع گوشهای نشستهاند و کاری نمیکنند.
مقام معظم رهبری چقدر بر مهم بودن ادبیات دفاع مقدس تاکید داشته و دارند؛ بر روی کتابهای «من زندهام»، «دا» و برخی کتابهای «گلعلی بابایی» تقریظ نوشتهاند. یعنی اینکه من رهبر جامعه اسلامی این کتابها را مهم میدانم، پس شما هم به عنوان مدیر فرهنگی این کتابها را مهم بدان. البته یادمان باشد نباید با امضای «آقا» کاسبی کنیم.
دفاع پرس: به نظر شما گره کور کار کجاست؟
چون ادبیات دفاع مقدس برای برخی از اساتید دانشگاه تبیین نشده است و آن را جدی نمیگیرند. در حالی که ادبیات دفاع مقدس یک ژانر قابل دفاع است. باید با اساتیدی که قبولش ندارند، بنشینیم و حرف بزنیم. ادبیات دفاع مقدس برای خودش چارچوب دارد.
دفاع پرس: «نیما یوشیج» آمد و شعر نو را آورد با قواعد و اصولی که برای آن تعیین کرده بود که این اصول قابل شناسایی است. آیا ادبیات دفاع مقدس دارای ویژگیهایی هست که عنوان سبک دفاع مقدس را برای آن در نظر بگیریم؟
ادبیات دفاع مقدس به سبک بنا به تعریفی که از آن داریم، نرسیده است. اما کتابهایی نوشته شده که حدود آن را تعیین می کند.
**باید برنامه هر شهید یک کتاب فراگیر و اجرایی شود
دفاع پرس: چه مشکل دیگری وجود دارد که ادبیات دفاع مقدس به رشد و بالندگی نرسیده است؟
دولت ادبیات دفاع مقدس را جدی نمیگیرد. دغدغه اجرای کنسرت دارند اما دیگر مسایل نادیده گرفته می شود. ما به مدیران فرهنگی نمیگوییم روی کنسرت خط بکشید، اما انتظار داریم به این طرف هم نگاه کنند. در ابتدا هم گفتم کم کاری بچههای انقلابی هم بیتاثیر نبوده است. باید برنامه هر شهید یک کتاب فراگیر و اجرایی شود. اگر این امر محقق شود نتایج خوبی به همراه خواهد داشت. اصلا دفاع مقدس را کنار بگذاریم ما کتابی راجع به 72 شهید هفتم تیر هم نداریم. شهدایی که هر کدام یل این انقلاب بودند. مثل «شهید بهشتی»، «شهید دیالمه»، «شهید شرافت» و شهدای دیگر این حادثه. حتی فیلمی هم راجع به این اتفاق بزرگ تاریخ انقلاب ساخته تهیه و تدوین نشده است.
دفاع پرس: آیا میتوان به کتابهای ادبیات دفاع مقدس نقدی با عنوان اینکه زبان اغلب این آثار خیلی به هم نزدیک هستند، وارد کرد؟
بله، این نقد وارد است و من هم تقریبا همین نظر را دارم. اما عدهای هم هستند که خلاف عادت مینویسند و به طبع میدرخشند. مثل «حرمان هور» جنس صحبتهای «احمدرضا احدی» که از شهدای ملایر و متفاوت است. یا کتابهای «داوودآبادی» مثل کتاب «پهلوان سعید» همچنین برخی آثار «گلعلی بابایی» همینطور هستند. البته این مشکل را خود نویسنده باید حل کند چون آموزش دادنی نیست. نویسنده باید با مطالعه و تلاش خود را به زبان و نگاه متفاوت برساند.
انتهای پیام/ 161
