تحلیل های گوناگونی که درباره عملیات رمضان وجود دارد

پس از خاتمه ی عملیات الی بیت المقدس، دو موضوع عمده در شورای عالی دفاع ملی مورد بحث قرار گرفت؛ یکی ادامه ی نبرد با صدام، ورود به خاک عراق به منظور انهدام ماشین جنگی رژیم بعثی عراق، گرفتن میل جنگجویی رژیم جنگ افروز بغداد، همچنین تنبیه متجاوز و دیگری حمله ی رژیم صهیونیستی به لبنان. پس از بحث و بررسی های فراوان و فشرده هر دو موضوع تصویب و جهت اعمال نظر نهایی نزد حضرت امام خمینی (ره) به بحث گذاشته شد.

مسؤولین سیاسی جمهوری اسلامی ایران و برخی فرماندهان نظامی کشور، به جهت حساسیت وضعیت منطقه و آرمان دفاع از مستضعفین عالم، با توجه به پیروزی در عملیات الی بیت المقدس، آزادسازی حدود شش هزار کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی و شکست هیمنه ی دروغین رژیم بعثی صدام در خرمشهر، به این نتیجه رسیدند که باید جهت کمک به مردم مظلوم لبنان وارد عمل شد.

 

آنان در تحلیلهای خود می پنداشتند که توانایی نبرد در دو جبهه ی وسیع برای کشور وجود دارد؛ زیرا هم مردم با این پیروزی نظامی بر صدامیان آمادگی و روحیه ی نبرد دارند و هم وسعت خاک لبنان حدود یک سوم استان خوزستان می باشد؛ ضمناً تجربه ی همکاری ایرانیان با شیعیان لبنان از اواخر دهه ی پنجاه به واسطه ی حضور شهید دکتر مصطفی چمران فرمانده شاخه ی نظامی حرکة المحرومین (سازمان أمل) وجود داشت؛ بنابراین، اعزام قوای نظامی به منطقه ی لبنان و همکاری با برخی کشورهای عربی جهت اجرای عملیات مشترک علیه رژیم صهیونیستی منطقی به نظر می رسید. حضرت امام خمینی (ره) فقط به منظور شناسایی اولیه ی منطقه و بررسی شرایط نبرد، با اعزام تعداد معدودی نیروی نظامی به منطقه موافقت نمودند.

 

حاج احمد متوسلیان فرمانده تیپ 27 حضرت رسول (ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به عنوان فرمانده قوای مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (قوای محمد رسول الله (ص) شامل دو گردان رزمی از تیپ 27 محمد رسول الله (ص) از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و لشکر 21 حمزه ی سید الشهدای نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران) اعزامی به لبنان، جهت هماهنگی با دیگر نیروهای موجود در منطقه، به همراه این نیروها به سوریه اعزام شد.

 

پس از مدتی کوتاه، شهید بزرگوار امیر سپهبد علی صیاد شیرازی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به همراه عده ای جهت شناسایی کلی مواضع صهیونیستها به سوریه رفت. هنگامی که شهید صیاد به تهران بازگشت گزارش وضعیت منطقه را به حضرت امام داد، ایشان فرمودند: "بگویید برگردند؛ اگر یک قطره خون از دماغ کسی بریزد من مسؤول نیستم".

 

بعد هم آن جمله ی معروف حضرت امام خمینی (ره) که فرمودند: "راه قدس از کربلا می گذرد"؛ یعنی اولویت با حل و فصل مسأله ی نبرد با صدام است؛ بنابر این، بار دیگر شناسایی مناطق عملیاتی جهت طرح ریزی یک عملیات گسترده علیه متجاوزان بعثی در دستور کار فرماندهان قرار گرفت.

 

آنان به این نتیجه رسیدند که باید منطقه ی ارزشمندی از خاک دشمن را در دست داشته باشیم تا بتوانیم هنگام مذاکرات صلح احتمالی با فشار به دولتمردان بعثی عراق حقوق ملت ایران را به طور کامل استیفا نماییم؛ پس از تکمیل شناسایی ها طرح ریزی عملیاتی گسترده در قالب طرح سلسله عملیات کربلا به نام اولیه ی کربلای چهار با هدف تهدید شرق بصره و دستیابی به ساحل شرقی اروند آغاز شد که به دلیل همزمانی اجرای عملیات با ماه مبارک رمضان، لیالی قدر و شب شهادت حضرت امیرالمؤمنین (ع) سبب شد این عملیات، رمضان نامیده شود.

 

در این فاصله حدوداً یک ماهه، به دلیل فرصتی که استکبار جهانی توسط رژیم صهیونیستی برای صدام ایجاد کرده بود، قوای بعثی دست به اتخاذ سیاست فوق العاده قوی پدافندی در مرزهای مشترک خود با جمهوری اسلامی ایران زدند و اقدام به تقویت هرچه بیشتر یگانهای، رزمی در خطوط مقدم، یگانهای واکنش سریع و نیروهای احتیاط نمودند.

عملیات رمضان در شب بیست و سوم تیرماه 1361 در ساعت 21.30 با رمز مبارک "یا صاحب الزمان أدرکنی" تحت فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا (مرکز عملیات مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران) با چهار قرارگاه عملیاتی آغاز شد.

 

اهداف واگذاری به یگان ها به ترتیب محورهای عملیاتی:

محور شمالی به قرارگاه قدس به فرماندهی احمد غلامپور، محور میانی به قرارگاه فجر به فرماندهی مجید بقایی و محور جنوبی به قرارگاه فتح به فرماندهی شهید منفرد نیا واگذار شد؛ قرارگاه نصر امیر حسین حسنی سعدی نیز در مرحله ی اول به عنوان احتیاط در نظر گرفته شد. در ابتدای کار تا پیش از طلوع آفتاب روز بیست و سوم تیرماه 1361 حدود سی و پنج کیلومتر در عمق مواضع دشمن پیشروی حاصل شد؛ ولی از صبح روز بیست و سوم تیرماه به بعد به دلیل حضور قدرتمند یگانهای زرهی دشمن در منطقه و اجرای آتش سنگین بر روی مواضع و بمباران عقبه ی نیروهای خودی و اقدامات قوی از پیش طراحی شده ی یگانهای مهندسی رزمی ارتش بعث عراق در منطقه به وسیله طرحهای مهندسی پیشنهادی رژیم صهیونیستی مبنی بر ایجاد دژهای مثلثی شکل، حرکت نیروهای لشکر را کند و پیشروی به سوی دشمن متوقف گردید.

 

عملیات گسترده ی رمضان اولین نبرد برون مرزی جدی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بود که در پنج مرحله از شب بیست و سوم تیرماه 1361 تا ششم مرداد ماه به اجرا درآمد؛ این عملیات رزمندگان اسلام با وجود انهدام وسیع پرسنلی، تسلیحاتی و لجستیکی دشمن در منطقه به دلیل شناخت دقیق دشمن از روش های تهاجمی نیروهای خودی و آشنایی کامل با منطقه و نیز با استفاده از تقویت حس ناسیونالیستی مردم عراق و کشورهای عربی حاشیه ی خلیج فارس نتوانست به کلیه ی اهداف تعیین شده دست یابد و بدین ترتیب اولین عملیات برون مرزی نظامی جمهوری اسلامی ایران رقم خورد.

 

پس از پایان عملیات، هرکدام از فرماندهان و مسؤولین کشور با دیدگاه خاصی به این عملیات ناموفق می نگریستند. برخی این عملیات را یک شکست سنگین می دیدند؛ عده ای معتقد بودند غرور بی جای ناشی از سرمستی پیروزی در نبردهای پیشین موجب این عملیات ناموفق شده است. عده ی دیگری از فرماندهان هم تحلیل های صرفاً نظامی ارائه می کردند و عدم موفقیت جمهوری اسلامی ایران را تنها با معیارهای نظامی می سنجیدند. به هر روی، عملیات رمضان در تحقق اهداف جمهوری اسلامی ایران چه در عرصه ی نظامی و چه در عرصه ی سیاسی ناکام بود. تنها اثر سیاسی عملیات رمضان در بعد بین المللی صدور قطعنامه ی 514 شورای امنیت سازمان ملل متحد در آغازین ساعات اجرای این عملیات آن هم به منظور فشار سیاسی بر جمهوری اسلامی ایران جهت قبول آتش بس و تقویت نیروهای متجاوز بعثی بود.